Աշակերտների ընտրության պայմանները
-
01
-
-
02
-
- Մխիթարը հասնում է Էջմիածին – Այն ժամանակվա Նահապետ Կաթողիկոսը – Աչքի սաստիկ ցավ է ունենում
- Մեկնում է Էջմիածնից և նախ Խորվիրապի վանքն այցելելով, ուղևորվում է դեպի Սևանի կղզին և վանքը – Այնտեղ իրեն երևում է Սուրբ Աստվածածինը
- Թողնում է Սևանը և գնում Բասենի վանք, ուր եկեղեցու լուսարար և տղաների դաստիարակ է լինում – Սկսում է քարոզել – Վերադառնում է Սեբաստիա
-
- Սեբաստիա հասնելով, Մխիթարը գնում է Սուրբ Նշան – Նրա ուսումնասիրության ոճը
- Միաբանների առաջ հանպատրաստից քարոզ է խոսում – Մի քանի վարդապետ կրկին փորձում է իր աշակերտության գրավել նրան, բայց չի հաջողում
- Աչքերն հիվանդանում են և ցավում, մինչև իսկ կուրանալու վտանգ ստեղծելով – Մեծ դժվարությամբ բժշկվում է
- Հովնան վարդապետի հետ ուղևորվում է դեպի Հալեպ
-
- Մխիթարը հասնում է Հալեպ, ուր ծանոթանում է Հիսուսյան Հայր Անտոն կրոնավորի հետ – Նա Մխիթարին խորհուրդ է տալիս չգնալ Արևմուտք – Նրանից վկայագրեր է վերցնում և գնում Աղեքսանդրիադ
- Իտալիա գնալու համար նույն նավ է մտնում նաև Սսո Կաթողիկոսը – Նավը հանդիպում է Կիպրոս կղզի – Այնտեղ Մխիթարը ծանր հիվանդանում է
- Կղզում կրած սաստիկ վշտերը
-
- Մխիթարը թողնում է Կիպրոս կղզին և նավում դեպի Սելևկիա
- Հալեպ և Այնթապ գնալով, ուղևորվում է դեպի Սեբաստիա – Ճանապարհին կրած նեղությունները
- Բոլորովին առողջանալով՝ առանձնանում է Սուրբ Նշան վանքում
- Մխիթարի քահանայական ձեռնադրությունը
- Նրա հոգում ծնվում է Միաբանություն հիմնելու գաղափարը – Առաջին աշակերտները
- Գնում է Պոլիս, խնդրելու Կարնեցի Խաչատուր վարդապետի աջակցությունը
- Քարոզում է Ղալաթիայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում
- Ստիպվում է թողնել Պոլիսը և վերադառնալ գավառները
-
- Դեպի Տրապիզոն նավարկելիս հանդիպում են ուժգին ալեկոծության և ստիպվում են ցամաք դուրս գալ Սամսոնում
- Մարսվան և Ամասիա քաղաքներում
- Հասնելով Կարին, գնում է Կարմիր վանք
- Երկու անգամ ծանր հիվանդանում է
- Վանքի Առաջնորդ Մարգար եպիսկոպոսից ընդունում է վարդապետական գավազանը
- Կարինում կաթողիկե հավատքը քարոզելու պատճառով քաղաքի Առաջնորդը թշնամանում է նրա դեմ
- Վերջնականապես թողնում է գավառները և երկրորդ անգամ վերադառնում Պոլիս
-
03
-
- Մխիթար վարդապետը հասնում է Պոլիս – Նրա առաքելական գործունեությունը
- Հետզհետե աճում է աշակերտների թիվը, որոնցից ոմանց քահանա ձեռնադրել տալով՝ առաքելության է ուղարկում գավառները
- Հրատարակում է մի քանի հոգևոր գիրք – Բերայում տուն է վարձում իր և աշակերտների բնակության համար
- Եփրեմ Պատրիարքի հարուցած հալածանքը – Մխիթարն ապաստանում է Վեղարավորների վանքում
- Որոշում է թողնել Պոլիսը և գնալ Միաբանություն հիմնել քրիստոնյա մի որևէ երկրում
-
- Մխիթարն աշակերտներին առաջարկում է Արևմուտք անցնելու իր մտադրությունը
- 1701 թվականի Սեպտեմբերի 8ին, Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան տոնի օրը, հիմնում է Միաբանությունը և այն նվիրում է Սուրբ Կույսին
- Հաստատված լինելով Մոռեա գնալու մտադրությունը, երկրի մասին տեղեկություն ստանալու նպատակով Մխիթարն այնտեղ է ուղարկում Հայր Գեորգին
- Խաղաղություն հաստատելու փորձեր են կատարվում
- Եփրեմ Պատրիարքին հաջորդում է Ավետիքը – Նրա նենգ հնարքները Մխիթարին ձեռք ձգելու համար
- Մխիթարը նախ թաքնվում է մի բարեկամի տանը, ապա փախչում է Զմյուռնիա
- Վենետիկյան մի նավով մեկնում է դեպի Մոռեա
-
- Մխիթարը, Նեապոլիս հասնելով, Միաբանության բնակության համար ընտրում է Մեթոն բերդաքաղաքը
- Միաբանական կյանքի նկարագրությունը
- Աշակերտներից երկուսին ուղարկում է Հռոմ, Միաբանության համար ստանալու Սուրբ Աթոռի հավանությունը
- Հռոմ են գնում, ճանապարհին կանգ առնելով Վենետիկում – Հռոմում, Վենետիկի դեսպանի առաջնորդությամբ, ներկայանում են Կղեմես ԺԱ Քահանայապետին
- Սկսվում է Միաբանության գործի քննությունը, բայց այլևայլ դժվարությունների պատճառով երկարելով՝ Հայր Եղիա վարդապետը վերադառնում է Մեթոն
-
- Միաբանության մեջ առաջին անգամ մուտք են գործում հիվանդություններն ու մահը
- Մխիթարը ծանր հիվանդանում է և առողջանում հուրախություն բոլորի – Հայր Մանուել վարդապետն առաքելության է ուղարկվում Եվդոկիա
- Մխիթարը, պարտքերի տակ ճնշված, ձեռնարկում է վանատան շինությանը և հաջողությամբ ավարտում է այն
- Միաբանության չափազանց չքավորությունը և տնտեսական անհաջողությունները
- Վենետիկցի իշխանների բարերարությունները – Սկսում և ավարտում է եկեղեցու կառուցումը
-
- Հակառակություններ և զրպարտություններ ընդդեմ Մխիթարի և Միաբանության
- Միաբանության համար ընտրում է Սուրբ Բենեդիկտոսի կանոնը
- Մի քանի խնդիրներ են ծագում, որոնց մեջ Մխիթարը հաղթող է հանդիսանում
- Պոլսում դարձյալ հակառակություններ են սկսվում Միաբանության դեմ և Հայր Եղիա վարդապետը ետ է կանչվում
- Մխիթարը սկսում է Սուրբ Թովմա Աքվինացու գրքի թարգմանությունը և շարունակում է դասախոսել
-
- Մխիթարը տեղեկանում է Օսմանցիների պատերազմական պատրաստություններին ընդդեմ Վենետիկի – Որոշում է Միաբանությունը տեղափոխել Վենետիկ
- Ճամփորդության նախապատրաստությունները
- Մեկնում են Վենետիկ
- Նկարագրություն Վենետիկ քաղաքի և պատմական ակնարկ տեղի Հայ գաղթականության
- Մխիթարը ժամանակավոր տուն է վարձում Սուրբ Մարտին եկեղեցուն կից
-
- Օսմանցիները սկսում են պատերազմը Վենետիկցիների դեմ – Հայր Մանուել և Հայր Թովմաս վարդապետները թողնում են Մեթոնը և գնում Վենետիկ
- Մեթոնի առումը
- Զինվորները հարձակվում են Մխիթարի վանատան վրա, ձերբակալում են այնտեղ եղած մարդկանց և նրանց վաճառում են հայերին – Արևելք են տարվում և փրկանքով ազատվում շնորհիվ Հայր Պողոս և Հայր Գեորգ վարդապետների – Ողջ և առողջ հասնում են Վենետիկ
- Միաբանության կյանքն այդ օրերին
-
- Մխիթարը ծերակույտից քաղաքում վանատեղի է խնդրում – Խնդրանքը օրենքներին հակառակ լինելով՝ չի ընդունվում
- Խնդրում է և իրեն շնորհվում է Սուրբ Ղազար կղզին
- 1717 թվականի Սեպտեմբերի 8ին մտնելով Սուրբ Ղազար, կատարում են ամենաանհրաժեշտ նորոգությունները և 1718 թվականի Ապրիլի վերջին բոլոր միաբանները փոխադրվում են այնտեղ
- Պոլսում այլևայլ կրոնական խնդիրներ են առաջանում և նորանոր ամբաստանություններ են լինում Միաբանության դեմ
-
- Մխիթարը ճանապարհ է ընկնում դեպի Հռոմ – Ճանապարհին այցելում է Լիվոռնոյի Հայերին
- Հռոմ հասնելով, ներկայանում է Ծիրանավորներին և Սրբազան Քահանայապետին
- Տպագրում է իր ջատագովությունը – Միաբանության խնդիրների քննության համար գումարվում է Ծիրանավորների ժողովը
- Աբբահայրը Սուրբ Հակոբ Մծբնացուն վերագրված «Զգօն» գիրքը նվիրում է Սրբազան Քահանայապետին – Սրբազանից նվերներ է ստանում և հաղթանակած վերադառնում է Վենետիկ
-
- Ազգիս ընդհանուր կրոնական խեղճ վիճակը
- Մխիթարի գլխավոր նպատակներից մեկը առաքելությունն էր
- Խնդրագրեր են հասնում ամեն կողմից
- Ինչպե՞ս էին պատրաստվում և առաքվում քարոզիչները
- Ինչպիսի ուսուցումներ էր տալիս Մխիթարն իր աշակերտներին նամակներով
- Մխիթարյանների գործունեությունը Պոլսում
- Մխիթարյան առաքելությունները Հայաստանի գավառներում
- Մխիթարյան առաքելությունը Բելգրադում
- Մխիթարյանները Տրանսիլվանիայում
-
- Սուրբ Ղազարի եկեղեցու նորոգությունը և հիմնական փոփոխությունները
- Խորանների շինությունը
- Սուրբ Հովսեփի խորանը Ավանդատան մեջ – Նորոգություններ եկեղեցու գավիթում
- Եկեղեցու վերանորոգումը հաջորդ Աբբաների օրոք
- Քահանաների բնակությանը սահմանված սենյակների շինությունը
- Նորընծայարանի և Վարժարանի շենքերի կառուցումը
- Սեղանատունը
- Սուրբ Բենեդիկտոսի մատուռը – Գրադարանը, Ձեռագրատունն ու Թանգարանը
- 1740 թվականին ավարտվում է վանքի ամբողջական շինությունը
- Սուրբ Ղազար կղզու ընդարձակումը
-
- Աշակերտների ընտրության պայմանները
- Ուսանող պատանիների զգեստավորումը – Նորընծաների և վարժարանականների առանձին բնակությունն իրենց առանձին դաստիարակներով, ուսուցիչներով և կանոններով
- Նկարագրություն Մխիթարի տված դաստիարակության
- Հոգևոր և ուսումնական կրթությունները
- Սքեմառության և ուխտադրության հանդեսները – Քահանայական Ձեռնադրությունը և վարդապետական գավազանի ստացումը
- Վանական մի քանի սովորություններ և հանգստի պահերը
-
- 04
-
05
-
06
-
-
-
- 1) Հայր Միքայել Չամչյան (1738-1823)
- 2) Հայր Գաբրիել Ավետիքյան (1751-1827)
- 3) Հայր Մկրտիչ Ավգերյան (1762-1854)
- 4) Հայր Մանուել Ջախջախյան (1770-1835)
- 5) Հայր Արսեն Բագրատունի (1790-1866)
- 6) Հայր Պողոս Հովնանյան (1802-1884)
- 7) Հայր Ղևոնդ Հովնանյան (1817-1897)
- 8) Հայր Հովսեփ Գաթըրճյան (1820-1882)
- 9) Հայր Ղևոնդ Ալիշան (1820-1901)
- 10) Հայր Մանուել Քաջունի (1823-1903)
- 11) Հայր Կղեմես Սիպիլյան (1824-1878)
- 12) Հայր Արսեն Այտընյան (1825-1902)
- 13) Հայր Գարեգին Զարբհանալյան (1827-1901)
- 14) Հայր Գրիգորիս Գալեմքյարյան (1862-1917)
- 15) Հայր Գաբրիել Մենևիշյան (1864-1936)
- 16) Հայր Հակոբոս Տաշյան (1866-1933)
- 17) Հայր Արսեն Ղազիկյան (1870-1932)
- 18) Հայր Վարդան Հացունի (1870-1944)
- 19) Հայր Ներսես Ակինյան (1883-1963)
- 20) Հայր Ղևոնդ Տայան (1884-1968)
- 21) Հայր Վահան Հովհաննեսյան (1884-1977)
- 22) Հայր Համազասպ Ոսկյան (1895-1968)
- 23) Հայր Վահան Ինգլիզյան (1897-1968)
- 24) Հայր Մեսրոպ Ճանաշյան (1908-1974)
-
-
-
Մխիթարի դաստակերտի արտաքին գեղեցկությունը նկարագրելուց հետո, այժմ տեսնենք նրա ներքին կամ բարոյական կազմությունն ու վայելչությունը, ուր Մխիթարը փայլում է իր մեծ կարողությամբ՝ որպես կրոնավորական ընկերության դաստիարակ և ղեկավար:
Ինչպես որ շինությունների վայելչությունն ու պատվականությունը կայանում է շինանյութի ազնիվ ընտրությամբ և բոլոր նյութերի ներդաշնակ հորինվածքով, նմանապես բարոյական կառույցի գեղեցկությունը ևս կայանում է ընտիր, կիրթ և առաքինի հոգիների միությամբ և ամբողջության մեջ տիրող բարոյական ներդաշնակությամբ: Սա մասամբ արդյունքն է լավ դաստիարակության, որ պետք է սկսվի մանուկ հասակից: Սերմանի՛ր, մշակի՛ր, արյուն-քրտինք թափի՛ր. եթե հողդ ժայռոտ վիճակում թողնես, աշխատանքդ ամուլ ու անպտուղ կմնա, իսկ եթե հողդ մաքրես ու պարարտացնես, բազմապատիկ բերք կհնձես: Այսպես է նաև դաստիարակության ասպարեզում. հարկավոր է նախ ընտրել հողը, ճանաչել աշակերտի բնավորությունը, թերությունները, նկատի առնել նրա ստացած նախնական կրթությունը, և ըստ այնմ էլ՝ սկսել դաստիարակության դժվարին գործը:
Մխիթարն իր գործի հիմքը դրեց՝ շուրջը հավաքելով արդեն մեծահասակ անձանց, բայց փորձառությամբ շուտով համոզվեց, որ իր նպատակին չէր կարող հասնել, մինչև որ իր շուրջը չհավաքեր փոքրահասակ պատանիներ, նրանց դալար միտքն ու սիրտը կրթելու և իր հոգու զգացումները նրանց հաղորդելու համար: Այդ համոզմանը հասնելուց հետո, իր մեծագույն ուշադրությունն այդ բանին դարձրեց և Արևելքում գտնվող քարոզիչներին նամակ գրեց, որ ընտրեն և Վենետիկ ուղարկեն պատանի տղաներ, որոնք կլինեն բնավորությամբ ազնիվ և քաղցրաբարո, հոգեսեր, բարեպաշտ ընտանիքների զավակներ, ուշիմ, ընթերցասեր և ուսման մեջ ընդունակ[1]: Խստիվ պատվիրում էր, որ լավ ընտրություն կատարեն, քննեն պատանիների կազմվածքը, նրանց փորձեն, բացատրեն, թե ի՛նչ է կրոնավորական կյանքը, նրանց առաջ դժվարություններ դնեն, որպեսզի նրանց կոչում ունենալը կամ չունենալը հայտնի լինի[2]: Գրում էր, որ ծնողների միակ տղա զավակներին չընդունեն, բացառությամբ այն դեպքերի, եթե ուխտի զավակ են[3]: Ընդունելի տարիքի վերաբերյալ՝ հարմար էր գտնում ամենափոքրը տասներկուամյա, իսկ ամենամեծը՝ տասնվեցամյա տղաներին[4]: Մեծահասակ բազմաթիվ պատանիներ իրենց ծախսով եկան հասան Վենետիկ և Աբբահորը խնդրեցին, որ Նորընծայարան մտնեն և քահանա դառնան Մխիթարի Միաբանությունում, բայց կրթվելու և ուսում առնելու տարիքն անցած լինելու պատճառով չընդունվեցին[5]: Ընտրում էր ավելի աղքատների, քան հարուստների զավակներին. «Եթե երկու տղաներ լինեն, մեկն՝ աղքատ և ազնիվ, իսկ մյուսը՝ հարուստ և պակասավոր, պետք է առաջինին ընտրեք և ո՛չ թե մյուսին»[6]: «Ուշադիր եղեք, որ աղքատների որդիներին ընտրեք և ուղարկեք, միայն թե արթուն միտք ունենան և հեզաբարո լինեն: Աղքատները սովորաբար խոնարհ են լինում և լսող. հարուստների զավակները, մինչդեռ, մեծամիտ են լինում և հանդուգն»[7]: Անընդունելի համարվող թերությունների մեջ շեշտում էր մասնավորապես ըմբոստությունը և ստահակությունը, որոնցով անսանձ և անզուսպ են դառնում տղաները. սևամաղձությունը, որի պատճառով տրտում, կասկածամիտ և անտանելի են դառնում ընկերության մեջ. ուսման մեջ անընդունակությունն ու անհոգությունը, որոնց պատճառով տկարամիտ ու ախտավոր են մնում: Ամեն ջանք գործադրում էր, որ տղաները Արևելքից Վենետիկ գալու և Վենետիկից Արևելք վերադառնալու ժամանակ նավի մեջ մենակ չլինեին, և սովորաբար իր քահանաներից մեկին կամ ծանոթ ու վստահելի մի անձի էր հանձնում նրանց : Մի անգամ, Պոլսում գտնվող իր միաբաններից մեկին, որը տղաներին ընկերակցելու էր դեպի Վենետիկ, գրում է. «Նավապետին նամակիս հետ հանձնեցի նորատիպ քերականության երեք օրինակ, որպեսզի եկող պատանիները նավի մեջ կարդան և պարապ չմնան. այդպես ավելի խելացի կլինեն» :վող թերությունների մեջ շեշտում էր մասնավորապես ըմբոստությունը և ստահակությունը, որոնցով անսանձ և անզուսպ են դառնում տղաները. սևամաղձությունը, որի պատճառով տրտում, կասկածամիտ և անտանելի են դառնում ընկերության մեջ. ուսման մեջ անընդունակությունն ու անհոգությունը, որոնց պատճառով տկարամիտ ու ախտավոր են մնում: Ամեն ջանք գործադրում էր, որ տղաները Արևելքից Վենետիկ գալու և Վենետիկից Արևելք վերադառնալու ժամանակ նավի մեջ մենակ չլինեին, և սովորաբար իր քահանաներից մեկին կամ ծանոթ ու վստահելի մի անձի էր հանձնում նրանց[8]: Մի անգամ, Պոլսում գտնվող իր միաբաններից մեկին, որը տղաներին ընկերակցելու էր դեպի Վենետիկ, գրում է. «Նավապետին նամակիս հետ հանձնեցի նորատիպ քերականության երեք օրինակ, որպեսզի եկող պատանիները նավի մեջ կարդան և պարապ չմնան. այդպես ավելի խելացի կլինեն»[9]: