Մխիթարը ճանապարհ է ընկնում դեպի Հռոմ – Ճանապարհին այցելում է Լիվոռնոյի Հայերին
-
01
-
-
02
-
- Մխիթարը հասնում է Էջմիածին – Այն ժամանակվա Նահապետ Կաթողիկոսը – Աչքի սաստիկ ցավ է ունենում
- Մեկնում է Էջմիածնից և նախ Խորվիրապի վանքն այցելելով, ուղևորվում է դեպի Սևանի կղզին և վանքը – Այնտեղ իրեն երևում է Սուրբ Աստվածածինը
- Թողնում է Սևանը և գնում Բասենի վանք, ուր եկեղեցու լուսարար և տղաների դաստիարակ է լինում – Սկսում է քարոզել – Վերադառնում է Սեբաստիա
-
- Սեբաստիա հասնելով, Մխիթարը գնում է Սուրբ Նշան – Նրա ուսումնասիրության ոճը
- Միաբանների առաջ հանպատրաստից քարոզ է խոսում – Մի քանի վարդապետ կրկին փորձում է իր աշակերտության գրավել նրան, բայց չի հաջողում
- Աչքերն հիվանդանում են և ցավում, մինչև իսկ կուրանալու վտանգ ստեղծելով – Մեծ դժվարությամբ բժշկվում է
- Հովնան վարդապետի հետ ուղևորվում է դեպի Հալեպ
-
- Մխիթարը հասնում է Հալեպ, ուր ծանոթանում է Հիսուսյան Հայր Անտոն կրոնավորի հետ – Նա Մխիթարին խորհուրդ է տալիս չգնալ Արևմուտք – Նրանից վկայագրեր է վերցնում և գնում Աղեքսանդրիադ
- Իտալիա գնալու համար նույն նավ է մտնում նաև Սսո Կաթողիկոսը – Նավը հանդիպում է Կիպրոս կղզի – Այնտեղ Մխիթարը ծանր հիվանդանում է
- Կղզում կրած սաստիկ վշտերը
-
- Մխիթարը թողնում է Կիպրոս կղզին և նավում դեպի Սելևկիա
- Հալեպ և Այնթապ գնալով, ուղևորվում է դեպի Սեբաստիա – Ճանապարհին կրած նեղությունները
- Բոլորովին առողջանալով՝ առանձնանում է Սուրբ Նշան վանքում
- Մխիթարի քահանայական ձեռնադրությունը
- Նրա հոգում ծնվում է Միաբանություն հիմնելու գաղափարը – Առաջին աշակերտները
- Գնում է Պոլիս, խնդրելու Կարնեցի Խաչատուր վարդապետի աջակցությունը
- Քարոզում է Ղալաթիայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում
- Ստիպվում է թողնել Պոլիսը և վերադառնալ գավառները
-
- Դեպի Տրապիզոն նավարկելիս հանդիպում են ուժգին ալեկոծության և ստիպվում են ցամաք դուրս գալ Սամսոնում
- Մարսվան և Ամասիա քաղաքներում
- Հասնելով Կարին, գնում է Կարմիր վանք
- Երկու անգամ ծանր հիվանդանում է
- Վանքի Առաջնորդ Մարգար եպիսկոպոսից ընդունում է վարդապետական գավազանը
- Կարինում կաթողիկե հավատքը քարոզելու պատճառով քաղաքի Առաջնորդը թշնամանում է նրա դեմ
- Վերջնականապես թողնում է գավառները և երկրորդ անգամ վերադառնում Պոլիս
-
03
-
- Մխիթար վարդապետը հասնում է Պոլիս – Նրա առաքելական գործունեությունը
- Հետզհետե աճում է աշակերտների թիվը, որոնցից ոմանց քահանա ձեռնադրել տալով՝ առաքելության է ուղարկում գավառները
- Հրատարակում է մի քանի հոգևոր գիրք – Բերայում տուն է վարձում իր և աշակերտների բնակության համար
- Եփրեմ Պատրիարքի հարուցած հալածանքը – Մխիթարն ապաստանում է Վեղարավորների վանքում
- Որոշում է թողնել Պոլիսը և գնալ Միաբանություն հիմնել քրիստոնյա մի որևէ երկրում
-
- Մխիթարն աշակերտներին առաջարկում է Արևմուտք անցնելու իր մտադրությունը
- 1701 թվականի Սեպտեմբերի 8ին, Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան տոնի օրը, հիմնում է Միաբանությունը և այն նվիրում է Սուրբ Կույսին
- Հաստատված լինելով Մոռեա գնալու մտադրությունը, երկրի մասին տեղեկություն ստանալու նպատակով Մխիթարն այնտեղ է ուղարկում Հայր Գեորգին
- Խաղաղություն հաստատելու փորձեր են կատարվում
- Եփրեմ Պատրիարքին հաջորդում է Ավետիքը – Նրա նենգ հնարքները Մխիթարին ձեռք ձգելու համար
- Մխիթարը նախ թաքնվում է մի բարեկամի տանը, ապա փախչում է Զմյուռնիա
- Վենետիկյան մի նավով մեկնում է դեպի Մոռեա
-
- Մխիթարը, Նեապոլիս հասնելով, Միաբանության բնակության համար ընտրում է Մեթոն բերդաքաղաքը
- Միաբանական կյանքի նկարագրությունը
- Աշակերտներից երկուսին ուղարկում է Հռոմ, Միաբանության համար ստանալու Սուրբ Աթոռի հավանությունը
- Հռոմ են գնում, ճանապարհին կանգ առնելով Վենետիկում – Հռոմում, Վենետիկի դեսպանի առաջնորդությամբ, ներկայանում են Կղեմես ԺԱ Քահանայապետին
- Սկսվում է Միաբանության գործի քննությունը, բայց այլևայլ դժվարությունների պատճառով երկարելով՝ Հայր Եղիա վարդապետը վերադառնում է Մեթոն
-
- Միաբանության մեջ առաջին անգամ մուտք են գործում հիվանդություններն ու մահը
- Մխիթարը ծանր հիվանդանում է և առողջանում հուրախություն բոլորի – Հայր Մանուել վարդապետն առաքելության է ուղարկվում Եվդոկիա
- Մխիթարը, պարտքերի տակ ճնշված, ձեռնարկում է վանատան շինությանը և հաջողությամբ ավարտում է այն
- Միաբանության չափազանց չքավորությունը և տնտեսական անհաջողությունները
- Վենետիկցի իշխանների բարերարությունները – Սկսում և ավարտում է եկեղեցու կառուցումը
-
- Հակառակություններ և զրպարտություններ ընդդեմ Մխիթարի և Միաբանության
- Միաբանության համար ընտրում է Սուրբ Բենեդիկտոսի կանոնը
- Մի քանի խնդիրներ են ծագում, որոնց մեջ Մխիթարը հաղթող է հանդիսանում
- Պոլսում դարձյալ հակառակություններ են սկսվում Միաբանության դեմ և Հայր Եղիա վարդապետը ետ է կանչվում
- Մխիթարը սկսում է Սուրբ Թովմա Աքվինացու գրքի թարգմանությունը և շարունակում է դասախոսել
-
- Մխիթարը տեղեկանում է Օսմանցիների պատերազմական պատրաստություններին ընդդեմ Վենետիկի – Որոշում է Միաբանությունը տեղափոխել Վենետիկ
- Ճամփորդության նախապատրաստությունները
- Մեկնում են Վենետիկ
- Նկարագրություն Վենետիկ քաղաքի և պատմական ակնարկ տեղի Հայ գաղթականության
- Մխիթարը ժամանակավոր տուն է վարձում Սուրբ Մարտին եկեղեցուն կից
-
- Օսմանցիները սկսում են պատերազմը Վենետիկցիների դեմ – Հայր Մանուել և Հայր Թովմաս վարդապետները թողնում են Մեթոնը և գնում Վենետիկ
- Մեթոնի առումը
- Զինվորները հարձակվում են Մխիթարի վանատան վրա, ձերբակալում են այնտեղ եղած մարդկանց և նրանց վաճառում են հայերին – Արևելք են տարվում և փրկանքով ազատվում շնորհիվ Հայր Պողոս և Հայր Գեորգ վարդապետների – Ողջ և առողջ հասնում են Վենետիկ
- Միաբանության կյանքն այդ օրերին
-
- Մխիթարը ծերակույտից քաղաքում վանատեղի է խնդրում – Խնդրանքը օրենքներին հակառակ լինելով՝ չի ընդունվում
- Խնդրում է և իրեն շնորհվում է Սուրբ Ղազար կղզին
- 1717 թվականի Սեպտեմբերի 8ին մտնելով Սուրբ Ղազար, կատարում են ամենաանհրաժեշտ նորոգությունները և 1718 թվականի Ապրիլի վերջին բոլոր միաբանները փոխադրվում են այնտեղ
- Պոլսում այլևայլ կրոնական խնդիրներ են առաջանում և նորանոր ամբաստանություններ են լինում Միաբանության դեմ
-
- Մխիթարը ճանապարհ է ընկնում դեպի Հռոմ – Ճանապարհին այցելում է Լիվոռնոյի Հայերին
- Հռոմ հասնելով, ներկայանում է Ծիրանավորներին և Սրբազան Քահանայապետին
- Տպագրում է իր ջատագովությունը – Միաբանության խնդիրների քննության համար գումարվում է Ծիրանավորների ժողովը
- Աբբահայրը Սուրբ Հակոբ Մծբնացուն վերագրված «Զգօն» գիրքը նվիրում է Սրբազան Քահանայապետին – Սրբազանից նվերներ է ստանում և հաղթանակած վերադառնում է Վենետիկ
-
- Ազգիս ընդհանուր կրոնական խեղճ վիճակը
- Մխիթարի գլխավոր նպատակներից մեկը առաքելությունն էր
- Խնդրագրեր են հասնում ամեն կողմից
- Ինչպե՞ս էին պատրաստվում և առաքվում քարոզիչները
- Ինչպիսի ուսուցումներ էր տալիս Մխիթարն իր աշակերտներին նամակներով
- Մխիթարյանների գործունեությունը Պոլսում
- Մխիթարյան առաքելությունները Հայաստանի գավառներում
- Մխիթարյան առաքելությունը Բելգրադում
- Մխիթարյանները Տրանսիլվանիայում
-
- Սուրբ Ղազարի եկեղեցու նորոգությունը և հիմնական փոփոխությունները
- Խորանների շինությունը
- Սուրբ Հովսեփի խորանը Ավանդատան մեջ – Նորոգություններ եկեղեցու գավիթում
- Եկեղեցու վերանորոգումը հաջորդ Աբբաների օրոք
- Քահանաների բնակությանը սահմանված սենյակների շինությունը
- Նորընծայարանի և Վարժարանի շենքերի կառուցումը
- Սեղանատունը
- Սուրբ Բենեդիկտոսի մատուռը – Գրադարանը, Ձեռագրատունն ու Թանգարանը
- 1740 թվականին ավարտվում է վանքի ամբողջական շինությունը
- Սուրբ Ղազար կղզու ընդարձակումը
-
- Աշակերտների ընտրության պայմանները
- Ուսանող պատանիների զգեստավորումը – Նորընծաների և վարժարանականների առանձին բնակությունն իրենց առանձին դաստիարակներով, ուսուցիչներով և կանոններով
- Նկարագրություն Մխիթարի տված դաստիարակության
- Հոգևոր և ուսումնական կրթությունները
- Սքեմառության և ուխտադրության հանդեսները – Քահանայական Ձեռնադրությունը և վարդապետական գավազանի ստացումը
- Վանական մի քանի սովորություններ և հանգստի պահերը
-
- 04
-
05
-
06
-
-
-
- 1) Հայր Միքայել Չամչյան (1738-1823)
- 2) Հայր Գաբրիել Ավետիքյան (1751-1827)
- 3) Հայր Մկրտիչ Ավգերյան (1762-1854)
- 4) Հայր Մանուել Ջախջախյան (1770-1835)
- 5) Հայր Արսեն Բագրատունի (1790-1866)
- 6) Հայր Պողոս Հովնանյան (1802-1884)
- 7) Հայր Ղևոնդ Հովնանյան (1817-1897)
- 8) Հայր Հովսեփ Գաթըրճյան (1820-1882)
- 9) Հայր Ղևոնդ Ալիշան (1820-1901)
- 10) Հայր Մանուել Քաջունի (1823-1903)
- 11) Հայր Կղեմես Սիպիլյան (1824-1878)
- 12) Հայր Արսեն Այտընյան (1825-1902)
- 13) Հայր Գարեգին Զարբհանալյան (1827-1901)
- 14) Հայր Գրիգորիս Գալեմքյարյան (1862-1917)
- 15) Հայր Գաբրիել Մենևիշյան (1864-1936)
- 16) Հայր Հակոբոս Տաշյան (1866-1933)
- 17) Հայր Արսեն Ղազիկյան (1870-1932)
- 18) Հայր Վարդան Հացունի (1870-1944)
- 19) Հայր Ներսես Ակինյան (1883-1963)
- 20) Հայր Ղևոնդ Տայան (1884-1968)
- 21) Հայր Վահան Հովհաննեսյան (1884-1977)
- 22) Հայր Համազասպ Ոսկյան (1895-1968)
- 23) Հայր Վահան Ինգլիզյան (1897-1968)
- 24) Հայր Մեսրոպ Ճանաշյան (1908-1974)
-
-
-
Միաբանության հիմնադրումից հետո սա առաջին անգամն էր, որ Մխիթարը ստիպված բաժանվում էր իր սիրելիներից: Միակ ուղևորությունն էր, որ կատարելու էր իր շուրջ հիսնամյա աբբայության ընթացքում. և եթե ծանր ու հարկադիր պատճառ չլիներ, գուցե և երբեք տեղից չշարժվեր, այնքան սրտանց էր կապված իր գործին: Եվ սակայն, անհրաժեշտ էր այդ ուղևորությունը, ո՛չ միայն Միաբանության համար շահեկան, այլ նաև Մխիթարի ունեցած համբավի տարածմանը նպաստող: Վանքի լուռ ու ամփոփ միջավայրում, համեստության քողով կարծես ամպերի տակ ծածկված մնալով, քչերն էին ճանաչում նրա եզակի ձիրքերը, իմաստությունն ու սրբությունը: Հարկավոր էր, որ անմեղությունը փայլեր աշխարհամուտ մայրաքաղաքում, դրվատանքով հնչեր նրա անունն այնտեղ, որտեղից դյուրավ պիտի սփռվեր և արձագանք գտներ մինչև Արևելքի խորքերը: Եվ մինչ գնում էր ծանր ամբաստանություններով բեռնավորված, այնտեղից վերադառնալու էր հաջողություններով ու փառքով պսակված, բարձրության գագաթնակետին հասած, և նույնիսկ իրեն զրպարտողների աչքին հարգելի դարձած: Այսքան ապիկար է մարդկանց չարությունը արդարության դիմաց:
Մխիթարն իր նամակներում այնքան մանրամասնորեն է նկարագրել իր այդ ուղևորությունը, որ մեզ ա՛յլ բան չի մնում անելու, քան քայլ առ քայլ հետևել իրեն, թվականների կարգով:
1718 թվականի Մայիսի 7ին, իր երկու աշակերտների հետ միասին, Մխիթարը Վենետիկից ճանապարհ ընկավ դեպի Հռոմ: Գրեթե երեք օր տևեց ուղևորության առաջին հատվածը, մի մասը նավակով, իսկ մի մասը կառքով, մինչև հասան Բոլոնիա, ուր հանգստանալու համար մնացին մի օր և մի գիշեր, քանի որ Վենետիկից ելնելուց ի վեր գիշերները գրեթե անքուն էին անցկացրել: Այնտեղից մինչև Ֆլորենցիա երկու օրվա ճանապարհ էր, բայց հարկավոր էր անցնել Ապենինյան լեռներով: Հինգ ոսկի վճարելով երկու կառք վարձեցին, որպեսզի փոթորիկի կամ անձրևի ժամանակ կառքի ներսում պատսպարվեին, որովհետև «սաստիկ դառնաշունչ հողմոտ լեռներ են», գրում է Մխիթարը. և իրոք, լեռնանցքի բարձրադիր մասում հանդիպում են տեղատարափ անձրևի, սաստիկ փոթորիկի և սարսռեցուցիչ ցրտի, Մայիս ամսում, և այնպիսի ամպերի ու մառախուղների մեջ են մտնում, որ ցերեկը գիշերվա պես մթնում է[1]: Երկու օրից, Մայիսի 12ին, վերջապես ողջ ու առողջ հասնում են Ֆլորենցիա, ուր իջևանում են Մայր Տաճարի մոտակայքում գտնվող մի փոքրիկ պանդոկում: Ֆլորենցիայում Մխիթարը ծանոթանում և բարեկամանում է Ռիկքարդո անունով բարեպաշտ ու մեծահարուստ մարկիզի հետ, շնորհիվ այն հանձնարարական նամակների, որոնք ստացել էր իր մտերիմ վենետիկցի սեպուհներից: Մեծ ընդունելություն գտավ Մխիթարը նրա պալատում և որքան ժամանակ այդ քաղաքում մնաց, նրա հյուրը եղավ:
Այդ ժամանակ Լիվոռնոյի Հայ գաղութի Առաջնորդն էր Բարթողիմեոս վարդապետը, Հռոմի Ուրբանյան վարժարանի աշակերտներից, գիտնական մի անձ, հավատքի նախանձահույզ ջատագով և Մխիթարին անկեղծ բարեկամ ու թղթակից: Աբբահայրը, կամենալով առավել ևս ամրապնդել բարեկամական կապերն այդպիսի մարդու հետ, որն որևէ հարցով կարող էր օգտակար լինել Միաբանությանը, Մայիսի 14ին դեպի Լիվոռնո ուղղեց իր ընթացքը: Մի շաբաթից ավելի մնաց այնտեղ, բարեկամացավ տեղի հայերի հետ և դարձավ նրանց խանդավառության առարկան. ամեն տեսակ պատիվ, մեծարանք և հրավեր ստացավ հայազգի ընտանիքներից: Բայց ամենքից ավելի Առաջնորդն էր, որ խնամք ու գուրգուրանք էր դրսևորում Աբբահոր հանդեպ[2], և նրա ուղևորության պատճառներին տեղեկանալով, մի այնպիսիցասումով բռնկվեց Միաբանության հակառակորդների դեմ, որ կրակոտ ոճով գրված երկու ջատագովական նամակ ուղղեց Սուրբ Ժողովին: Աբբահայրը ստիպված եղավ մեղմել նրա չափազանց եռանդը: Մխիթարն այդ օրերը Լիվոռնոյում անցկացրեց ինչպես իր սեփական տանը. եկեղեցում միասին էին կատարում Ժամերգություններն ու եկեղեցական մյուս հանդեսները. ինքն էր ասում մաղթանքները, իսկ Կիրակի օրն իրեն հրավիրեցին քարոզ խոսելու: Ամսի 27ին մեկնեց Լիվոռնոյից, այնտեղ անմոռանալի հիշատակներ թողնելով: Վերադարձավ Ֆլորենցիա, որտեղից երկու օր անց վերսկսեց իր ուղևորությունը դեպի Հռոմ, ուր հասավ Հունիսի 2ին, ճանապարհին կրած անտանելի տապից նվաղած: Այդ ժամանակ Հռոմի Քահանայապետն էր Կղեմես Տասնմեկերորդը, այն նույն Հայրապետը, որ մի քանի տարի առաջ հաստատել էր Միաբանության Սահմանադրությունը և Մխիթարին շնորհել էր Աբբահայր տիտղոսը: