- 14 -

Աղոթե՞լ: Ես աղոթե՞մ:

Իմաստունի կոչն ինձ առանց խոսքերի էր թողել, բայց այն ինձ չէր զարմացնում: Վստահ էի, որ Իմաստունը մեծ հավատացյալ էր: Նա դրա մասին չէր խոսել, բայց ես դա հասկացել էի մեր առաջին հանդիպումներից ևեթ:

Խոսքերն հոգու արտացոլանքն են, և կենդանի հոգիներն իրենց կյանքը հաղորդում են խոսքերի միջոցով:

Իմաստունն ինձ պարգևում էր մի քիչ իր կյանքից, իսկ իր կյանքը հարուստ էր մի հավատքով, որը չէի ճանաչում, բայց իր շնորհիվ կարողանալու էի ճաշակել, որովհետև չէի կարող հավատալ, թե լույսը, որը նա արծարծում էր սրտումս, և ուժը, որն ինձ հաղորդում էր, միայն իրենից էին գալիս: Ոչ մի ծառ չի պտղաբերում, եթե ավիշը նրանում համակ չի տարածվում:

Բարեկամս Աստծո մասին չէր խոսում, բայց Նրանով էր ապրում: Դրանում վստահ էի: Նա աղոթում էր:

Բայց անհրաժե՞շտ էր, որ ես էլ աղոթեի: ... Անհրաժե՞շտ էր՝ բացահայտելու համար սիրո խորությունը: ... Չէի հասկանում:

Ես հավատում էի Աստծուն: Ո՛չ որովհետև ծնողներս էլ էին հավատում, – «շա՜տ», ասում էր մայրս, իսկ հայրս՝ «անորոշ կերպով» – , այլ՝ որովհետև չէի ընդունում ոչնչից կախված լինելու, ոչնչից սկիզբ առնելու և դեպի ոչինչն ուղղված լինելու գաղափարը. գետ առանց ակունքի և ճանապարհ առանց ելքի: Չէի ընդունում այն միտքը, որ ես արդյունքն եմ միլիարդավոր պատահականությունների, որոնք հազար անգամ ավելի “հրաշալի” են, քան բոլոր հրաշքներն ի միասին, որոնց մասին ինձ պատմել էին կրոնագիտության ժամերին: Չէի ընդունում այն միտքը, որ հոգիս ա՛յլ բան չէր, քան միայն՝ քիմիական որոշ տարրերի պարզ հակազդում մահկանացու մարմնիս մեջ: Չէի ընդունում այն միտքը, որ պապիկիս ու տատիկիս քնքշալի գորովը և նրանց հանդեպ իմ մանկական խենթ սերը ընդմիշտ մահացել էին, երբ նրանց սրտերը դադարել էին բաբախել և նրանց մարմինները փոշիացել էին անանուն հողում:

 

Խորհրդածել էի այդ ամենի և դեռ ուրիշ շա՜տ բաների մասին: Երկա՜ր: Լրջորե՛ն: Բայց միայնակ: Չափազանց միայնակ: Երկրախույզի նման, որ թափանցում է թավ անտառի մեջ, ուր իրենից առաջ ոչ ոք ոտք չի դրել, մի խորհրդավոր գետի ակունքները հայտնաբերելու համար:

Առանց ընկերների, առանց խորհուրդների, առանց կողմնացույցի, մոլորվել էի: Հուսալքվել էի: Այլևս չէի փնտրում:

Հանձնվել էի, համակերպվել:

Ի՞նչ կարևորություն ուներ: Ես հավատում էի Ակունքին, և սա՛ էր էականը: Կարող էի ապրել առանց նրա մասին ինչ որ մի բան իմանալու: Շատերն էին այդպես ապրում, և այդ պատճառով չենք կարող ասել, թե վատ էին ապրում:

 

Եվ սակայն, երբեմն երբեմն, ծագմանս խորհուրդը – աստծուս – փնտրելու մեկնելու փափաքը կրկին արթնանում էր ինձնում, խոցող և սաստիկ: Դա կանչի նման էր, ինչպես մի հրավեր, մի հորդոր:

Իմաստունին հանդիպելուց որոշ ժամանակ առաջ, ինչպես ասացի, կանչն անդիմադրելի էր դարձել, բխում էր թախծիս խորքից, կյանքիս իմաստը չիմանալով ապրելու տհաճությունից:

 

Ինչ որ մի հեղաշրջում էր տեղի ունեցել: Այլևս չէի փնտրում ինչ որ մի բան, այլ միշտ ավելի ու ավելի՝ Ինչ-Որ-Մեկին, ինչպես անհայտ հորից ծնված զավակը, որ չի կարողանում համակերպվել ապրելու՝ առանց իմանալու իր հոր անունը և հայելու նրա դեմքին:

Իմաստունի շնորհիվ, ամբողջ ուժերովս ակնկալում էի, հույսով լի, որ այդ «դեմքը» լինելու էր սիրո մի դեմք, և սա ավելացնում էր խռովքս, որովհետև չէր համապատասխանում այն պատկերին, որն ուրվագծել էի մանկությանս աստծո վերաբերյալ ունեցածս պատկերացումների հիման վրա, այն պատկերին, որը «սովորել էի» և որը տակավին մեծածավալ տեղ էր գրավում հիշողությանս մեջ, և ես չէի կարողանում ամբողջովին ձերբազատվել նրանից: Այդ աստվածն իրոք իմ Աստվածն էր, դրանում կասկած չկար, քանի որ ուրիշ աստվածներ գոյություն չունեն: Հարկավոր էր հավատալ Նրան և ապրել Նրա հետ: Առանց հասկանալու: Առանց սիրելու:

Այդ իսկ պատճառով, ավելի հեշտ էի համարում Նրան մոռանալ փորձելը:

Աստվածը, որին հավատում էի, Ամենակարողն էր: Արարիչը: Բացարձակ Տերն ու Տիրակալը: Ի հավիտենից Նա ունեցել էր լիակատար իշխանությունը: Ուստի Իր բարիքները բաշխում էր ըստ Իր բարեհաճության, անհայտ չափանիշների համաձայն, որոնք ես չէի կարողանում ըմբռնել, բայց որոնք ինձ խորապես անարդար էին թվում: Նա թագավորում էր կյանքի ու մահվան վրա: Դատում էր: Դատապարտում: Եվ հատկապես, հատկապես ... թողնում էր, որ մարդն անողոքաբար տառապի: Թերևս նույնիսկ հենց Ինքն էր տանջում մարդուն, ինչպես լսում էի որոշ հավատացյալներից. «Աստված է ուղարկել ինձ այս փորձը: ... Իր կամքն է»: Այդ իրողությունն ընդունելը նրանց համար հավատքի գագաթնակետն էր:

Ես չէի ընդունում:

Հետևա՞նքը:

Հավատում էի Աստծուն, ... բայց չունեի քրիստոնյաների հավատքը:

Այնուամենայնիվ, երբեմն պատահում էր, որ աղոթում էի, խոստովանում եմ: Կարիքից կամ վախից մղված, փորձում էի ստանալ այդ ամենակարող Աստծո նպաստները:

Երբեմն կարծում էի, թե աղոթքներս ընդունվել էին, բայց մեծ մասամբ բախվում էի սարսափելի լռությանը և հույսս կորցնում էի:

Իմաստունի հետ ունեցածս հանդիպումներից հետո կրկին փափաքն ունեի աղոթելու: Աղոթելու կարիք: Տարօրինակ էր: Խոսակից էի փնտրում: Աստծուն էի փնտրում: Բայց չէի ուզում կապ կամ գործ ունենալ իմ Աստծո հետ: Եվ Նրան ասում էի.

 

Քանի որ հավատում եմ, որ Դու գոյություն ունես, ո՜վ անծանոթ Աստված իմ,

Աստված, որ ինձ մտատանջում է,

Աստված լռակյաց,

հայտնվի՜ր:

 

Եթե այսօր աղոթում եմ Քեզ,

“ինչ որ մի բան” ստանալու համար չէ.

ԼՈՒՅՍԻ համար է.

Լույսի կարիքն ունեմ, ճանապարհս լուսավորելու համար.

ՍԻՐՈ համար է.

