Հեղինակներ և թվագրում
-
01
-
- 02
- 03
- 04
- 05
- 06
- 07
- 08
- 09
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
-
19
-
-
20
-
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
-
37
-
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
-
78
-
-
79
-
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
-
90
-
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
-
117
-
- 118
- 119
-
120
-
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
-
148
-
- 149
- 150
- 151
Եբրայեցերեն բնագրի տիտղոսները վերագրում են 73 սաղմոս Դավիթ թագավորին, 12 սաղմոս Ասափին, 11 սաղմոս Կորխի որդիներին և մեկական սաղմոս Եմանին, Եթանին, Մովսեսին և Սողոմոնին: 35 սաղմոս զուրկ է հեղինակային ցուցմունքներից: Հարկավոր է ընդգծել, որ սաղմոսների հունարեն թարգմանության տիտղոսները միշտ չէ, որ համաձայնվում են եբրայեցերենին և Դավթին են վերագրում 82 սաղմոս: Ասորերեն թարգմանությունը վերոնշյալներից տարբերվում է է՛լ ավելի:
Այդ տիտղոսները Սաղմոսարանի կազմավորման ժամանակաշրջանում թերևս որպես նպատակ չունեին ստուգությամբ մատնանշելու տվյալ սաղմոսի հեղինակի անունը: Եբրայեցերենում գործածված բանաձևը սոսկ որոշակի հարաբերություն է հաստատում սաղմոսի և հիշված անձնավորության միջև, լինի՛ տվյալ սաղմոսի բովանդակության պատշաճության պատճառով, լինի՛ որովհետև տվյալ սաղմոսը պատկանել էր կամ տակավին պատկանում էր այդ անձնավորության անունը կրող հավաքածուին: «Կորխի որդիների» սաղմոսներն, օրինակի համար, մաս էին կազմում Տաճարի երգիչների այդ ընտանիքին պատկանող երգացանկին, ինչպես «Երգչախմբի ղեկավարի» սաղմոսները (4, 5, 6, 8 և այլն) տաղեր էին, որոնք կատարում էր Տաճարի երգչախումբը: Գոյություն ունեին «Ասափի Սաղմոսարան» և «Դավթի Սաղմոսարան» հավաքածուները: Բայց սոսկ նյութական պատկանելություն ցույց տվող այդ տիտղոսներում ժողովուրդը շատ շուտով հասավ տեսնելու մատնանշումներ ուղղակի հեղինակի ո՛վ լինելու մասին և «Դավթին» տիտղոսը կրող որոշ սաղմոսների ավելացվեցին մի տեսակ ենթավերնագրեր, ուր ճշտվում էին թագավորի կյանքի դրվագները, որոնց ընթացքում է իբրև թե գրվել տվյալ սաղմոսը (3, 7, 18, 34, 51, 52, 54 և այլն): Ի վերջո, ավանդությունը հանձինս Դավթի տեսավ հեղինակին ո՛չ միայն անձամբ Դավթին վերագրվող սաղմոսների, այլ մինչև իսկ ամբողջ Սաղմոսարանի: Եվ այդպես էլ դրանք հաճախ անվանվում են մինչև մեր օրերը. «Դավթի սաղմոսներ» կամ «Դավթի սաղմոսների գիրք»:
Այս կեղծ ու շինծու մեկնաբանությունները, սակայն, չպետք է մոռացության մատնելու տան կարևոր և վաղեմի վկայությունը, որն ամփոփված է սաղմոսների տիտղոսներում: Հիմնավոր է այն կարծիքը, որ Ասափի և Կորխի որդիների սաղմոսները գրվել են Տաճարի երգիչների կողմից: Նմանապես, Դավթի անունը կրող սաղմոսների հեղինակային պատկանելությունը հարկավոր է ինչ որ կերպ վերագրել Դավիթ թագավորին: Հաշվի առնելով այն, ինչ պատմական գրքերն ասում են նրա երաժշտական տաղանդի (1Սմ 16, 16-18; Ամս 6, 5) և բանաստեղծական ձիրքերի (2Սմ 1, 19-27; 3, 33-34), ինչպես նաև՝ պաշտամունքի նկատմամբ ունեցած իր սիրո մասին (2Սմ 6, 5.15-16), առանց որևէ դժվարության կընդունենք, որ Սաղմոսարանում կան տաղեր, որոնց հեղինակն իրոք Դավիթ թագավորն է: Հիրավի, 18րդ սաղմոսը մի ա՛յլ շարադրանքով մեզ է ներկայացնում մի գրություն, որի հեղինակային պատկանելությունը 2Սմ 22ի կողմից ստույգ կերպով վերագրվում է Դավթին: Դավթյան հավաքածուին մաս կազմող սաղմոսներից թերևս ոչ բոլորն են նրա գրչին պատկանում, բայց անտարակույս է, որ այդ հավաքածուն կազմավորվել է որպես սկզբնակետ ունենալով մի միջուկ, որի դավթյան պատկանելությունը ստույգ է: Սակայն դժվար է առավել ճշգրտումներ կատարել և հաստատել, թե ո՛րն է սկզբնական միջուկը և որո՛նք են հետագա հավելումները:
Ինչպես արդեն նշեցինք, եբրայեցերեն բնագրի տիտղոսները որոշիչ չէին, և Նոր Կտակարանի գրքերի հեղինակները, երբ մեջբերումներ էին կատարում այս կամ այն սաղմոսից, դա կատարում էին Դավթի անունով, համակերպվելով իրենց ժամանակվա տիրող կարծիքին: Այդ վկայությունները, սակայն, առանց լուրջ պատճառի չպետք է անտեսվեն և հարկավոր է Դավթին՝«Իսրայելի երգերի վայելուչ երգչին» (2Սմ 23, 1) էական դեր ու նշանակություն վերապահել հինկտակարանյան ժողովրդի կրոնական քնարերգության զարգացման գործում:
Նրա կողմից տրված զարկն ու մղումը շարունակվեց և Սաղմոսարանում այժմ ամփոփված է տարբեր հեղինակների բանաստեղծական գործունեության բազմադարյան արդյունքը: Այն բանից հետո, ինչ գիտական քննադատությունը սաղմոսների մեծամասնության շարադրումը թվագրել էր աքսորից հետո և նույնիսկ ավելի ուշ ընկնող ժամանակահատվածում, նույն գիտական քննադատությունն այժմ նախընտրում է վերադառնալ կարծիքների ավելի զգույշ, ավելի ավանդական և ավելի իմաստուն արտահայտման: Թվում է, հիրավի, որ սաղմոսներից շատերը շարադրվել են թագավորական ժամանակաշրջանում, ի մասնավորի՝«թագավորական» սաղմոսները: Նրանց բովանդակությունը, սակայն, շատ ընդհանուր է ու վերացական, ուստի անհնարին է առավել ճշգրիտ թվագրումների հասնելը: Յահվեի Արքայության սաղմոսները, մինչդեռ, որոնք լի են ուրիշ սաղմոսներից և Եսայի Մարգարեի գրքի երկրորդ մասից մտաբերումներով, շարադրվել են աքսորի ժամանակ: Աքսորի ժամանակ են շարադրվել նաև այն սաղմոսները, որոնք, 137րդ սաղմոսի նման, խոսում են Երուսաղեմի գրավման, կործանման և բնակիչների տարհանման մասին: Աքսորից վերադարձը երգվում է 126րդ սաղմոսում: Ժամանակաշրջանը, որն հաջորդում է աքսորին, թվում է, որ արգասավոր է եղել սաղմոսների շարադրումով, քանի որ աքսորից հետո է ծիսական պաշտամունքը նոր զարգացում ապրել վերանորոգված Տաճարում, ուր երգիչների դասակարգային պատիվն ավելի է բարձրացվել և հավասարվել է ղևտացիներին, և ուր իմաստունները նույնպես որդեգրել են սաղմոսների գրական կերպը՝ տարածելու համար իրենց ուսուցումները, ինչպես վարվել է Սիրաքի որդի Հեսուն: Թերևս հարկավոր է ավելի վար ևս իջնել և հասնել պարսկական դարաշրջանին, մակաբայեցիներին վերագրելով մի քանի սաղմոսների հեղինակային պատկանելությունը: Խոսքը վերաբերվում է հատկապես 44րդ, 74րդ, 79րդ և 83րդ սաղմոսներին, բայց ուսումնասիրողների կողմից առաջարկված պատճառաբանությունները բավարար հիմք չեն տալիս այդքան վաղ թվագրումը հավանական համարելու համար: