Միակին և անլուծարելի ամուսնությունը

^[1] Սուրբ Օգոստինոսն, օրինակի համար, բացատրում էր, որ «ծնողների միջամտությունը աստվածային կարգի իրավունք չէ», ուստի՝ անհրաժեշտ չէ, ինչպես մինչդեռ պնդում էին ոչ-քրիստոնյաները: Ընդհանուր առմամբ, առաջին դարերի քրիստոնյաները որքան հնարավոր է մեղմացրել էին «հոր բացառիկ իրավունքը, ձգտելով զավակների ապագա ամուսնության պատասխանատվությունը կիսել հոր և մոր միջև: Տերտուղիանոսն արդեն (155-230թթ.) պնդում էր ամուսնացողների ազատ համաձայնության վրա: Եկեղեցու բոլոր Հայրերը պաշտպանում են աղջկա իրավունքը՝ ազատորեն ընտրելու կուսակրոնությունը: Սա, անդրադարձ ազդեցությամբ, արժևորում է ամուսնացող երիտասարդների ազատ ընտրությունը, ընդգծելով փոխադարձ համաձայնության կարևորությունը: Եկեղեցու ազդեցությունը նվազեցնում է նահապետական ընտանիքի ճնշումները և նպաստում է ամուսնության ավելի անձնական տեսանկյուններին և ավելի խորը դրդապատճառներին: Սուրբ Օգոստինոսը, թեև անձամբ չի արագացրել այս հեղաշրջումը, սակայն բազմաթիվ անգամներ է անդրադարձել այս հարցին: Սուրբ Ամբրոսիոսն ավելի առաջ է մղվել և ամուսնության պատրաստվող երիտասարդներից պահանջել է արտահայտել իրենց զգացումները», այսինքն՝ թե ո՛ւմ հետ կնախընտրեին ընտանիք կազմել (ADALBERT HAMMAN, La vita quotidiana nell'Africa di Agostino, Jaca Book, Milano 1989, pp. 72-73): Դյուրին է հասկանալը, որ Եկեղեցու նախաձեռնությամբ սկիզբ առած այս գործընթացի իրականացումը պետք է երկարատև ու դժվարին լիներ. բազմաթիվ հայրեր, հատկապես ազնվական ընտանիքներում, հեշտորեն չէին համակերպվում և չէին ցանկանում հրաժարվել իրենց զավակների ամուսնության հարցում որոշիչ ձայն ունենալու իրավունքից, և փաստացի՝ դարերի ընթացքում բազմահազար հայրեր շարունակեցին չարաչար գործածել իրենց այդ իշխանությունը, հակառակ Եկեղեցու կողմից դրվող իրավական և ծիսական խոչընդոտների: Ինչպես միշտ, սկզբունքի հռչակումն ինքնըստինքյան բավարար չէ, բայց համենայն դեպս՝ անհրաժեշտ պայման է, որպեսզի հնարավոր դառնա մտայնությունների աստիճանական փոխակերպումը:

^[2] Քրիստոնյա կանայք, մինչդեռ, «ամուսնանում էին ավելի ուշ և ընտրության ավելի հնարավորություն ունեին, թե ո՛ւմ հետ էին ցանկանում ամուսնանալ: Սա չնչին իրողություն չէ, եթե հաշվի առնենք, որ հեթանոս կանայք հաճախ ամուսնանալու հարկադրվում և սեռական ակտին ենթարկվում էին նախապատանեկական հասակում» (11 կամ 12 տարեկանում), մինչ քրիստոնյա կանանց մեծամասնությունը սպասում էր 18 տարեկանը լրանալուն (RODNEY STARK, Ascesa e affermazione del cristianesimo, Lindau, Torino 2007, cap. 5):

^[3] Եթե իրենց սոսկ անունով քրիստոնյա անվանող հասարակություններում պատահում են նման դեպքեր, դրանք տեղի են ունենում սակավաթիվ կամ բազմաթիվ անհատների կողմից քրիստոնեական գաղափարականին դավաճանելու պատճառով, այլ ո՛չ թե՝ նրան հետևելով:

^[4] FRANCESCO AGNOLI - MARCO LUSCIA, Chiesa, sesso e morale, SugarCo, Milano 2008. Ահա նաև արդեն մեջբերված Ժաք Լը Գոֆֆի կարծիքը. «Կարծում եմ, որ կնոջ հանդեպ նման հարգանքը քրիստոնեության մեծ նորարարություններից մեկն է. հաշվի առնենք քննարկումները, որոնք Եկեղեցին կատարել է զույգի և ամուսնության մասին, մինչև որ հասել է այդ հիմնարկի ստեղծմանը, որն այսօր տիպիկ քրիստոնեական է և որի վճռական սահմանումները տրվել են 1215 թվականին, Լաթերանյան Չորրորդ Ժողովի ժամանակ, որով այն դարձել է հասարակական ակտ (որտեղից էլ հենց գալիս է հայտարարություններ փակցնելու պարտականությունը), և մի ակտ, – ահա՛ հիմնականը, – որը չի կարող վավերական լինել առանց երկու հասուն անձանց լիակատար ազատ համաձայնության: Այն, ինչը որ ինձ կարևոր է թվում Լաթերանյան Ժողովի որոշումներում, փաստն է, որ ամուսնությունն անհնարին է դառնում առանց փեսայի և հարսի, տղամարդու և կնոջ համաձայնության. կինը չի կարող ամուսնության տրվել առանց իր համաձայնության. նա պետք է ասի այո՛». և Եկեղեցին դարերի ընթացքում հնարավոր ամեն բան արել է՝ ստուգելու համար, որ արտասանված համաձայնությունը չլինի պարտադրված, ինչի համար էլ մինչև վերջին պահն անգամ, մինչև ամուսնության հռչակման վայրկյանը, պահանջել է վկաների ներկայությունը և արարողության ժամանակ մի քանի անգամ հարցրել է ամուսնացողների համաձայնությունը: