Չորրորդ Ավետարանը հայտնի է եղել Երկրորդ դարի առաջին կեսին
- 01
- 02
-
03
-
- Մարկոսը Հիսուսին տեսե՞լ է, թե՞ ո՛չ
- Երկրորդ Ավետարանը Առաջին և Երկրորդ դարերում տարածում ունեցող գիրք է եղել
- Երկրորդ Ավետարանի հեղինակը Մարկոսն է
- Ներքին փաստեր
- Երկրորդ Ավետարանը գրվել է հեթանոսությունից դարձի եկած քրիստոնյաների համար
- Երկրորդ Ավետարանի նպատակը
- Ե՞րբ է գրվել երկրորդ Ավետարանը
- Որտե՞ղ է գրվել երկրորդ Ավետարանը
- Մարկոսի Ավետարանի լեզուն և ոճը
-
- ա) «Բանավոր ավանդության» վարկած
- բ) Համատես Ավետարանների փոխադարձ կախումնավորության վարկած
- բ.1) Մարկոսն անկախ է Մատթեոսից և Ղուկասից
- բ.2) Մատթեոսն ու Ղուկասը փոխադարձաբար անկախ են
- բ.3) Մարկոսն ու Ղուկասը
- բ.3.1) Բացթողումները
- բ.3.2) Հավելումներ և հպումներ
- բ.3.3) Տեղափոխություններ
- բ.3.4) Կրկնակ նյութերի փաստը
- բ.4) Առարկություն Մարկոսից Ղուկասի ուղղակի կախումնավորության դեմ
- բ.5) Մատթեոսը և Մարկոսը
- բ.6) Եզրակացություն
- գ) Ավետարանների աղբյուրները
- դ) Եզրակացություն
-
- Չորրորդ Ավետարանը հայտնի է եղել Երկրորդ դարի առաջին կեսին
- Չորրորդ Ավետարանի հեղինակը Հովհաննես Առաքյալն է
- Տարակույսներ
- Ա՛յլ առարկություններ
- Լռության առարկությունը
- Մեկ ա՛յլ առարկություն
- Ներքին փաստեր
- Չորրորդ Ավետարանի հեղինակը հրեա է
- Չորրորդ Ավետարանիչն ականատես վկա է
- Չորրորդ Ավետարանի ամբողջականության հարցը
- Չորրորդ Ավետարանի նյութերի հաջորդականության մասին
- Առերևույթ հակասություններ
- Հովհաննես Ավետարանիչը և մյուս երեք Ավետարանները
- Միջավայրի ազդեցությունը չորրորդ Ավետարանի վրա
- Չորրորդ Ավետարանի լեզուն և ոճը
- Որտե՞ղ և ե՞րբ է գրվել չորրորդ Ավետարանը
- Եզրակացություն
-
04
-
05
-
1. – Շատերը Սբ. Կղեմես Հռոմեացու՝ Կորնթացիներին ուղղված նամակում (95-98) տեղ տեղ Հովհաննես Ավետարանչի ազդեցությունն են տեսնում[1]։
Սակայն կան ա՛յլ քննադատներ, ովքեր մերժում են որևէ առնչություն տեսնել չորրորդ Ավետարանի և Կղեմես Հայրապետի վերոհիշյալ նամակի միջև։
2. – Մեզ են հասել Սբ. Իգնատիոս Անտիոքացու (†110) նամակները, որոնցում տողեր կան, որոնք կարծես աղերս ունեն չորրորդ Ավետարանի հետ։
Ոմանք նման աղերսը վիճելի են համարում։ Եթե անգամ չորրորդ Ավետարանի և Սբ. Իգնատիոս Հայրապետի նամակներում կան նմանություններ, ապա դրանք կարող են առաջ եկած լինել, ասում են, երկու հեղինակների՝ միևնույն միջավայրում ապրած լինելու պարագայի շնորհիվ։
Սակայն պետք է նշել, որ ցանկացած ուսումնասիրող ավելի հակվում է նման ազդեցության գոյությունն ընդունելու։
Այսպես, Անտիոքի Հայրապետի կողմից Ֆիլադելֆիայի եկեղեցուն ուղղված նամակում կան հետևյալ տողերը. « ... որտեղից է գալիս և որտեղ է գնում ... »[2]։ Նման մի բացատրություն էլ չորրորդ Ավետարանում ենք գտնում[3]։
Սբ. Իգնատիոսը Մագնեսիացիներին ուղղված նամակում ասում է. Աստծո Որդին «Իր Բանը, լռությունից դուրս եկած, որ ամեն բանում հաճելի եղավ Նրան, ով Իրեն առաքել էր»[4]։
Շատ մասնագետներ վերոհիշյալ տողերում ուղղակի ազդեցություն են տեսնում չորրորդ Ավետարանի առաջաբանում գործածված «Բան» եզրի և Հովհաննեսի հետևյալ խոսքերի հետ. «Նա, որ առաքեց Ինձ, Իմ հետ է, ... քանի որ Ես միշտ անում եմ այն, ինչ Նրան է հաճելի»[5]։
3. – Բանասերները մեծամասնությամբ ընդունում են, որ Սբ. Հուստինոսը (150) և Հերմասը (Հովիվը. 140-145) կարդացել են չորրորդ Ավետարանը և դրանից օգտվել են[6]։
4. – Նմանապես, այսօր շատ շատերի կողմից ընդունված է, որ շուրջ 150 թվականին գրված «Սողոմոնի Տաղեր» կոչվող գրության մեջ չորրորդ Ավետարանից մեջբերումներ կան[7]։
5. - Սրանցից բացի, Վալենտիանոս, Բասիլիդես և Հերակլեոն հերետիկոսները, ովքեր ապրել են Երկրորդ դարում, ծանոթ են եղել չորրորդ Ավետարանին և իրենց զանազան գրություններում դրանից մեջբերումներ են արել։
6. – Ի վերջո, հավելենք նաև մի զորավոր փաստ ևս, որի հայտնությունը բանասերների մեծամասնությանն ընդունել տվեց, որ չորրորդ Ավետարանը գրվել է Առաջին դարի վերջին։
1935 թվականին Եգիպտոսում գտնվեցին պապիրուսի երկու կտորներ, որոնք հեղինակավոր մասնագետների համաձայն՝ գրվել են 150 թվականից առաջ։
Դրանցից մեկը՝ «Egerton 2» կոչված պապիրուսի կտորը[8], որ մեզ մինչև հիմա անծանոթ պարականոն Ավետարանի մի մաս է պարունակում, իր ունեցած աղբյուրների շարքին ունի նաև Հովհաննես Առաքյալի Ավետարանը։
Երկրորդը, որ «Մանչեսթըր 457» կամ «Papyrus Rylands 457» անունով է հայտնի[9], ունի 9x5 սմ մեծություն։ Սույն պապիրուսի մի էջի վրա կան Հվհ 18, 31-33 համարները, իսկ դարձերեսին՝ Հվհ 18, 37-38 համարները, որոնք ներկայացնում են Հիսուսի և Պիղատոսի խոսակցությունից մի դրվագ։
Մեկ անգամ ևս կրկնենք, որ պապիրուսի այս կտորն այժմ Մանչեսթըր քաղաքի Rylands կոչված մատենադարանում է գտնվում, և որ հմուտ մասնագետների համաձայն՝ պատկանում է Երկրորդ դարի առաջին կեսին, մոտ 130 թվականին։
Արդ, եթե Երկրորդ դարի սկզբներին չորրորդ Ավետարանն արդեն ծանոթ էր Եգիպտոսում, կարելի է տրամաբանորեն եզրակացնել, որ այդ Ավետարանն առնվազն տասնյակ տարիներ առաջ էր գրվել (Եփեսոսում կամ Պատմոսում), որպեսզի կարողանար մինչև Եգիպտոս հասած լիներ։
«Ներկայումս», գրում է Լեոն-Դյուֆուրը[10], «այլևս գրեթե չկա մի քննադատ, որ չորրորդ Ավետարանի գրության ժամանակը համարի 100 թվականից հետո»[11]։