սիրված լինելու կարիքն ունեմ, որպեսզի ի վերջո կարողանամ սիրել:

 

Ո՜վ իմ անծանոթ Աստված,

ես Քեզ չեմ հասկանում,

ոխ եմ պահում Քո դեմ,

Քեզ չեմ սիրում,

... և սակայն, կուզենայի սիրել Քեզ,

այո՛, այնքա՜ն կուզենայի սիրել Քեզ:

 

Սա էր ձևը, որով համարձակվում էի դիմել Աստծուն: Բայց վախենում էի: Արդյոք անարգանք չէ՞ր աստվածայինի դեմ:

 

Երբ, անհանգստացած, մտավախություններս հայտնեցի Բարեկամիս, ավելի քան երբեք՝ հայացքս սևեռել էի իր դեմքին: Այդ դեմքը, որ խոսում էր նախքան շուրթերի շարժվելը: Ի՞նչ կասեր:

Ապշած մնացի: Իմաստունը հանգիստ էր, և մինչ ես խոսում էի, թվում էր, թե լցվում էր հարաճուն ուրախությամբ:

Ասաց. «Իրո՛ք, շա՜տ գեղեցիկ աղոթք է, սիրելիս, քո այս աղոթքը»:

Եվ իր ուրախությունը հասավ մինչև ինձ, ինչպես մի գարուն, որ ծագում է երկարատև ձմեռվանից հետո:

Երջանիկ էի: Երջանիկ՝ իր ուրախությամբ: Իր ուրախությունը դառնում էր իմը: Անդիմագրավելիորեն: Բայց, ևս մեկ անգամ, չէի հասկանում: Ի՞նչ էր տեղի ունենում իմ մեջ, որ կարողանում էր նման մեծ ուրախություն պատճառել:

Դեռևս գիշեր էր:

 

Իմաստունը կռահեց միտքս: Արդեն ասել եմ, որ կռահում էր ամեն ինչ, նախքան իմ կողմից մտքերս իրեն արտահայտելս: Նրա հետ առաջին հանդիպումներիս ժամանակ ջղայնանում էի, ինձ մի տեսակ ստորացած էի զգում, ինչպես մեկը, որին իր կամքին հակառակ մերկացնում են անծանոթների առաջ: Այսօր ուրախ էի դրա համար: Ահա այսպես է ընկերն ուրախանում, որ իր ընկերն իրեն հասնում է առանց բառերի հագուստների ու աղմուկների կարիքն ունենալու: Այլևս անհրաժեշտությունը չի զգում պատմելու. իրեն բավական է, որ այնտեղ լինի:

«Քեզնում», ասաց Իմաստունը, «գիշեր է, բայց Սուրբ Ծննդյան գիշերը: Ուրախացի՛ր, որովհետև այսօր քո սրտում փոքրիկ մանկան նման ծնվում է երկնքի ու երկրի ճշմարիտ Աստվածը:

Գալիս է դեպի քեզ: Գալիս է քո մեջ, որովհետև դու “ԱՅՈ՛” ասացիր:

Ընդունի՛ր Նրան: Սիրի՛ր Նրան»:

«Ինչպե՞ս կկարողանամ ճանաչել Նրան, քանի որ Նրան ծանոթ չեմ»:

«Մերկացրու քո աստծուն, սիրելիս, որովհետև քո աստվածն իրական Աստվածը չէ, և, քո նման, ես էլ չեմ կարող ծնրադրել նրա առաջ:

Մերկացրու նրան ամենակարողի, դատավորի, մոգի հագուստներից: Հեռացրու նրանից իշխանության պատկերները: Մի կողմ նետիր այն բոլոր դիմակները, որոնցով են Աստծուն քո աչքերին ներկայացրել գիտունները, օրենքների ու կանոնների մարդիկ, ինչպես նաև նախապաշարումներդ ու սխալ գիտելիքներդ, երևակայությունդ ու ցանկություններդ, վախերդ ու վատասրտությունդ:

Մերկացրո՛ւ քո աստծուն:

Եվ երբ վերջապես մեկիկ մեկիկ կընկնեն բոլոր կեղծ պաճուճանքները, որոնցով շերտ առ շերտ պատել էիր իրական Աստծուն, այնժամ Նա կհայտնվի սրտիդ աչքերի առաջ և դու կճանաչես ու ԿՏԵՍՆԵՍ, որ ԻՐԱԿԱՆ ԱՍՏՎԱԾԸ միայն մի դեմք ունի. ՄԵՐԿ ՍԻՐՈ դեմքը, ՀԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍ,

ՄԵՐԿ՝ մսուրի մեջ,

ՄԵՐԿ՝ խաչի վրա»:

 

 

Իմաստունը վեր բարձրացրեց գլուխը: Նայում էր ինչ որ մի կետի: Հետևեցի իր հայացքին ու տեսա, որ սևեռուն հայում էր Խաչին: Փայտէ սքանչելի քանդակ էր դա, պատից կախված, իր դիմաց: Մահացած, բայց մահից անդին կենդանի Հիսուսի լուսաշող դեմքն էր:

Այդ պահին, բացարձակ վստահությամբ իմացա, որ Բարեկամս հավատում էր «Նրան»: Որ սիրում էր «Նրան»:

 

«Տե՛ս», ասաց Իմաստունն առանց աչքերը սիրած դեմքից հեռացնելու,

«Նա՛ է իրական Աստվածը, որ մեզ ընդառաջ է եկել հանձինս Հիսուս Քրիստոսի,

առանց մարդկային հանդերձանքի,

առանց մարդկային զորության,

առանց մարդկային իշխանության,

լքված,

արհամարհված,

միայնակ,

մերկ,

որպեսզի մարդիկ ի վերջո հավատան, որ միմիայն Սերն է կյանք պարգևում, Կյանքը փրկում, Կյանքը ծաղկեցնում հավիտենական երանության մեջ»:

 

 

Բարեկամս լռեց: Գլուխը խոնարհեց և տեսա, որ իր շուրթերը կրկին շարժվում էին, աննշմարելիորեն: Այլևս գիտեի, որ աղոթում էր, և հարգելով չխանգարեցի նրա աղոթքին:

Երկար աղոթեց: Անդրադարձա, որ լռությունն ինձ այլևս ո՛չ միայն չէր ջղայնացնում, այլ ընդհակառակն՝ լիացնում էր: Լռության մեջ տարածվում էի, ինչպես խաղաղ անկողնու գրկում: Զարմանալի էր. լիովին հանգստացած էի զգում ինձ ու հանդարտ:

Բայց Իմաստունն իր հայացքը կրկին վեր բարձրացրեց: Հանկարծակի, ուժգին ձայնով գոչեց. «Հա՜յր, ների՜ր նրանց. չգիտեն, թե ի՛նչ են անում ... »^[1]:

«Ընդունակ չեն ճանաչելու և ընդունելու ՍԵՐԸ,

ծաղրում են ՍԻՐՈՒՅՆ,

սպանում են ՍԵՐԸ,

երեկ, այսօր, վաղը:

Քեզնում, Քո անդամների մեջ:

Հա՜յր, ների՜ր նրանց. չգիտեն, թե ի՛նչ են անում: Հա՜յր, ների՜ր մեզ, և կրկին պարգևի՜ր մեզ ՍԵՐԸ»:

 

 

Նորից լռեց: Դարձյալ աղոթում էր:

Ես գլուխս խոնարհեցի, կարծես ավելի լավ ապրելու համար ներսումս: Եվ կարծում եմ, որ ես էլ էի աղոթում: Իրոք, հանկարծ զարմանքով զգացի, որ ես էլ էի շշնջում.

«Ո՜վ Հայր, ների՜ր ինձ. չգիտեի, թե ի՛նչ էի անում»:

Ճիշտ այդ պահից էր, որ զգացի ներում գտնելու փափաքը:

 

 

Այս անգամ ես ինքս խախտեցի լռությունը: Ասացի Իմաստունին.

«Եթե Աստված իսկապես այն է, ինչի մասին Դուք խոսում եք, ես պատրաստ եմ սիրելու Իրեն: Շա՜տ ու շա՜տ գեղեցիկ կլիներ այդ Աստվածը. այդքա՜ն մոտիկ և որ այլևս չի վախեցնում»: ...

Բայց ինչպե՞ս կարող էի հավատալ այդ Աստծուն, որն այդքա՜ն աղքատ է, այդքա՜ն ամեն ինչից զուրկ, այդքա՜ն տարբեր, ա՜հ այո՛, այդքա՜ն տարբեր իմ աստծո պատկերից, որին հավատում էի առանց սիրել կարողանալու:

 

 

«Գնա՛ դեպի ուրիշները, սիրելիս», պատասխանեց Իմաստունը, « ... և դարձյալ աղոթիր, որովհետև “ոչ ոք չի գալիս Հիսուսի մոտ, եթե Հայրը նրան չի ձգում” »^[2]: