ԱՂՈԹՔՆԵՐ ՄԽԻԹԱՐ ԱԲԲԱՀՈՐ ԲԱՐԵԽՈՍՈՒԹՅԱՄԲ ԱՍՏԾՈՒՑ ՇՆՈՐՀՆԵՐ ՀԱՅՑԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ
-
01
-
-
02
-
- Մխիթարը հասնում է Էջմիածին – Այն ժամանակվա Նահապետ Կաթողիկոսը – Աչքի սաստիկ ցավ է ունենում
- Մեկնում է Էջմիածնից և նախ Խորվիրապի վանքն այցելելով, ուղևորվում է դեպի Սևանի կղզին և վանքը – Այնտեղ իրեն երևում է Սուրբ Աստվածածինը
- Թողնում է Սևանը և գնում Բասենի վանք, ուր եկեղեցու լուսարար և տղաների դաստիարակ է լինում – Սկսում է քարոզել – Վերադառնում է Սեբաստիա
-
- Սեբաստիա հասնելով, Մխիթարը գնում է Սուրբ Նշան – Նրա ուսումնասիրության ոճը
- Միաբանների առաջ հանպատրաստից քարոզ է խոսում – Մի քանի վարդապետ կրկին փորձում է իր աշակերտության գրավել նրան, բայց չի հաջողում
- Աչքերն հիվանդանում են և ցավում, մինչև իսկ կուրանալու վտանգ ստեղծելով – Մեծ դժվարությամբ բժշկվում է
- Հովնան վարդապետի հետ ուղևորվում է դեպի Հալեպ
-
- Մխիթարը հասնում է Հալեպ, ուր ծանոթանում է Հիսուսյան Հայր Անտոն կրոնավորի հետ – Նա Մխիթարին խորհուրդ է տալիս չգնալ Արևմուտք – Նրանից վկայագրեր է վերցնում և գնում Աղեքսանդրիադ
- Իտալիա գնալու համար նույն նավ է մտնում նաև Սսո Կաթողիկոսը – Նավը հանդիպում է Կիպրոս կղզի – Այնտեղ Մխիթարը ծանր հիվանդանում է
- Կղզում կրած սաստիկ վշտերը
-
- Մխիթարը թողնում է Կիպրոս կղզին և նավում դեպի Սելևկիա
- Հալեպ և Այնթապ գնալով, ուղևորվում է դեպի Սեբաստիա – Ճանապարհին կրած նեղությունները
- Բոլորովին առողջանալով՝ առանձնանում է Սուրբ Նշան վանքում
- Մխիթարի քահանայական ձեռնադրությունը
- Նրա հոգում ծնվում է Միաբանություն հիմնելու գաղափարը – Առաջին աշակերտները
- Գնում է Պոլիս, խնդրելու Կարնեցի Խաչատուր վարդապետի աջակցությունը
- Քարոզում է Ղալաթիայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում
- Ստիպվում է թողնել Պոլիսը և վերադառնալ գավառները
-
- Դեպի Տրապիզոն նավարկելիս հանդիպում են ուժգին ալեկոծության և ստիպվում են ցամաք դուրս գալ Սամսոնում
- Մարսվան և Ամասիա քաղաքներում
- Հասնելով Կարին, գնում է Կարմիր վանք
- Երկու անգամ ծանր հիվանդանում է
- Վանքի Առաջնորդ Մարգար եպիսկոպոսից ընդունում է վարդապետական գավազանը
- Կարինում կաթողիկե հավատքը քարոզելու պատճառով քաղաքի Առաջնորդը թշնամանում է նրա դեմ
- Վերջնականապես թողնում է գավառները և երկրորդ անգամ վերադառնում Պոլիս
-
03
-
- Մխիթար վարդապետը հասնում է Պոլիս – Նրա առաքելական գործունեությունը
- Հետզհետե աճում է աշակերտների թիվը, որոնցից ոմանց քահանա ձեռնադրել տալով՝ առաքելության է ուղարկում գավառները
- Հրատարակում է մի քանի հոգևոր գիրք – Բերայում տուն է վարձում իր և աշակերտների բնակության համար
- Եփրեմ Պատրիարքի հարուցած հալածանքը – Մխիթարն ապաստանում է Վեղարավորների վանքում
- Որոշում է թողնել Պոլիսը և գնալ Միաբանություն հիմնել քրիստոնյա մի որևէ երկրում
-
- Մխիթարն աշակերտներին առաջարկում է Արևմուտք անցնելու իր մտադրությունը
- 1701 թվականի Սեպտեմբերի 8ին, Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան տոնի օրը, հիմնում է Միաբանությունը և այն նվիրում է Սուրբ Կույսին
- Հաստատված լինելով Մոռեա գնալու մտադրությունը, երկրի մասին տեղեկություն ստանալու նպատակով Մխիթարն այնտեղ է ուղարկում Հայր Գեորգին
- Խաղաղություն հաստատելու փորձեր են կատարվում
- Եփրեմ Պատրիարքին հաջորդում է Ավետիքը – Նրա նենգ հնարքները Մխիթարին ձեռք ձգելու համար
- Մխիթարը նախ թաքնվում է մի բարեկամի տանը, ապա փախչում է Զմյուռնիա
- Վենետիկյան մի նավով մեկնում է դեպի Մոռեա
-
- Մխիթարը, Նեապոլիս հասնելով, Միաբանության բնակության համար ընտրում է Մեթոն բերդաքաղաքը
- Միաբանական կյանքի նկարագրությունը
- Աշակերտներից երկուսին ուղարկում է Հռոմ, Միաբանության համար ստանալու Սուրբ Աթոռի հավանությունը
- Հռոմ են գնում, ճանապարհին կանգ առնելով Վենետիկում – Հռոմում, Վենետիկի դեսպանի առաջնորդությամբ, ներկայանում են Կղեմես ԺԱ Քահանայապետին
- Սկսվում է Միաբանության գործի քննությունը, բայց այլևայլ դժվարությունների պատճառով երկարելով՝ Հայր Եղիա վարդապետը վերադառնում է Մեթոն
-
- Միաբանության մեջ առաջին անգամ մուտք են գործում հիվանդություններն ու մահը
- Մխիթարը ծանր հիվանդանում է և առողջանում հուրախություն բոլորի – Հայր Մանուել վարդապետն առաքելության է ուղարկվում Եվդոկիա
- Մխիթարը, պարտքերի տակ ճնշված, ձեռնարկում է վանատան շինությանը և հաջողությամբ ավարտում է այն
- Միաբանության չափազանց չքավորությունը և տնտեսական անհաջողությունները
- Վենետիկցի իշխանների բարերարությունները – Սկսում և ավարտում է եկեղեցու կառուցումը
-
- Հակառակություններ և զրպարտություններ ընդդեմ Մխիթարի և Միաբանության
- Միաբանության համար ընտրում է Սուրբ Բենեդիկտոսի կանոնը
- Մի քանի խնդիրներ են ծագում, որոնց մեջ Մխիթարը հաղթող է հանդիսանում
- Պոլսում դարձյալ հակառակություններ են սկսվում Միաբանության դեմ և Հայր Եղիա վարդապետը ետ է կանչվում
- Մխիթարը սկսում է Սուրբ Թովմա Աքվինացու գրքի թարգմանությունը և շարունակում է դասախոսել
-
- Մխիթարը տեղեկանում է Օսմանցիների պատերազմական պատրաստություններին ընդդեմ Վենետիկի – Որոշում է Միաբանությունը տեղափոխել Վենետիկ
- Ճամփորդության նախապատրաստությունները
- Մեկնում են Վենետիկ
- Նկարագրություն Վենետիկ քաղաքի և պատմական ակնարկ տեղի Հայ գաղթականության
- Մխիթարը ժամանակավոր տուն է վարձում Սուրբ Մարտին եկեղեցուն կից
-
- Օսմանցիները սկսում են պատերազմը Վենետիկցիների դեմ – Հայր Մանուել և Հայր Թովմաս վարդապետները թողնում են Մեթոնը և գնում Վենետիկ
- Մեթոնի առումը
- Զինվորները հարձակվում են Մխիթարի վանատան վրա, ձերբակալում են այնտեղ եղած մարդկանց և նրանց վաճառում են հայերին – Արևելք են տարվում և փրկանքով ազատվում շնորհիվ Հայր Պողոս և Հայր Գեորգ վարդապետների – Ողջ և առողջ հասնում են Վենետիկ
- Միաբանության կյանքն այդ օրերին
-
- Մխիթարը ծերակույտից քաղաքում վանատեղի է խնդրում – Խնդրանքը օրենքներին հակառակ լինելով՝ չի ընդունվում
- Խնդրում է և իրեն շնորհվում է Սուրբ Ղազար կղզին
- 1717 թվականի Սեպտեմբերի 8ին մտնելով Սուրբ Ղազար, կատարում են ամենաանհրաժեշտ նորոգությունները և 1718 թվականի Ապրիլի վերջին բոլոր միաբանները փոխադրվում են այնտեղ
- Պոլսում այլևայլ կրոնական խնդիրներ են առաջանում և նորանոր ամբաստանություններ են լինում Միաբանության դեմ
-
- Մխիթարը ճանապարհ է ընկնում դեպի Հռոմ – Ճանապարհին այցելում է Լիվոռնոյի Հայերին
- Հռոմ հասնելով, ներկայանում է Ծիրանավորներին և Սրբազան Քահանայապետին
- Տպագրում է իր ջատագովությունը – Միաբանության խնդիրների քննության համար գումարվում է Ծիրանավորների ժողովը
- Աբբահայրը Սուրբ Հակոբ Մծբնացուն վերագրված «Զգօն» գիրքը նվիրում է Սրբազան Քահանայապետին – Սրբազանից նվերներ է ստանում և հաղթանակած վերադառնում է Վենետիկ
-
- Ազգիս ընդհանուր կրոնական խեղճ վիճակը
- Մխիթարի գլխավոր նպատակներից մեկը առաքելությունն էր
- Խնդրագրեր են հասնում ամեն կողմից
- Ինչպե՞ս էին պատրաստվում և առաքվում քարոզիչները
- Ինչպիսի ուսուցումներ էր տալիս Մխիթարն իր աշակերտներին նամակներով
- Մխիթարյանների գործունեությունը Պոլսում
- Մխիթարյան առաքելությունները Հայաստանի գավառներում
- Մխիթարյան առաքելությունը Բելգրադում
- Մխիթարյանները Տրանսիլվանիայում
-
- Սուրբ Ղազարի եկեղեցու նորոգությունը և հիմնական փոփոխությունները
- Խորանների շինությունը
- Սուրբ Հովսեփի խորանը Ավանդատան մեջ – Նորոգություններ եկեղեցու գավիթում
- Եկեղեցու վերանորոգումը հաջորդ Աբբաների օրոք
- Քահանաների բնակությանը սահմանված սենյակների շինությունը
- Նորընծայարանի և Վարժարանի շենքերի կառուցումը
- Սեղանատունը
- Սուրբ Բենեդիկտոսի մատուռը – Գրադարանը, Ձեռագրատունն ու Թանգարանը
- 1740 թվականին ավարտվում է վանքի ամբողջական շինությունը
- Սուրբ Ղազար կղզու ընդարձակումը
-
- Աշակերտների ընտրության պայմանները
- Ուսանող պատանիների զգեստավորումը – Նորընծաների և վարժարանականների առանձին բնակությունն իրենց առանձին դաստիարակներով, ուսուցիչներով և կանոններով
- Նկարագրություն Մխիթարի տված դաստիարակության
- Հոգևոր և ուսումնական կրթությունները
- Սքեմառության և ուխտադրության հանդեսները – Քահանայական Ձեռնադրությունը և վարդապետական գավազանի ստացումը
- Վանական մի քանի սովորություններ և հանգստի պահերը
-
- 04
-
05
-
06
-
-
-
- 1) Հայր Միքայել Չամչյան (1738-1823)
- 2) Հայր Գաբրիել Ավետիքյան (1751-1827)
- 3) Հայր Մկրտիչ Ավգերյան (1762-1854)
- 4) Հայր Մանուել Ջախջախյան (1770-1835)
- 5) Հայր Արսեն Բագրատունի (1790-1866)
- 6) Հայր Պողոս Հովնանյան (1802-1884)
- 7) Հայր Ղևոնդ Հովնանյան (1817-1897)
- 8) Հայր Հովսեփ Գաթըրճյան (1820-1882)
- 9) Հայր Ղևոնդ Ալիշան (1820-1901)
- 10) Հայր Մանուել Քաջունի (1823-1903)
- 11) Հայր Կղեմես Սիպիլյան (1824-1878)
- 12) Հայր Արսեն Այտընյան (1825-1902)
- 13) Հայր Գարեգին Զարբհանալյան (1827-1901)
- 14) Հայր Գրիգորիս Գալեմքյարյան (1862-1917)
- 15) Հայր Գաբրիել Մենևիշյան (1864-1936)
- 16) Հայր Հակոբոս Տաշյան (1866-1933)
- 17) Հայր Արսեն Ղազիկյան (1870-1932)
- 18) Հայր Վարդան Հացունի (1870-1944)
- 19) Հայր Ներսես Ակինյան (1883-1963)
- 20) Հայր Ղևոնդ Տայան (1884-1968)
- 21) Հայր Վահան Հովհաննեսյան (1884-1977)
- 22) Հայր Համազասպ Ոսկյան (1895-1968)
- 23) Հայր Վահան Ինգլիզյան (1897-1968)
- 24) Հայր Մեսրոպ Ճանաշյան (1908-1974)
-
-
-
***
Ո՜վ Ամենասուրբ Երրորդություն՝ Հայր, Որդի և Սուրբ Հոգի, Աստված անհուն սիրո, աղաչում ենք Քեզ խոնարհաբար, որ բարեհաճությամբդ կամենաս այս աշխարհում ևս փառավորել ընտրյալ ծառայիդ՝ Մխիթար Աբբահորը, որպեսզի մենք էլ քաջալերվենք իր նման հետևելու Խաչի ճանապարհին, Արքայությանդ մեջ հավիտենական հանգստին հասնելու համար: Տուր, որ նեցուկ և օգնական լինի մեզ մեր ամենօրյա փորձությունների մեջ, և օրինակ առաքինության: Զորացրու Աստվածային Նախախնամությանդ հանդեպ մեր հավատքը, լուսավորիր մեր միտքը երկնային ճշմարտություններով, բոցավառիր մեր սիրտը աստվածային սիրովդ և նախանձախնդրությամբ՝ փառքիդ և հոգիների փրկության համար: Մեր վրա տարածիր իր պաշտպանությունը և իր բարեխոսությամբ պարգևիր մեզ [ ... ... ... ] շնորհը, որ վստահությամբ հայցում ենք հայրական բարությունիցդ: Ամեն:
Հայր մեր, որ երկնքում ես. սուրբ թող լինի Քո Անունը. թող գա Քո Արքայությունը. թող Քո կամքը կատարվի երկրի վրա այնպես, ինչպես երկնքում է. մեր ամենօրյա հացը տուր մեզ այսօր. և ներիր մեզ մեր մեղքերը, ինչպես որ մենք ներում ենք մեր դեմ մեղանչածներին. և մի՛ տար մեզ փորձության, այլ՝ փրկիր մեզ չարից. քանի որ Քոնն է Արքայությունը, և զորությունը, և փառքը հավիտյանս հավիտենից: Ամեն:
Ողջույն քեզ, շնորհներով լի Մարիամ, Տերը քո հետ է: Օրհնյալ ես դու կանանց մեջ, և օրհնյալ է որովայնիդ պտուղը՝ Հիսուս:
Սրբուհի Մարիամ, Աստվածամայր, բարեխոսիր մեր՝ մեղավորներիս համար, այժմ և մեր մահվան ժամին: Ամեն:
Փա՜ռք Հորը, Որդուն և Սուրբ Հոգուն, այժմ և միշտ, և հավիտյանս հավիտենից: Ամեն:
«Հայր մեր», «Ողջույն քեզ» և«Փա՜ռք» աղոթքները կրկնել երեք անգամ:
***
Ո՜վ Ամենասուրբ Երրորդություն, Աստված հավիտենական, որ հավատարիմ ծառայիդ՝ Մխիթար Աբբահոր բարեխոսությամբ բազմաթիվ շնորհներ ես պարգևել և տակավին շարունակում ես պարգևել նրանց, ովքեր դիմում են Քեզ իր անունով, բարեհաճությամբ ընդունիր աղոթքները, որ վերամբարձում ենք առ Քեզ, և պարգևիր մեզ [ ... ... ... ] շնորհը, որի կարիքն ունենք, որպեսզի իր մեջ փառավորվի Քո Սրբազնասուրբ Անունը: Ամեն:
«Հայր մեր», «Ողջույն քեզ», «Փա՜ռք» (երեք անգամ) :
***
Ո՜վ Ամենասուրբ Երրորդություն, ողորմի՜ր մեզ:
Տեր մեր և Փրկիչ Հիսուս Քրիստոս, որ Հայաստանյայց Եկեղեցուդ որպես բարենորոգող պարգևեցիր Մխիթար Աբբահորը, որն անվախ քարոզիչը եղավ Քո Սուրբ Ավետարանի, առաքելական հոգատարությամբ հարուստ հովիվ եղավ, աղքատների օգնական և մտերիմ, խաղաղություն կերտող, սեր ու համերաշխություն քարոզող, Հայության համար մի նոր դարաշրջանի բացող, վերածննդի հեղինակ. ունկն դիր մեր աղոթքներին. այնպես արա, որ միշտ վառ պահենք այսքա՜ն լուսավոր Առաջնորդի հիշատակը, օգնիր մեզ հոժարությամբ հետևելու իր հոգևոր ուսուցումների ժառանգությանը՝ ապրելով սիրո, պարզության և փոխադարձ օգնության մեջ սպառված մի կյանք, նեցուկ եղիր մեզ՝ պահպանելու և ավանդելու իր գաղափարները, որոնք Ավետարանիցդ են միայն ներշնչված և այդ իսկ պատճառով բաց են հույսի դիմաց: Պարգևիր մեզ ուրախությունը՝ շուտով տեսնելու նրան դասված նրանց շարքին, որոնց Եկեղեցին մեզ մատնացույց է անում որպես քրիստոնեական կյանքի տիպար օրինակներ, որոնց կարող ենք հետևել՝ երկրի վրա բարեգործելու և երկնային անանց Արքայությանդ հասնելու համար: Նրա բարերար ազդեցությունը, զգացվելով և ընկալվելով որպես կենդանի և գործուն ներկայություն, թող որ շարունակի նեցուկ հանդիսանալ մեր Եկեղեցու ընթացքին և զորեղ օգնություն լինի բոլոր նրանց համար, ովքեր իր բարեխոսությամբ վստահասիրտ դիմում են Քեզ: Մեզ էլ պարգևիր, բարերարդ Աստված, [ ... ... ... ] շնորհը, որ հայցում ենք անսպառ ողորմությունիցդ: Ամեն:
«Հայր մեր», «Ողջույն քեզ», «Փա՜ռք» (երեք անգամ) :
Քեզ, որ կյանքի Տերն ես, փա՜ռք և օրհնությո՜ւն հավիտյանս: Ամեն: