Արվարձանը

«Մեծացուսցէ»ն Խոսք է, որ խոսում է Աստծո մասին, և որ միաժամանակ խոսում է մարդու մասին, և ուղղակիորեն ու անուղղակիորեն խոսում է նաև իր՝ Սրբուհի Մարիամի մասին. հանդիպման կետն է աստվածաբանության, մարդաբանության և մարեմաբանության:

Մարիամը մարգարեանում է մի արքայություն, որը միաժամանակ աստվածաբանական է և մարդաբանական. արքայությունն Աստծունն է, բայց մարդու համար է. արքայությունը երկնքինն է, բայց երկրի համար է: Արքայությունը գալու է կյանքի ծաղկումով, կյանքն ամեն տեսանկյունից դիտված. և, ուրեմն, Աստված անաչառ ու անկողմնակալ չէ հարուստների ու աղքատների միջև, Աստված նախընտրություններ ունի և տարբերություն է դնում խոնարհների ու հպարտների միջև: Եվ ընտրում է արվարձանի ճանապարհը, աշխարհ է մտնում ցածրակարգ կետից, այնտեղից, ուր կյանքն առավել սպառնալիքների է ենթարկվում: Մարիամն ունեցել է այս իրականության փորձառությունը («Հայեց Իր աղախնու փոքրկությանը»), Հիսուսն այս ճշմարտությունը գաղափարականացրեց Նազարեթի ժողովարանում (հմմտ. Ղկս 4, 18), ավետելով Իր առաքելության չորս դրդապատճառները.

 

 

Սրանք Աստծո գործերի չորս դրդապատճառներն են: Ադամը դարձել է աղքատ, կույր, գերի, կեղեքված: Այս պատճառով է, որ Աստված դարձավ Ադամ: Իր նպատակն ի մի հավաքելն է նրանց, ովքեր ապրում են աշխարհի արվարձաններում, հարուստ որկրամոլների պալատների դարպասների տակ (հմմտ. Ղկս 16, 19): Իր նպատակն այն է, որ պատմությունն այլևս չծնի աղքատներ, կույրեր, գերիներ, հարստահարվածներ: Իր նպատակն է մի այր/կին՝ լիակատար կյանքով, ազատ, մարգարեական ոգիով, լուսաշող դեմքով ու հոգիով, սիրով լի. Կյանքի Ավետարանը:

Աստված որպես նպատակ չունի Ինքն Իրեն: Աստված որպես պատմության ամբողջ ընթացքի գագաթնակետ չի դնում Իրեն մատուցված պաշտամունքը, փառաբանությունը: Եվ ո՛չ իսկ Իր հանդեպ տածված սերը: Աստված որպես նպատակակետ ունի մարդկությունը՝ բժշկված, մարգարեական ոգիով, ազատ ու սիրող: Աստված Ինքն Իրեն մոռանում է Իր սիրո առարկայի ետևում, փրկում է ու աներևութանում, և այսպես վարվելով՝ մեզ հաղորդում է ամենամեծ պատգամը: Սրբուհի Մարիամը նույնպես, Աստծո մեջ ապրված ցնծության պահից հետո, ինքն իրեն գրեթե մոռանում է նոր սերնդի հանդեպ ապրված ցնծության ետևում:

Մարիամն արվարձանի կինն է: Ծնվել ու ապրում է Պաղեստինում, հռոմեական անծայրածիր կայսրության արվարձանային այդ փոքրիկ գավառում, ուր ոչ ոք հոժարությամբ չէր գնում, ո՛չ Պիղատոսը, ո՛չ Կյուրենիոսը: Գալիլիայից է, Պաղեստինի սահմանային այդ գավառից, որ գրեթե Սիրիայում է, գրեթե Լիբանանում, հեթանոս հողերում: Ապրում է Նազարեթում, այդ չնչին ավանում, որի անունը նախապես երբեք հիշված չէ Աստվածաշնչում: Կին է մի այնպիսի ժամանակաշրջանում, երբ կանանց իրավունքները գոյություն անգամ չունեն. երիտասարդ պարմանուհի է մի ժամանակաշրջանում, երբ հեղինակությունը գրեթե ամբողջովին տարեցների ձեռքում է. ամենայն հավանականությամբ անգրագետ է, մի կրոնի շրջանակներում, որն իր էությամբ իսկ գրի առնված խոսք է: Ուստի ամեն ոք կարող է ճանաչել իրեն Մարիամի անձում, որովհետև ոչ ոք նրանից քիչ չունի: Ուստի այն, ինչը հնարավոր եղավ իր համար, հավատքի մեջ, կարող է հնարավոր լինել նաև իմ համար: Իսկապես մեզնից յուրաքանչյուրի քույրն է. սա՛ է նրա մեծագույն առանձնաշնորհությունը: Քույր, որ առաջ քայլեց:

«Մեծացուսցէ»ն օգնում է մեզ հասկանալու, թե որոնք են Աստծո կողմից նախասիրված ճանապարհները, և հրավիրում է մեզ կրկին ճանապարհ ընկնելու, յուրաքանչյուրս մեր արվարձաններից, մեր կղզիացումներից ու անտեսվածություններից, մեր խտրականություններից, մարդկության այն հատվածից, որը մենք կամ ուրիշները – սա սակավ կարևորություն ունի – կղզիացրել ենք ու անտեսել. նրանցից, որոնց ես չեմ կարողանում ներառել հյուրընկալությանս տեսադաշտից ներս: Աստված սպասում է մեզ այնտեղ, ուր մենք երբեք չէինք կամենա լինել: Հույսի գաղտնիքն այն է, որ Աստված աշխարհ է մտնում ո՛չ թե բարձր կետից, այլ՝ ցածրից: Եվ «ցածր կետը» սեփական տեսադաշտից չկորցնելը, աղքատների դատը պաշտպանելու նվիրումը պետք է լինի իրական աստվածապաշտների առաքինությունը: