Եփրեմ Պատրիարքին հաջորդում է Ավետիքը – Նրա նենգ հնարքները Մխիթարին ձեռք ձգելու համար
-
01
-
-
02
-
- Մխիթարը հասնում է Էջմիածին – Այն ժամանակվա Նահապետ Կաթողիկոսը – Աչքի սաստիկ ցավ է ունենում
- Մեկնում է Էջմիածնից և նախ Խորվիրապի վանքն այցելելով, ուղևորվում է դեպի Սևանի կղզին և վանքը – Այնտեղ իրեն երևում է Սուրբ Աստվածածինը
- Թողնում է Սևանը և գնում Բասենի վանք, ուր եկեղեցու լուսարար և տղաների դաստիարակ է լինում – Սկսում է քարոզել – Վերադառնում է Սեբաստիա
-
- Սեբաստիա հասնելով, Մխիթարը գնում է Սուրբ Նշան – Նրա ուսումնասիրության ոճը
- Միաբանների առաջ հանպատրաստից քարոզ է խոսում – Մի քանի վարդապետ կրկին փորձում է իր աշակերտության գրավել նրան, բայց չի հաջողում
- Աչքերն հիվանդանում են և ցավում, մինչև իսկ կուրանալու վտանգ ստեղծելով – Մեծ դժվարությամբ բժշկվում է
- Հովնան վարդապետի հետ ուղևորվում է դեպի Հալեպ
-
- Մխիթարը հասնում է Հալեպ, ուր ծանոթանում է Հիսուսյան Հայր Անտոն կրոնավորի հետ – Նա Մխիթարին խորհուրդ է տալիս չգնալ Արևմուտք – Նրանից վկայագրեր է վերցնում և գնում Աղեքսանդրիադ
- Իտալիա գնալու համար նույն նավ է մտնում նաև Սսո Կաթողիկոսը – Նավը հանդիպում է Կիպրոս կղզի – Այնտեղ Մխիթարը ծանր հիվանդանում է
- Կղզում կրած սաստիկ վշտերը
-
- Մխիթարը թողնում է Կիպրոս կղզին և նավում դեպի Սելևկիա
- Հալեպ և Այնթապ գնալով, ուղևորվում է դեպի Սեբաստիա – Ճանապարհին կրած նեղությունները
- Բոլորովին առողջանալով՝ առանձնանում է Սուրբ Նշան վանքում
- Մխիթարի քահանայական ձեռնադրությունը
- Նրա հոգում ծնվում է Միաբանություն հիմնելու գաղափարը – Առաջին աշակերտները
- Գնում է Պոլիս, խնդրելու Կարնեցի Խաչատուր վարդապետի աջակցությունը
- Քարոզում է Ղալաթիայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում
- Ստիպվում է թողնել Պոլիսը և վերադառնալ գավառները
-
- Դեպի Տրապիզոն նավարկելիս հանդիպում են ուժգին ալեկոծության և ստիպվում են ցամաք դուրս գալ Սամսոնում
- Մարսվան և Ամասիա քաղաքներում
- Հասնելով Կարին, գնում է Կարմիր վանք
- Երկու անգամ ծանր հիվանդանում է
- Վանքի Առաջնորդ Մարգար եպիսկոպոսից ընդունում է վարդապետական գավազանը
- Կարինում կաթողիկե հավատքը քարոզելու պատճառով քաղաքի Առաջնորդը թշնամանում է նրա դեմ
- Վերջնականապես թողնում է գավառները և երկրորդ անգամ վերադառնում Պոլիս
-
03
-
- Մխիթար վարդապետը հասնում է Պոլիս – Նրա առաքելական գործունեությունը
- Հետզհետե աճում է աշակերտների թիվը, որոնցից ոմանց քահանա ձեռնադրել տալով՝ առաքելության է ուղարկում գավառները
- Հրատարակում է մի քանի հոգևոր գիրք – Բերայում տուն է վարձում իր և աշակերտների բնակության համար
- Եփրեմ Պատրիարքի հարուցած հալածանքը – Մխիթարն ապաստանում է Վեղարավորների վանքում
- Որոշում է թողնել Պոլիսը և գնալ Միաբանություն հիմնել քրիստոնյա մի որևէ երկրում
-
- Մխիթարն աշակերտներին առաջարկում է Արևմուտք անցնելու իր մտադրությունը
- 1701 թվականի Սեպտեմբերի 8ին, Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան տոնի օրը, հիմնում է Միաբանությունը և այն նվիրում է Սուրբ Կույսին
- Հաստատված լինելով Մոռեա գնալու մտադրությունը, երկրի մասին տեղեկություն ստանալու նպատակով Մխիթարն այնտեղ է ուղարկում Հայր Գեորգին
- Խաղաղություն հաստատելու փորձեր են կատարվում
- Եփրեմ Պատրիարքին հաջորդում է Ավետիքը – Նրա նենգ հնարքները Մխիթարին ձեռք ձգելու համար
- Մխիթարը նախ թաքնվում է մի բարեկամի տանը, ապա փախչում է Զմյուռնիա
- Վենետիկյան մի նավով մեկնում է դեպի Մոռեա
-
- Մխիթարը, Նեապոլիս հասնելով, Միաբանության բնակության համար ընտրում է Մեթոն բերդաքաղաքը
- Միաբանական կյանքի նկարագրությունը
- Աշակերտներից երկուսին ուղարկում է Հռոմ, Միաբանության համար ստանալու Սուրբ Աթոռի հավանությունը
- Հռոմ են գնում, ճանապարհին կանգ առնելով Վենետիկում – Հռոմում, Վենետիկի դեսպանի առաջնորդությամբ, ներկայանում են Կղեմես ԺԱ Քահանայապետին
- Սկսվում է Միաբանության գործի քննությունը, բայց այլևայլ դժվարությունների պատճառով երկարելով՝ Հայր Եղիա վարդապետը վերադառնում է Մեթոն
-
- Միաբանության մեջ առաջին անգամ մուտք են գործում հիվանդություններն ու մահը
- Մխիթարը ծանր հիվանդանում է և առողջանում հուրախություն բոլորի – Հայր Մանուել վարդապետն առաքելության է ուղարկվում Եվդոկիա
- Մխիթարը, պարտքերի տակ ճնշված, ձեռնարկում է վանատան շինությանը և հաջողությամբ ավարտում է այն
- Միաբանության չափազանց չքավորությունը և տնտեսական անհաջողությունները
- Վենետիկցի իշխանների բարերարությունները – Սկսում և ավարտում է եկեղեցու կառուցումը
-
- Հակառակություններ և զրպարտություններ ընդդեմ Մխիթարի և Միաբանության
- Միաբանության համար ընտրում է Սուրբ Բենեդիկտոսի կանոնը
- Մի քանի խնդիրներ են ծագում, որոնց մեջ Մխիթարը հաղթող է հանդիսանում
- Պոլսում դարձյալ հակառակություններ են սկսվում Միաբանության դեմ և Հայր Եղիա վարդապետը ետ է կանչվում
- Մխիթարը սկսում է Սուրբ Թովմա Աքվինացու գրքի թարգմանությունը և շարունակում է դասախոսել
-
- Մխիթարը տեղեկանում է Օսմանցիների պատերազմական պատրաստություններին ընդդեմ Վենետիկի – Որոշում է Միաբանությունը տեղափոխել Վենետիկ
- Ճամփորդության նախապատրաստությունները
- Մեկնում են Վենետիկ
- Նկարագրություն Վենետիկ քաղաքի և պատմական ակնարկ տեղի Հայ գաղթականության
- Մխիթարը ժամանակավոր տուն է վարձում Սուրբ Մարտին եկեղեցուն կից
-
- Օսմանցիները սկսում են պատերազմը Վենետիկցիների դեմ – Հայր Մանուել և Հայր Թովմաս վարդապետները թողնում են Մեթոնը և գնում Վենետիկ
- Մեթոնի առումը
- Զինվորները հարձակվում են Մխիթարի վանատան վրա, ձերբակալում են այնտեղ եղած մարդկանց և նրանց վաճառում են հայերին – Արևելք են տարվում և փրկանքով ազատվում շնորհիվ Հայր Պողոս և Հայր Գեորգ վարդապետների – Ողջ և առողջ հասնում են Վենետիկ
- Միաբանության կյանքն այդ օրերին
-
- Մխիթարը ծերակույտից քաղաքում վանատեղի է խնդրում – Խնդրանքը օրենքներին հակառակ լինելով՝ չի ընդունվում
- Խնդրում է և իրեն շնորհվում է Սուրբ Ղազար կղզին
- 1717 թվականի Սեպտեմբերի 8ին մտնելով Սուրբ Ղազար, կատարում են ամենաանհրաժեշտ նորոգությունները և 1718 թվականի Ապրիլի վերջին բոլոր միաբանները փոխադրվում են այնտեղ
- Պոլսում այլևայլ կրոնական խնդիրներ են առաջանում և նորանոր ամբաստանություններ են լինում Միաբանության դեմ
-
- Մխիթարը ճանապարհ է ընկնում դեպի Հռոմ – Ճանապարհին այցելում է Լիվոռնոյի Հայերին
- Հռոմ հասնելով, ներկայանում է Ծիրանավորներին և Սրբազան Քահանայապետին
- Տպագրում է իր ջատագովությունը – Միաբանության խնդիրների քննության համար գումարվում է Ծիրանավորների ժողովը
- Աբբահայրը Սուրբ Հակոբ Մծբնացուն վերագրված «Զգօն» գիրքը նվիրում է Սրբազան Քահանայապետին – Սրբազանից նվերներ է ստանում և հաղթանակած վերադառնում է Վենետիկ
-
- Ազգիս ընդհանուր կրոնական խեղճ վիճակը
- Մխիթարի գլխավոր նպատակներից մեկը առաքելությունն էր
- Խնդրագրեր են հասնում ամեն կողմից
- Ինչպե՞ս էին պատրաստվում և առաքվում քարոզիչները
- Ինչպիսի ուսուցումներ էր տալիս Մխիթարն իր աշակերտներին նամակներով
- Մխիթարյանների գործունեությունը Պոլսում
- Մխիթարյան առաքելությունները Հայաստանի գավառներում
- Մխիթարյան առաքելությունը Բելգրադում
- Մխիթարյանները Տրանսիլվանիայում
-
- Սուրբ Ղազարի եկեղեցու նորոգությունը և հիմնական փոփոխությունները
- Խորանների շինությունը
- Սուրբ Հովսեփի խորանը Ավանդատան մեջ – Նորոգություններ եկեղեցու գավիթում
- Եկեղեցու վերանորոգումը հաջորդ Աբբաների օրոք
- Քահանաների բնակությանը սահմանված սենյակների շինությունը
- Նորընծայարանի և Վարժարանի շենքերի կառուցումը
- Սեղանատունը
- Սուրբ Բենեդիկտոսի մատուռը – Գրադարանը, Ձեռագրատունն ու Թանգարանը
- 1740 թվականին ավարտվում է վանքի ամբողջական շինությունը
- Սուրբ Ղազար կղզու ընդարձակումը
-
- Աշակերտների ընտրության պայմանները
- Ուսանող պատանիների զգեստավորումը – Նորընծաների և վարժարանականների առանձին բնակությունն իրենց առանձին դաստիարակներով, ուսուցիչներով և կանոններով
- Նկարագրություն Մխիթարի տված դաստիարակության
- Հոգևոր և ուսումնական կրթությունները
- Սքեմառության և ուխտադրության հանդեսները – Քահանայական Ձեռնադրությունը և վարդապետական գավազանի ստացումը
- Վանական մի քանի սովորություններ և հանգստի պահերը
-
- 04
-
05
-
06
-
-
-
- 1) Հայր Միքայել Չամչյան (1738-1823)
- 2) Հայր Գաբրիել Ավետիքյան (1751-1827)
- 3) Հայր Մկրտիչ Ավգերյան (1762-1854)
- 4) Հայր Մանուել Ջախջախյան (1770-1835)
- 5) Հայր Արսեն Բագրատունի (1790-1866)
- 6) Հայր Պողոս Հովնանյան (1802-1884)
- 7) Հայր Ղևոնդ Հովնանյան (1817-1897)
- 8) Հայր Հովսեփ Գաթըրճյան (1820-1882)
- 9) Հայր Ղևոնդ Ալիշան (1820-1901)
- 10) Հայր Մանուել Քաջունի (1823-1903)
- 11) Հայր Կղեմես Սիպիլյան (1824-1878)
- 12) Հայր Արսեն Այտընյան (1825-1902)
- 13) Հայր Գարեգին Զարբհանալյան (1827-1901)
- 14) Հայր Գրիգորիս Գալեմքյարյան (1862-1917)
- 15) Հայր Գաբրիել Մենևիշյան (1864-1936)
- 16) Հայր Հակոբոս Տաշյան (1866-1933)
- 17) Հայր Արսեն Ղազիկյան (1870-1932)
- 18) Հայր Վարդան Հացունի (1870-1944)
- 19) Հայր Ներսես Ակինյան (1883-1963)
- 20) Հայր Ղևոնդ Տայան (1884-1968)
- 21) Հայր Վահան Հովհաննեսյան (1884-1977)
- 22) Հայր Համազասպ Ոսկյան (1895-1968)
- 23) Հայր Վահան Ինգլիզյան (1897-1968)
- 24) Հայր Մեսրոպ Ճանաշյան (1908-1974)
-
-
-
Դեսպան Ֆերիոլի պաշտոնական նամակներից տեղեկանում ենք, որ իր պնդումներին տեղի տալով, Ղալաթիայի Հայ եպիսկոպոսը, ուրիշ մի եպիսկոպոս և Պոլսի Հայոց Պատրիարքական Փոխանորդը նույնպես ստորագրել էին հիշյալ պայմանագիրը: Ստորագրել էր Պատրիարքական Փոխանորդը, որովհետև Եփրեմն իր Պատրիարքության ամբողջ տևողության ընթացքում Ադրիանապոլսում մնաց և ո՛չ թե Կոստանդնուպոլսում: Եվ մինչև իսկ, դեսպանի հանձնարարությամբ, Հայր Հակինթոսը Ադրիանապոլիս գնաց՝ Եփրեմ Պատրիարքին տեսակցելու և Հայ Ազգի երկու պառակտված կողմերի միության խնդիրը կարգավորելու համար:
Ճիշտ այդ օրերին, այսինքն 1701 թվականի Դեկտեմբեր ամսում, Պոլիս «եկավ Ավետիք անունով մի հայ արքեպիսկոպոս», գրում է Ֆերիոլը Լյուդովիկոս Տասնչորսերորդին ուղղված իր նամակում, «որին Թուրքերի (Ֆեյզուլլահ) դենպետն էր կանչել, նրան Պոլսի Պատրիարք դարձնելու նպատակով»: «Նա», շարունակում է դեսպանն իր նամակում, «առանց արքունի հրամանագրերն ունենալու, այստեղ Պատրիարքական պաշտոնները կատարելու հանդգնությունն ունեցավ անգամ»:
Ավետիք եպիսկոպոսը, նենգամիտ հնարքներով Պոլսում խռովության սերմը ձգելուց և հոգիները Եփրեմ Պատրիարքի դեմ գրգռելուց հետո, գնաց Ադրիանապոլիս, հանդիպեց իր վաղեմի ազդեցիկ բարեկամին, որի միջնորդությամբ նախ Պատրիարքական Փոխանորդ անվանվեց, մինչև որ իր կուսակիցների թիվն ավելացնելով և Եփրեմին սուտ զրպարտություններով անվանարկելով, Ադրիանապոլսում ահագին աղմուկ հարուցեց Պատրիարքի դեմ: «Կիրակի մի օր, 1702 թվականի Փետրվարի 12ին», Ֆերիոլին նամակով տեղեկացնում է Հայր Հակինթոսը, «Ավետիքի կողմնակիցները հայոց եկեղեցու մեջ դավադրություն կազմակերպելով Եփրեմին դուրս վտարեցին Ադրիանապոլսից, քարկոծելով հալածեցին նրա փոխանորդին, որը մոտակա մզկիթում ապաստան գտավ, և ծանր կերպով վիրավորեցին վերջինիս եղբոր գլուխը: Հինգ օր տևեց այս խռովությունը, և Ավետիքն անգամ ստիպվեց թաքնվել: Եպարքոսի հրամանով՝ խռովարարներից վեց հոգի բռնվեցին, և Եփրեմը դարձյալ հաստատվեց իր Պատրիարքական պաշտոնին, դենպետի ձեռքով, որը նրան պատվիրեց արգելել Հայերին ընդունելու լատին ծեսը: [...] Իսկ Ավետիքն ամեն հնարք գործադրում է Պատրիարքությունը ձեռք բերելու համար. Եփրեմին և նրա փոխանորդին ամբաստանում է, թե իբր կաշառք են ընդունել՝ լատինների եկեղեցիները հաճախելու համար»:
Ավետիքը, որն ի բնե փառասեր, հնարագետ, նենգամիտ անձնավորություն էր, չհոգնեց, չհուսալքվեց այդքան դժվարությունների պատճառով, և ի վերջո կարողացավ ձեռք բերել իրեն այդքա՜ն ցանկալի Աթոռը. 1702 թվականի Մարտի 7ին, հազարից ավելի անձանց ընկերակցությամբ և մեծ շուքով տարան նրան եպարքոսի ատյանը, ուր և ընդունեց Պատրիարքական իշխանությունը: Իր առաջին գործը եղավ Եփրեմին Ադրիանապոլսից հեռացնելն ու Էջմիածին աքսորելը: Ապա, մասամբ ուրիշների կողմից հրահրվելով, մասամբ էլ իր խիստ ու բուռն բնավորության պատճառով, կրկին արծարծեց հալածանքները կաթողիկե Հայերի դեմ, շատերին աքսորելով, բանտարկելով, շղթայելով ու թիավարության դատապարտելով, որոնցից ոմանք մեռնում էին՝ այդ տանջանքներին չդիմանալով: Միայն նրանք էին ազատվում, ովքեր դրամով փրկագնում էին իրենց կյանքը: Տեսնելով, որ դրամից բացի ուրիշ ոչինչ չի շահում, փոխեց իր խիստ վերաբերմունքը, կամ ավելի ճիշտը՝ քաղցրության դիմակի ներքո ծպտվեց: Սկսեց ամենքին սիրո և օրհնության նամակներ գրել, մանավանդ Ազգի մեծերին, որոնք Պոլսում էին բնակվում, պատվիրելով, որ դավանանքով բաժանված Հայերը հանդարտությամբ ու սիրով ապրեն միասին: Մի պահ բոլորն էլ հուսացին, թե Ավետիքի Պատրիարքության օրոք Հայ Ազգի մեջ խաղաղություն պիտի հաստատվի: Նա ճարտարությամբ կարողացավ նույնիսկ իր ամենաոխերիմ հակառակորդի՝ Ֆերիոլի սիրտը շահել, որն իր 1702 Մայիս 11 թվակիր նամակում գրում է. «Ավետիքը, որի աքսորն էի ես խնդրում, դենպետի շնորհիվ մնաց իր Պատրիարքության մեջ. և այժմ շատ խոհեմ է վարվում. ինձ էլ հասկացնում է, որ իր պաշտոնն այնպես է վարելու, որ գանգատվելու նորանոր առիթներ չեն լինելու»: Միևնույն դեսպանը, նույն տարվա Հունիսի 9ին գրված իր մի ա՛յլ նամակում, ավելացնում է. «Բոլորովին դադարել են կաթողիկե Հայերի դեմ հալածանքները և երեք քահանաներն ազատ են արձակվել»:
Ահա այս ժամանակ էր, անկասկած, ինչպես որ կարդում ենք մեր միաբանական Ժամանակագրության մեջ, որ հակառակ իր բուռն բնավորության, նա աշխատում էր խոստումներով ու փաղաքշական խոսքերով դեպի իրեն ձգել կաթողիկե Հայերի գլխավորներին, որոնց մեջ առաջինն էր Մխիթար վարդապետը: Նա իրեն երեսանց համաձայն էր ցույց տալիս Հռոմեական Եկեղեցու վարդապետությանը և մեծ սեր ու ընտանություն էր ցուցաբերում Վեղարավորների Մեծավորի հանդեպ, ցանկանալով լիովին շահել նրա վստահությունը: Ամեն առիթով մեծարում էր Վանահորը, մեծահաց խնջույքների էր հրավիրում նրան, ամեն մեքենայություն գործի էր դնում, միայն թե հասներ իր նպատակին, այն է՝ ձեռք ձգել ադրիանապոլսեցի երեք քահանաներին, որոնք բանտից ազատվելով ապաստանել էին Վեղարավորների վանքում, բայց մանավանդ՝ Մխիթար վարդապետին, իմանալով, որ նա մեծ ազդեցություն ուներ ժողովրդի վրա: Նա իր պատիր խոստումներով օրորում էր բարեսիրտ ու միամիտ Վանահոր միտքը, որն այլևս իրականացած էր տեսնում Հռոմեական Եկեղեցու հետ Հայ Ազգի միությունը, ինչպես իրեն խոստացվել էր Պատրիարքի կողմից. որի խոսքերին ու երդումներին վստահելով, և այդ միությունն օր առաջ իրագործված տեսնելու բաղձանքով, նույնիսկ ճարել և Պատրիարքին էր հանձնել այն մեծագումար դրամը, որն Ավետիքը պահանջել էր ի նպաստ այդ գործի հաջողության: Նույն նպատակով Ավետիքը Վանահորից նաև խնդրում էր, որ իրեն հանձնի Մխիթար վարդապետին և մյուս երեք քահանաներին, որպեսզի իրենց քարոզներով և ազդեցությամբ հեշտացնեն միության գործը, հավաստիացնելով, որ առանց նրանց օգնության՝ կասկածելի էր ձեռնարկի հաջողությունը: Միամիտ Վանահայրն ու իր կրոնավորներն այնքան հաստատ կերպով համոզված էին Ավետիք Պատրիարքի անկեղծությանը, որ ըստ ամենայնի ողջամիտ և ուղղափառ անձ էին համարում նրան, և իրենց այդ համոզմանը հակառակ որևէ դիտողություն չէին կարողանում լսել առանց զայրանալու: Մխիթարն այդ բոլորը գիտեր, իր հեռատես մտքով հասկանում էր, որ Պատրիարքի ասածներն ու արածները առերես են, բայց միաժամանակ տեսնում էր, որ նրա կեղծ դիմակն անկարելի էր վար առնել, քանի որ Վանահայրն իր բարեսրտությամբ խաբված՝ իր համոզման մեջ անդրդվելի էր: Իսկ ինքը, որ կասկած չուներ, որ այդ ամենն իր դեմ լարված թակարդ էր, սրտով իր աշակերտներին ուղեկցելով և իր ամբողջ ուշադրությունն իր միակ գործի ապագային հառած լինելով, Պոլսից մեկնելու հաջող առիթի էր սպասում: Այդ պահին Վանահայրը, Հայ Ազգի կրոնական միության գործին միայն մտադիր և ամբողջ սրտով դրա հաջողությունը կամենալով, վազեց Մխիթարի մոտ, որպեսզի նրան մեծ ավետիսը հայտնի և հորդորի, որ փութով ելնի ու գնա Պատրիարքի մոտ: Մխիթարը ժպտաց Վանահոր միամտության վրա և հակառակ նրա թախանձագին հորդորների՝ չզիջեց, հանձն չառավ Պատրիարքի մոտ գնալ, հայտնելով իր հիմնավոր կասկածները Ավետիքի գործի անկեղծության վերաբերյալ: Վանահայրն ապշած մնաց, քանի որ գիտեր, որ Մխիթարն այդ գործի ամենաեռանդուն փափաքողներից և այդ ուղղությամբ աշխատողներից մեկն էր: Մինչ նրանք խոսում էին, Պատրիարքի կողմից Մխիթարին ուղղված մի նամակ հասավ, շողոմ խոսքերով և հուսադրական խոստումներով լի, ուր հետևյալ խոսքերն էին գրված. «Շատ ժամանակից ի վեր քեզ ճանաչելով, սիրելի որդյակ իմ, փափաքում էի, որ մոտս գայիր, որպեսզի փառավոր պատիվների արժանացնեի քեզ. բայց դու մինչև այսօր չեկար: Եթե սկզբից եկած լինեիր, քեզ իմ աջ բազուկս էի դարձնելու, և մյուս վարդապետների նման պատվելու ու փառավորելու էին քեզ, և երբեք վնաս չէր հասնելու քեզ. բայց դու չեկար իմ մոտ: Սակայն ես ներում եմ քեզ, եթե հիմա հանձն առնես գալ. ուստի մի՛ ուշացիր, նամակս ստանալուդ պես փութա՛ իմ մոտ գալու, և խոստանում եմ քեզ մեծամեծ պատիվների արժանացնել և իմ Պատրիարքության կարևոր գործերի վրա դնել քեզ: Ո՛ղջ եղիր»: Մխիթարի խորաթափանց միտքը հասկացավ այդ խոսքերի տակ թաքնված նպատակները և իր որոշման մեջ անդրդվելի մնաց: Այդ ժամանակ Վանահայրը, որ Պատրիարքին խոստացել էր անպատճառ նրա մոտ ուղարկել Մխիթարին, փոխեց լեզուն, հորդորը սաստ ու սպառնալիք դարձրեց, հասկացնելով, որ հակառակ պարագայում այլևս չէր կարող իրենց վանքում մնալ: Մխիթարն աճապարանքով գնաց Ֆրանսիայի դեսպանի մոտ և իր շնորհակալությունն ու պատշաճ հարգանքը հայտնեց նրանից ստացած պաշտպանության և հյուրընկալության համար: Ապա, գիշեր ժամանակ դուրս ելավ Վեղարավորների վանքից և գնաց թաքնվեց իրեն ծանոթ մի ֆրանսիացի գինեվաճառի տանը: Իսկ երեք պարզամիտ քահանաները, Վանահոր խոսքին վստահելով, գնացին Ավետիք Պատրիարքի մոտ, որը նախ առերես պատվեց նրանց, բայց մի քանի օր անց թիավարության դատապարտեց: Ահա այդ եղավ բարեմիտ Վանահոր այդքա՜ն աշխատանքի պտուղը: