Հեղինակներ և թվագրում – Գրադարան – Mashtoz.org

Հեղինակներ և թվագրում

Եբրայեցերեն բնագրի տիտղոսները վերագրում են 73 սաղմոս Դավիթ թագավորին, 12 սաղմոս Ասափին, 11 սաղմոս Կորխի որդիներին և մեկական սաղմոս Եմանին, Եթանին, Մովսեսին և Սողոմոնին: 35 սաղմոս զուրկ է հեղինակային ցուցմունքներից: Հարկավոր է ընդգծել, որ սաղմոսների հունարեն թարգմանության տիտղոսները միշտ չէ, որ համաձայնվում են եբրայեցերենին և Դավթին են վերագրում 82 սաղմոս: Ասորերեն թարգմանությունը վերոնշյալներից տարբերվում է է՛լ ավելի:
Այդ տիտղոսները Սաղմոսարանի կազմավորման ժամանակաշրջանում թերևս որպես նպատակ չունեին ստուգությամբ մատնանշելու տվյալ սաղմոսի հեղինակի անունը: Եբրայեցերենում գործածված բանաձևը սոսկ որոշակի հարաբերություն է հաստատում սաղմոսի և հիշված անձնավորության միջև, լինի՛ տվյալ սաղմոսի բովանդակության պատշաճության պատճառով, լինի՛ որովհետև տվյալ սաղմոսը պատկանել էր կամ տակավին պատկանում էր այդ անձնավորության անունը կրող հավաքածուին: «Կորխի որդիների» սաղմոսներն, օրինակի համար, մաս էին կազմում Տաճարի երգիչների այդ ընտանիքին պատկանող երգացանկին, ինչպես «Երգչախմբի ղեկավարի» սաղմոսները (4, 5, 6, 8 և այլն) տաղեր էին, որոնք կատարում էր Տաճարի երգչախումբը: Գոյություն ունեին «Ասափի Սաղմոսարան» և «Դավթի Սաղմոսարան» հավաքածուները: Բայց սոսկ նյութական պատկանելություն ցույց տվող այդ տիտղոսներում ժողովուրդը շատ շուտով հասավ տեսնելու մատնանշումներ ուղղակի հեղինակի ո՛վ լինելու մասին և «Դավթին» տիտղոսը կրող որոշ սաղմոսների ավելացվեցին մի տեսակ ենթավերնագրեր, ուր ճշտվում էին թագավորի կյանքի դրվագները, որոնց ընթացքում է իբրև թե գրվել տվյալ սաղմոսը (3, 7, 18, 34, 51, 52, 54 և այլն): Ի վերջո, ավանդությունը հանձինս Դավթի տեսավ հեղինակին ո՛չ միայն անձամբ Դավթին վերագրվող սաղմոսների, այլ մինչև իսկ ամբողջ Սաղմոսարանի: Եվ այդպես էլ դրանք հաճախ անվանվում են մինչև մեր օրերը. «Դավթի սաղմոսներ» կամ «Դավթի սաղմոսների գիրք»:
Այս կեղծ ու շինծու մեկնաբանությունները, սակայն, չպետք է մոռացության մատնելու տան կարևոր և վաղեմի վկայությունը, որն ամփոփված է սաղմոսների տիտղոսներում: Հիմնավոր է այն կարծիքը, որ Ասափի և Կորխի որդիների սաղմոսները գրվել են Տաճարի երգիչների կողմից: Նմանապես, Դավթի անունը կրող սաղմոսների հեղինակային պատկանելությունը հարկավոր է ինչ որ կերպ վերագրել Դավիթ թագավորին: Հաշվի առնելով այն, ինչ պատմական գրքերն ասում են նրա երաժշտական տաղանդի (1Սմ 16, 16-18; Ամս 6, 5) և բանաստեղծական ձիրքերի (2Սմ 1, 19-27; 3, 33-34), ինչպես նաև՝ պաշտամունքի նկատմամբ ունեցած իր սիրո մասին (2Սմ 6, 5.15-16), առանց որևէ դժվարության կընդունենք, որ Սաղմոսարանում կան տաղեր, որոնց հեղինակն իրոք Դավիթ թագավորն է: Հիրավի, 18րդ սաղմոսը մի ա՛յլ շարադրանքով մեզ է ներկայացնում մի գրություն, որի հեղինակային պատկանելությունը 2Սմ 22ի կողմից ստույգ կերպով վերագրվում է Դավթին: Դավթյան հավաքածուին մաս կազմող սաղմոսներից թերևս ոչ բոլորն են նրա գրչին պատկանում, բայց անտարակույս է, որ այդ հավաքածուն կազմավորվել է որպես սկզբնակետ ունենալով մի միջուկ, որի դավթյան պատկանելությունը ստույգ է: Սակայն դժվար է առավել ճշգրտումներ կատարել և հաստատել, թե ո՛րն է սկզբնական միջուկը և որո՛նք են հետագա հավելումները:
Ինչպես արդեն նշեցինք, եբրայեցերեն բնագրի տիտղոսները որոշիչ չէին, և Նոր Կտակարանի գրքերի հեղինակները, երբ մեջբերումներ էին կատարում այս կամ այն սաղմոսից, դա կատարում էին Դավթի անունով, համակերպվելով իրենց ժամանակվա տիրող կարծիքին: Այդ վկայությունները, սակայն, առանց լուրջ պատճառի չպետք է անտեսվեն և հարկավոր է Դավթին՝«Իսրայելի երգերի վայելուչ երգչին» (2Սմ 23, 1) էական դեր ու նշանակություն վերապահել հինկտակարանյան ժողովրդի կրոնական քնարերգության զարգացման գործում:
Նրա կողմից տրված զարկն ու մղումը շարունակվեց և Սաղմոսարանում այժմ ամփոփված է տարբեր հեղինակների բանաստեղծական գործունեության բազմադարյան արդյունքը: Այն բանից հետո, ինչ գիտական քննադատությունը սաղմոսների մեծամասնության շարադրումը թվագրել էր աքսորից հետո և նույնիսկ ավելի ուշ ընկնող ժամանակահատվածում, նույն գիտական քննադատությունն այժմ նախընտրում է վերադառնալ կարծիքների ավելի զգույշ, ավելի ավանդական և ավելի իմաստուն արտահայտման: Թվում է, հիրավի, որ սաղմոսներից շատերը շարադրվել են թագավորական ժամանակաշրջանում, ի մասնավորի՝«թագավորական» սաղմոսները: Նրանց բովանդակությունը, սակայն, շատ ընդհանուր է ու վերացական, ուստի անհնարին է առավել ճշգրիտ թվագրումների հասնելը: Յահվեի Արքայության սաղմոսները, մինչդեռ, որոնք լի են ուրիշ սաղմոսներից և Եսայի Մարգարեի գրքի երկրորդ մասից մտաբերումներով, շարադրվել են աքսորի ժամանակ: Աքսորի ժամանակ են շարադրվել նաև այն սաղմոսները, որոնք, 137րդ սաղմոսի նման, խոսում են Երուսաղեմի գրավման, կործանման և բնակիչների տարհանման մասին: Աքսորից վերադարձը երգվում է 126րդ սաղմոսում: Ժամանակաշրջանը, որն հաջորդում է աքսորին, թվում է, որ արգասավոր է եղել սաղմոսների շարադրումով, քանի որ աքսորից հետո է ծիսական պաշտամունքը նոր զարգացում ապրել վերանորոգված Տաճարում, ուր երգիչների դասակարգային պատիվն ավելի է բարձրացվել և հավասարվել է ղևտացիներին, և ուր իմաստունները նույնպես որդեգրել են սաղմոսների գրական կերպը՝ տարածելու համար իրենց ուսուցումները, ինչպես վարվել է Սիրաքի որդի Հեսուն: Թերևս հարկավոր է ավելի վար ևս իջնել և հասնել պարսկական դարաշրջանին, մակաբայեցիներին վերագրելով մի քանի սաղմոսների հեղինակային պատկանելությունը: Խոսքը վերաբերվում է հատկապես 44րդ, 74րդ, 79րդ և 83րդ սաղմոսներին, բայց ուսումնասիրողների կողմից առաջարկված պատճառաբանությունները բավարար հիմք չեն տալիս այդքան վաղ թվագրումը հավանական համարելու համար:
Կայքին օգնելու համար կարող եք դիտել / ունկնդրել այս տեսանյութը։
Շնորհակալություն կանխավ։