3) Պանթեիզմի կործանարար հետևանքները
- 01
- 02
- 03
- 04
- 05
-
06
-
-
07
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Երկրի վրա պատահական էակներ կան
- 3) Պատահական էակներն իրենք իրենց մեջ չունեն իրենց գոյության պատճառը
- 4) Պատահական էակների գոյության պատճառը հարկավոր է փնտրել որևէ անհրաժեշտ էակի մեջ, որն ինքն իր մեջ կունենա իր գոյության պատճառը: Այդ անհրաժեշտ էակն Աստված է
- 5) Մի հարց
- 6) Հավելված. – ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ՀՈԳՈՒ ԾԱԳՈՒՄԸ
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Տիեզերքում զմայլելի կարգուկանոն կա, որ մի նպատակի է ձգտում
- 2.1) Կարգուկանոնը նյութական աշխարհում
- 2.2) Նպատակային կարգուկանոնը բուսական աշխարհում
- 2.3) Նպատակային կարգուկանոնը կենդանական աշխարհում
- 2.4) Նպատակային կարգուկանոնը մեր հինգ զգայարաններում և մարմնի տարբեր օրգաններում
- 3) Այս կարգուկանոնը ենթադրում է բարձրագույն իմացականությամբ օժտված Հեղինակի գոյությունը
- 4) Այդ Հեղինակն Աստված է
-
08
- 09
- 10
Եթե տիեզերքն աստված է, իսկ մարդը՝ նրա գոյացության մի մասնիկը, ապա մարդը չպետք է ունենա անհատական ինքնություն, ազատություն, պարտականության և բարոյականի ամեն տիպի պատասխանատվություն, որովհետև, համաձայն պանթեիստների, աստվածային գոյացությունը «անհրաժեշտորեն» բարեփոխվում է, հեղաշրջվում և չի կարող ազատվել այդ հեղաշրջումից: Հետևաբար, մարդն էլ ենթակա է այդ անհրաժեշտ հեղաշրջմանը:
Որպես պանթեիստների այս ուսմունքի տրամաբանական հետևանք անհրաժեշտ է դառնում ընդունել անաստվածությունը: Պանթեիզմը դիմակավորված, ծպտված անաստվածություն է: Վերցնելով նրա դիմակը՝ կկանգնենք անաստվածությանը դեմ հանդիման:
Աստծո և տիեզերքի այս արհեստածին խառնուրդից առաջ է գալիս թե՛ աստվածային և թե՛ մարդկային բնությունների կործանումը: Թե՛ Աստված և թե՛ մարդիկ կորցնում են իրենց ինքնությունը և ազատությունը:
Մարդուց վերցնելով ազատությունը՝ ինքնաբերաբար վերցնում ենք մարդու գերագույն ձիրքերը, կրոնը, բարոյականությունը, առաքինությունները:
Ընդունելու համար պանթեիզմը՝ հարկավոր է ընդունել նաև Նիցշեի՝ մարդկային ողջմտությունը բզկտող և արժանապատվությունը ստորացնող հետևյալ ուսմունքը. «Նենգամտությունը մարդու լավագույն ուժն է, և դուք, ո՜վ բարձրյալներ, պետք է ձեր չարագույնը անեք, [...] որովհետև միայն այս կերպ մարդը կբարձրանա կայծակների մթնոլորտ, ուր ծիածանվում է ճշմարտության լույսը»[1]:
Մարդկային չարությունը չի կարող սրանից ավելի դիվաշունչ ուսմունք հնարել:
[1] FR. NIESTZSCHE, տե՛ս ZACCHI, Dio, vol. II, Roma 1946.
