2) Աստված ազատ կամք ունի և ամենաբարի է
- 01
- 02
- 03
- 04
- 05
-
06
-
-
07
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Երկրի վրա պատահական էակներ կան
- 3) Պատահական էակներն իրենք իրենց մեջ չունեն իրենց գոյության պատճառը
- 4) Պատահական էակների գոյության պատճառը հարկավոր է փնտրել որևէ անհրաժեշտ էակի մեջ, որն ինքն իր մեջ կունենա իր գոյության պատճառը: Այդ անհրաժեշտ էակն Աստված է
- 5) Մի հարց
- 6) Հավելված. – ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ՀՈԳՈՒ ԾԱԳՈՒՄԸ
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Տիեզերքում զմայլելի կարգուկանոն կա, որ մի նպատակի է ձգտում
- 2.1) Կարգուկանոնը նյութական աշխարհում
- 2.2) Նպատակային կարգուկանոնը բուսական աշխարհում
- 2.3) Նպատակային կարգուկանոնը կենդանական աշխարհում
- 2.4) Նպատակային կարգուկանոնը մեր հինգ զգայարաններում և մարմնի տարբեր օրգաններում
- 3) Այս կարգուկանոնը ենթադրում է բարձրագույն իմացականությամբ օժտված Հեղինակի գոյությունը
- 4) Այդ Հեղինակն Աստված է
-
08
- 09
- 10
Պլոտինոսը և ա՛յլ հույն փիլիսոփաներ մերժեցին Աստծո մեջ ազատ կամքի գոյությունը:
Ըստ նրանց, կամքը ենթադրում է անկատարություն, քանի որ կամքի գործողութունը ուզելն է, սիրելն է, փափագելը: Ինչ-որ բան ուզել, ինչ-որ բան սիրել և ինչ-որ բան փափագել՝ նշանակում է ձգտել դրան: Բայց Աստված ոչնչի կարիքը չունի, ուստի չի կարող ինչ-որ բանի ձգտել, չի կարող կամք ունենալ:
Ավելի ժամանակակիցներից Ջորդանո Բռունոն (1548-1600), Սպինոզան (1632-1677) և ուրիշներ, Աստծո գաղափարի միջից փորձեցին ջնջել ազատությունը:
Համաձայն Սպինոզայի, Աստված չէր կարող չստեղծել տիեզերքը: Տիեզերքն էլ չէր կարող ներկա տիեզերքից տարբեր տիեզերք լինել: Ուրիշ տիեզերքի գոյության համար՝ ուրիշ Աստված պետք է գոյություն ունենար:
Ահա՛ մեր պատասխանը:
Ճիշտ է, որ ուզելը, սիրելը, փափագելը կամքի գործողություններ են:
Մարդու մեջ կամքի գործողությունները զանազանվում են մարդուց և կամքից: Մինչդեռ Աստծո մեջ, որպես պարզ էակ, չի կարող գոյություն ունենալ որևէ զանազանություն: Աստծո կամքը, սերը, փափագը ո՛չ ա՛յլ ինչ են, եթե ո՛չ՝ Աստծո էությունը:
Այսպիսով, ինչպես որ Աստված, Իր էությունը ճանաչելով, ճանաչում է նաև մյուս բոլոր էակներին, այդպես էլ Աստված, Իր էությունը սիրելով, սիրում է նաև մյուս բոլոր էակներին, որոնք Իր էության մեկական նմանություններն են և միևնույն ժամանակ ցանկանում և փափագում է նրանց բարիքը:
Աստված, որ ամեն կատարելության ակունքն է, չի կարող զուրկ լինել կամքից, որի գործն է սիրելը. և սերը բոլոր կատարելությունների մեջ գերագույնն է, ճանաչողության հետ միասին:
Աստծո էությունից ջնջել սերը, նշանակում է սնանկացնել Աստծո էությունը, որովհետև Նա Սեր է հավիտենական:
Եվ հիրավի, Աստված մտքով օժտված էակ է: Բայց մտքով օժտված էակը պետք է օժտված լինի նաև Կամքով, որովհետև միտք ունեցող էակը ճանաչում է իր կատարելությունը, ինչը բարի բան է: Եթե տակավին չի ստացել այդ կատարելությունը, ձգտում է այն ստանալ: Իսկ եթե ստացել է արդեն, խաղաղվում է ու սիրում այն:
Բայց ինչ-որ բանի ձգտելը և ինչ-որ բան սիրելը կամքի գործեր են: Այսպիսով, ճանաչողությամբ օժտված յուրաքանչյուր էակ օժտված է նաև կամքով:
Անասունները, որոնք միայն զգայական ճանաչողությամբ են օժտված, իրենց փափագը կամ ախորժակը նույնպես միայն զգայական են:
Մարդը, ունենալով իմացական ճանաչողություն, ունի նաև հոգեկան փափագներ:
Իսկ Աստված, որ օժտված է անհուն իմացականությամբ, ունի անհուն կամք, որն ամեն բան ընդգրկում է ու սիրում:
Աստծո՝ կամք ունենալը փաստվում է նաև նրանով, որ Աստված ամեն բանի առաջին պատճառն է, ամեն շարժման շարժողը և տիեզերքի էակներին իրենց նպատակին առաջնորդող կառավարիչը:
Որպեսզի վերոհիշյալ բոլոր արդյունքները իրագործվեն, Աստված ո՛չ միայն պետք է ճանաչի այդ արդյունքները, այլ նաև՝ «կամենա» դրանց իրագործումը: Բայց ուզելը կամքի գործողություն է:
Ինչպես բոլոր կատարելությունները, այդպես էլ Աստծո կամքը նույնանում է Իր էության հետ:
Աստված Սեր է:
Աստված կամքի մեկ գործողությամբ սիրում է թե՛ Ինքն Իրեն և թե՛ բոլոր էակներին Իր համար:
Նա Ինքն Իրեն սիրում է անհրաժեշտորեն, մինչդեռ արարածներին սիրում է ազատորեն:
Աստված անհրաժեշտորեն է սիրում Ինքն Իրեն: Անհրաժեշտորեն է սիրում, որովհետև ցանկացած կամք կամ սեր անհրաժեշտ առարկա պետք է ունենա: Եթե չունենա այդ անհրաժեշտ առարկան, կդադարի կամք կամ սեր լինելուց:
Այսպիսով, Աստծո կամքն էլ անհրաժեշտորեն պետք է ունենա իր առարկան: Այդ առարկան չի կարող լինել ո՛չ ա՛յլ ինչ, եթե ո՛չ՝ Իր էությունը, որ անհուն լինելով՝ համապատասխանում է Իր անհուն սիրույն:
Ինչպես աչքն է անհրաժեշտորեն ձգտում իր առարկային, ասել է թե՝ լույսին և գույնին, այդպես էլ աստվածային կամքը անհրաժեշտորեն ուզում է, սիրում է Ինքն Իրեն:
Իսկ մյուս բոլոր էակները ո՛չ անհրաժեշտ առարկաներ են, և Աստված դրանք ուզում է և սիրում է ազատորեն:
Լինելով ամենակատարյալ՝ Աստծո էությունը երբեք արարածների կարիքը չի ունենում: Նրանց կատարելությունները սահմանավոր են և ոչինչ չեն ավելացնում Աստծո անհուն կատարելությունների վրա:
Մյուս կողմից, սակայն, արարածների հանդեպ Աստծո ունեցած սերը ենթակա չէ երկմտանքի և փոփոխության: Իր սերը, որոշումները անփոփոխելի են և հավիտենական: Ոչ մի դեպք, ոչ մի նկատողություն, ոչ մի վախ կամ սպառնալիք չեն կարող ամենաչնչին ազդեցություն ունենալ Աստծո վրա:
Ամբարտավանությունը, նախանձը, տխրությունը, ագահությունը և այլն, գոյություն չունեն Աստծո մեջ:
Ամեն բանից առաջ և ամեն բանից վեր Ինքն Իրեն սիրելով՝ Նա սիրում է գերագույն Բարությունը, որի առջև բոլոր մյուս բարությունները ստվերներ են:
Եթե Աստված Ինքն Իրենից ավելի սիրելու լիներ իր արարածներին, կհայտնվեր ակնհայտ հակասության մեջ, քանի որ ավելի նախընտրած պիտի լիներ ոչնչությունը, քան անհուն Բարությունը:
Եթե Աստված, Ինքն Իրեն սիրելով, անհուն մի ատելություն ունի մեղքի հանդեպ, եթե, լցված սրբազան վրեժխնդրությամբ, հարվածում է չարության հեղինակներին, Նա ուրիշ ոչինչ չի անում, եթե ո՛չ միայն՝ գերագույն սիրո նշան է տալիս Անհուն Բարությանը, Ճշմարտությանը և Արդարությանը: Նույնիսկ հավերժաբորբ դժոխքի գոյությունը մեկ արտահայտությունն է Անհուն Բարության հանդեպ ունեցած Իր սիրո (ինչպես նաև մարդուն շնորհված ազատության հանդեպ բացարձակ հարգանքի, ինչը որ նույնպես Իր Բարության արտահայտությունն է):
Մյուս կողմից, բարությունը բնականորեն հաղորդակից է, արտազեղող՝ ինչպես արևի լույսը: Նրա համար է, որ Աստված, Անհուն Բարություն լինելով, ոչնչից ստեղծեց մարդուն, որպեսզի իր աստվածային երջանկությանը մասնակից դարձնի նրան:
Աստված մեզնով ավելի երջանիկ չէ, բայց մենք երջանիկ ենք Իրենով:
Եթե երբեմն թույլատրում է, որ տառապանքների բոցակեզ հալոցի մեջ փորձվի մեր հավատարմությունը, ուրիշ բանի համար չէ, եթե ո՛չ՝ մեր ճակատին հաղթանակի անթառամ պսակ զետեղելու և մեզ իր հավերժական հրճվանքներին մասնակից անելու համար, որպեսզի մենք ինքներս լինենք մեր հավիտենական երանության կերտողները և դրա արժանիքն ու պարծանքը ունենանք: