ՄՈԴԵՌՆԻՍՏԱԿԱՆ ՈՒՍՄՈՒՆՔՆԵՐ
- 01
- 02
- 03
- 04
- 05
-
06
-
-
07
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Երկրի վրա պատահական էակներ կան
- 3) Պատահական էակներն իրենք իրենց մեջ չունեն իրենց գոյության պատճառը
- 4) Պատահական էակների գոյության պատճառը հարկավոր է փնտրել որևէ անհրաժեշտ էակի մեջ, որն ինքն իր մեջ կունենա իր գոյության պատճառը: Այդ անհրաժեշտ էակն Աստված է
- 5) Մի հարց
- 6) Հավելված. – ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ՀՈԳՈՒ ԾԱԳՈՒՄԸ
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Տիեզերքում զմայլելի կարգուկանոն կա, որ մի նպատակի է ձգտում
- 2.1) Կարգուկանոնը նյութական աշխարհում
- 2.2) Նպատակային կարգուկանոնը բուսական աշխարհում
- 2.3) Նպատակային կարգուկանոնը կենդանական աշխարհում
- 2.4) Նպատակային կարգուկանոնը մեր հինգ զգայարաններում և մարմնի տարբեր օրգաններում
- 3) Այս կարգուկանոնը ենթադրում է բարձրագույն իմացականությամբ օժտված Հեղինակի գոյությունը
- 4) Այդ Հեղինակն Աստված է
-
08
- 09
- 10
Քանթի հզոր ազդեցությամբ ի հայտ եկան զանազան տեսություններ, որոնք հայտնի են Մոդեռնիզմ (Modernisme) անվան տակ և բոլորն էլ պատկանում են սուբյեկտիվիզմի ուղղությանը:
Մոդեռնիստների զանազան կարծիքները կարող ենք բաժանել երեք հիմնական խմբերի:
1) Առաջին խմբին են պատկանում նրանք, ովքեր գտնում են, որ ենթական (սուբյեկտը) չի կարող ինքն իրենից դուրս գալ և ճանաչել արտաքին աշխարհը: Ուստի մեր իմացությունը սահմանափակվում է միայն մեր ներքին աշխարհով:
Սրանից բխում է երկու կարևոր հետևանք. ա) Աստված մեր ներսում է և ո՛չ թե դրսում. բ) Զգում ենք, որ Աստված բնակվում է մեր ներսում:
Մեր սուբյեկտիվ կարիքների մեջ կա նաև աստվածային կարիքը, կրոնական զգացումը, որը ոմանք անվանում են «Կրոնական փորձառություն»:
Այս զգացումը, որոշակի կերպով, սրտի աչքն է, որ ուղղակի Աստծո ներկայության գաղափարն ունի, Ում հետ հաղորդակցության մեջ է մտնում մեր սիրտը, և այս կերպ Աստծո գոյության անխորտակելի համոզումն է գոյացնում:
Այս կարծիքի ջատագովներն են Լիբերալ կոչվող բողոքականնները՝ Շլայերմախերը (1768-1834), Ալբրեխտ Ռիտչլը (1822-1889), Լուի-Օգյուսթ Սաբաթյեն (1839-1901), և այլոք:
Այս տեսությանը մոտ է Անրի Բերգսոնի (1859-1941) նոր փիլիսոփայությունը, որի հավատարիմ հետևորդն էր Էդուարդ Լը Ռուան (1870-1954): Վերջինս մեր ճանաչողության մասին ասում էր. «Մտքի բարձրագույն սկզբունքները [...] պատկանում են երևույթների աշխարհի ներքին օրենսդրությանը և անզոր են այդ աշխարհից այն կողմ անցնելու»[1]:
Իսկ իրական աշխարհի մասին Բերգսոնի պատկերացումն այսպիսին է. «Գոյություն ունեն փոփոխությունները, այլ ո՛չ թե իրերը, որ փոխվում են. փոփոխությունը հենակետի կարիք չունի»[2]:
Որպես սրա հետևանք՝ պետք է ընդունել, նրա համաձայն, որ Աստծուն չենք կարող հասնել՝ մեկնելով արտաքին աշխարհից, քանի որ արտաքին աշխարհում ո՛չ թե հաստատուն իրեր են, այլ միայն՝ սորուն փոփոխություններ: Աստծո «գոյությունը մեր մտածողության մեջ է»[3] միայն:
