Կրոնական և ծիսական տաղերի հավաքածու
-
01
-
- 02
- 03
- 04
- 05
- 06
- 07
- 08
- 09
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
-
19
-
-
20
-
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
-
37
-
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
-
78
-
-
79
-
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
-
90
-
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
-
117
-
- 118
- 119
-
120
-
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
-
148
-
- 149
- 150
- 151
Սաղմոսների գիրքը կամ Սաղմոսարանը Աստվածաշնչի գրքերից մեկն է, ուր ամփոփված են հարյուր հիսուն սաղմոսներ:
Բազմաթիվ աղոթքների և ծիսական տաղերի է հնարավոր հանդիպել Աստվածաշունչը կազմող գրքերից յուրաքանչյուրում: Որոշ հատվածներ գտնվում են պատմական գրքերում. Մովսեսի օրհներգը (Ել 15, 1-21), ջրհորի երգը (Թց 21, 17-18), Դեբորայի հաղթական օրհներգը (Դտ 5), Դավթի եղերերգությունը Սավուղի ու Հովնաթանի վրա (2Սմ 1, 17-27), Հուդա և Սիմոն Մակաբայեցիների գովասանական ներբողը (1Մկ 3, 3-9), մինչև որ հասնում ենք Նոր Կտակարանի օրհներգներին. «Մեծացուսցե»ն (Ղկս 1, 47-55), «Օրհնյալ Տեր Աստված»ը (Ղկս 1, 68-79), «Արդ արձակես»ը (Ղկս 2, 29-32) և այլն: Մարգարեական գրքերից բազմաթիվ հատվածներ ունեն միևնույն նկարագիրը: Գոյություն ունեին ուրիշ հավաքածուներ ևս, որոնց սակայն միայն անունն է պահպանվել և մի քանի պատառիկ, ինչպիսիք էին Յահվեի Պատերազմների Գիրքը (Թց 21, 14) և Արդարի Գիրքը (Հս 10, 13; 2Սմ 1, 18):
Բայց հինկտակարանյան աղոթքների էական մասը գտնվում է բանաստեղծական հարյուր հիսուն տաղերում, որոնց սաղմոս անվանումը հունարեն ծագում ունի, որից է առաջացել նաև Սաղմոսարան անունը, որն հավաքական իմաստով տրվում է Սաղմոսների գրքին (Ψαλτήριον. սա անունն է այն լարային գործիքի, որն ընկերակցում էր սաղմոսների երգին): Եբրայեցերեն, մինչդեռ, գովաբանության օրհներգները, որոնք կազմում են գրքի նշանակալի մասը, իրենց անունն են տվել ամբողջ հավաքածուին. Sèfer Tehillim (Գովաբանությունների գիրք):
Սաղմոսարանը – այնպես, ինչպես այն ունենք այսօր – Երուսաղեմի Տաճարի պաշտամունքային պատասխանատուների տրամադրության ներքո էր արդեն երկրորդ Տաճարի դարաշրջանում (Ք.ա. 3րդ դար): Հնգամատյանի նմանությամբ, այն բաժանվել է հինգ մասի, բայց հարկավոր է ընդգծել, որ այդ բաժանումը կատարվել է բավականին քմահաճո կերպով, առանց հաշվի առնելու բովանդակության ընդհանրությունները կամ գեթ հեղինակային պատկանելությունը: Այս բաժանումը թվում է, թե կատարվել է Ք.ա. 3րդ դարում: Սաղմոսարանի եբրայեցերեն բնագրում, սակայն, հնարավոր է զատորոշել երեք մեծ բաժիններ, որոնց բաժանումը կախված է նրանից, թե ինչ անուն է գործածվում Աստծուն դիմելու համար (առաջին և երրորդ մասում այդ անունն է Տեր, կամ եբրայեցերեն՝ Յահվե, մինչ երկրորդ մասում գործածվում է Աստված անունը, կամ եբրայեցերեն՝ Էլոհիմ). դրանք են 1-41, 42-89, 90-150:
Այսօր Սաղմոսարանում են գտնվում որոշ սաղմոսներ, որոնք նախապես մաս են կազմել ա՛յլ հավաքածուների, որոնց հեղինակներն են եղել Տաճարում պաշտամունքի կազմակերպման պատասխանատուները, ինչպիսիք են Ասափի (50, 73-83) և Կորխի որդիների (42-49, 84-85, 87-88) սաղմոսները:
Սրանցից բացի, Սաղմոսարանին են կցվել յուրահատուկ նկարագիր ունեցող ա՛յլ փոքրիկ հավաքածուներ ևս, ինչպիսիք են ուխտավորների աղոթագիրքը (120-134), Արքայության տաղերը (93-100), Սիոնի երգերը, Ալելուիայի օրհներգները (105-107, 111-118, 135-136, 146-150):
Մեկից ավելի սաղմոսներ իրենց սեփական պատմությունն ու կյանքն են ունեցել իրենց վերջնական տեղն ու բովանդակությունը Սաղմոսարանում գտնելուց առաջ: Որոշ սաղմոսներ, որոնք մյուսներից շատ ավելի հին են, դարերի ընթացքում վերընթերցվել են և հարմարեցվել են նոր իրավիճակներին, հաճախ մինչև իսկ վերաշարադրվել են: Օրինակի համար, մեծապես հետաքրքրական կլիներ բացահայտել իմաստն ու գործածությունը, որ տարբեր դարաշրջաններում ունեցել են 2րդ և 110րդ սաղմոսները: Իսկ ուրիշ սաղմոսներ ներկա են եղել տարբեր հավաքածուներում միաժամանակ, ինչը որ ակնհայտ է այն սաղմոսներից, որոնց բովանդակությունը, գրեթե առանց տարբերությունների, կրկնվում է. այդպիսիք են 14րդ և 53րդ սաղմոսները, 40րդ սաղմոսի 14-18 հատվածը և 70րդ սաղմոսը, 57րդ սաղմոսի 8-12 հատվածը (60րդ սաղմոսի 7-14 հատվածի հետ միասին) և 108րդ սաղմոսը:
Երբ արդեն ձևավորված Սաղմոսարանն ի վերջո բաժանվեց, ինչպես արդեն նշեցինք, հինգ մասի, այդ մասերից յուրաքանչյուրի ավարտին ավելացվեցին համառոտ փառաբանություններ, որոնք միշտ չէ, որ լավ շաղկապվում են իրենց հյուրընկալող սաղմոսի բովանդակությանը. այդպիսիք են 41, 14; 72, 18-20; 89, 52; 106, 48 հատվածները: 150րդ սաղմոսը կարծես ամբողջ Սաղմոսարանի վերջաբանն է, մինչ առաջին երկու սաղմոսները կազմում են նրա նախաբանը:
