Վենետիկյան մի նավով մեկնում է դեպի Մոռեա
-
01
-
-
02
-
- Մխիթարը հասնում է Էջմիածին – Այն ժամանակվա Նահապետ Կաթողիկոսը – Աչքի սաստիկ ցավ է ունենում
- Մեկնում է Էջմիածնից և նախ Խորվիրապի վանքն այցելելով, ուղևորվում է դեպի Սևանի կղզին և վանքը – Այնտեղ իրեն երևում է Սուրբ Աստվածածինը
- Թողնում է Սևանը և գնում Բասենի վանք, ուր եկեղեցու լուսարար և տղաների դաստիարակ է լինում – Սկսում է քարոզել – Վերադառնում է Սեբաստիա
-
- Սեբաստիա հասնելով, Մխիթարը գնում է Սուրբ Նշան – Նրա ուսումնասիրության ոճը
- Միաբանների առաջ հանպատրաստից քարոզ է խոսում – Մի քանի վարդապետ կրկին փորձում է իր աշակերտության գրավել նրան, բայց չի հաջողում
- Աչքերն հիվանդանում են և ցավում, մինչև իսկ կուրանալու վտանգ ստեղծելով – Մեծ դժվարությամբ բժշկվում է
- Հովնան վարդապետի հետ ուղևորվում է դեպի Հալեպ
-
- Մխիթարը հասնում է Հալեպ, ուր ծանոթանում է Հիսուսյան Հայր Անտոն կրոնավորի հետ – Նա Մխիթարին խորհուրդ է տալիս չգնալ Արևմուտք – Նրանից վկայագրեր է վերցնում և գնում Աղեքսանդրիադ
- Իտալիա գնալու համար նույն նավ է մտնում նաև Սսո Կաթողիկոսը – Նավը հանդիպում է Կիպրոս կղզի – Այնտեղ Մխիթարը ծանր հիվանդանում է
- Կղզում կրած սաստիկ վշտերը
-
- Մխիթարը թողնում է Կիպրոս կղզին և նավում դեպի Սելևկիա
- Հալեպ և Այնթապ գնալով, ուղևորվում է դեպի Սեբաստիա – Ճանապարհին կրած նեղությունները
- Բոլորովին առողջանալով՝ առանձնանում է Սուրբ Նշան վանքում
- Մխիթարի քահանայական ձեռնադրությունը
- Նրա հոգում ծնվում է Միաբանություն հիմնելու գաղափարը – Առաջին աշակերտները
- Գնում է Պոլիս, խնդրելու Կարնեցի Խաչատուր վարդապետի աջակցությունը
- Քարոզում է Ղալաթիայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում
- Ստիպվում է թողնել Պոլիսը և վերադառնալ գավառները
-
- Դեպի Տրապիզոն նավարկելիս հանդիպում են ուժգին ալեկոծության և ստիպվում են ցամաք դուրս գալ Սամսոնում
- Մարսվան և Ամասիա քաղաքներում
- Հասնելով Կարին, գնում է Կարմիր վանք
- Երկու անգամ ծանր հիվանդանում է
- Վանքի Առաջնորդ Մարգար եպիսկոպոսից ընդունում է վարդապետական գավազանը
- Կարինում կաթողիկե հավատքը քարոզելու պատճառով քաղաքի Առաջնորդը թշնամանում է նրա դեմ
- Վերջնականապես թողնում է գավառները և երկրորդ անգամ վերադառնում Պոլիս
-
03
-
- Մխիթար վարդապետը հասնում է Պոլիս – Նրա առաքելական գործունեությունը
- Հետզհետե աճում է աշակերտների թիվը, որոնցից ոմանց քահանա ձեռնադրել տալով՝ առաքելության է ուղարկում գավառները
- Հրատարակում է մի քանի հոգևոր գիրք – Բերայում տուն է վարձում իր և աշակերտների բնակության համար
- Եփրեմ Պատրիարքի հարուցած հալածանքը – Մխիթարն ապաստանում է Վեղարավորների վանքում
- Որոշում է թողնել Պոլիսը և գնալ Միաբանություն հիմնել քրիստոնյա մի որևէ երկրում
-
- Մխիթարն աշակերտներին առաջարկում է Արևմուտք անցնելու իր մտադրությունը
- 1701 թվականի Սեպտեմբերի 8ին, Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան տոնի օրը, հիմնում է Միաբանությունը և այն նվիրում է Սուրբ Կույսին
- Հաստատված լինելով Մոռեա գնալու մտադրությունը, երկրի մասին տեղեկություն ստանալու նպատակով Մխիթարն այնտեղ է ուղարկում Հայր Գեորգին
- Խաղաղություն հաստատելու փորձեր են կատարվում
- Եփրեմ Պատրիարքին հաջորդում է Ավետիքը – Նրա նենգ հնարքները Մխիթարին ձեռք ձգելու համար
- Մխիթարը նախ թաքնվում է մի բարեկամի տանը, ապա փախչում է Զմյուռնիա
- Վենետիկյան մի նավով մեկնում է դեպի Մոռեա
-
- Մխիթարը, Նեապոլիս հասնելով, Միաբանության բնակության համար ընտրում է Մեթոն բերդաքաղաքը
- Միաբանական կյանքի նկարագրությունը
- Աշակերտներից երկուսին ուղարկում է Հռոմ, Միաբանության համար ստանալու Սուրբ Աթոռի հավանությունը
- Հռոմ են գնում, ճանապարհին կանգ առնելով Վենետիկում – Հռոմում, Վենետիկի դեսպանի առաջնորդությամբ, ներկայանում են Կղեմես ԺԱ Քահանայապետին
- Սկսվում է Միաբանության գործի քննությունը, բայց այլևայլ դժվարությունների պատճառով երկարելով՝ Հայր Եղիա վարդապետը վերադառնում է Մեթոն
-
- Միաբանության մեջ առաջին անգամ մուտք են գործում հիվանդություններն ու մահը
- Մխիթարը ծանր հիվանդանում է և առողջանում հուրախություն բոլորի – Հայր Մանուել վարդապետն առաքելության է ուղարկվում Եվդոկիա
- Մխիթարը, պարտքերի տակ ճնշված, ձեռնարկում է վանատան շինությանը և հաջողությամբ ավարտում է այն
- Միաբանության չափազանց չքավորությունը և տնտեսական անհաջողությունները
- Վենետիկցի իշխանների բարերարությունները – Սկսում և ավարտում է եկեղեցու կառուցումը
-
- Հակառակություններ և զրպարտություններ ընդդեմ Մխիթարի և Միաբանության
- Միաբանության համար ընտրում է Սուրբ Բենեդիկտոսի կանոնը
- Մի քանի խնդիրներ են ծագում, որոնց մեջ Մխիթարը հաղթող է հանդիսանում
- Պոլսում դարձյալ հակառակություններ են սկսվում Միաբանության դեմ և Հայր Եղիա վարդապետը ետ է կանչվում
- Մխիթարը սկսում է Սուրբ Թովմա Աքվինացու գրքի թարգմանությունը և շարունակում է դասախոսել
-
- Մխիթարը տեղեկանում է Օսմանցիների պատերազմական պատրաստություններին ընդդեմ Վենետիկի – Որոշում է Միաբանությունը տեղափոխել Վենետիկ
- Ճամփորդության նախապատրաստությունները
- Մեկնում են Վենետիկ
- Նկարագրություն Վենետիկ քաղաքի և պատմական ակնարկ տեղի Հայ գաղթականության
- Մխիթարը ժամանակավոր տուն է վարձում Սուրբ Մարտին եկեղեցուն կից
-
- Օսմանցիները սկսում են պատերազմը Վենետիկցիների դեմ – Հայր Մանուել և Հայր Թովմաս վարդապետները թողնում են Մեթոնը և գնում Վենետիկ
- Մեթոնի առումը
- Զինվորները հարձակվում են Մխիթարի վանատան վրա, ձերբակալում են այնտեղ եղած մարդկանց և նրանց վաճառում են հայերին – Արևելք են տարվում և փրկանքով ազատվում շնորհիվ Հայր Պողոս և Հայր Գեորգ վարդապետների – Ողջ և առողջ հասնում են Վենետիկ
- Միաբանության կյանքն այդ օրերին
-
- Մխիթարը ծերակույտից քաղաքում վանատեղի է խնդրում – Խնդրանքը օրենքներին հակառակ լինելով՝ չի ընդունվում
- Խնդրում է և իրեն շնորհվում է Սուրբ Ղազար կղզին
- 1717 թվականի Սեպտեմբերի 8ին մտնելով Սուրբ Ղազար, կատարում են ամենաանհրաժեշտ նորոգությունները և 1718 թվականի Ապրիլի վերջին բոլոր միաբանները փոխադրվում են այնտեղ
- Պոլսում այլևայլ կրոնական խնդիրներ են առաջանում և նորանոր ամբաստանություններ են լինում Միաբանության դեմ
-
- Մխիթարը ճանապարհ է ընկնում դեպի Հռոմ – Ճանապարհին այցելում է Լիվոռնոյի Հայերին
- Հռոմ հասնելով, ներկայանում է Ծիրանավորներին և Սրբազան Քահանայապետին
- Տպագրում է իր ջատագովությունը – Միաբանության խնդիրների քննության համար գումարվում է Ծիրանավորների ժողովը
- Աբբահայրը Սուրբ Հակոբ Մծբնացուն վերագրված «Զգօն» գիրքը նվիրում է Սրբազան Քահանայապետին – Սրբազանից նվերներ է ստանում և հաղթանակած վերադառնում է Վենետիկ
-
- Ազգիս ընդհանուր կրոնական խեղճ վիճակը
- Մխիթարի գլխավոր նպատակներից մեկը առաքելությունն էր
- Խնդրագրեր են հասնում ամեն կողմից
- Ինչպե՞ս էին պատրաստվում և առաքվում քարոզիչները
- Ինչպիսի ուսուցումներ էր տալիս Մխիթարն իր աշակերտներին նամակներով
- Մխիթարյանների գործունեությունը Պոլսում
- Մխիթարյան առաքելությունները Հայաստանի գավառներում
- Մխիթարյան առաքելությունը Բելգրադում
- Մխիթարյանները Տրանսիլվանիայում
-
- Սուրբ Ղազարի եկեղեցու նորոգությունը և հիմնական փոփոխությունները
- Խորանների շինությունը
- Սուրբ Հովսեփի խորանը Ավանդատան մեջ – Նորոգություններ եկեղեցու գավիթում
- Եկեղեցու վերանորոգումը հաջորդ Աբբաների օրոք
- Քահանաների բնակությանը սահմանված սենյակների շինությունը
- Նորընծայարանի և Վարժարանի շենքերի կառուցումը
- Սեղանատունը
- Սուրբ Բենեդիկտոսի մատուռը – Գրադարանը, Ձեռագրատունն ու Թանգարանը
- 1740 թվականին ավարտվում է վանքի ամբողջական շինությունը
- Սուրբ Ղազար կղզու ընդարձակումը
-
- Աշակերտների ընտրության պայմանները
- Ուսանող պատանիների զգեստավորումը – Նորընծաների և վարժարանականների առանձին բնակությունն իրենց առանձին դաստիարակներով, ուսուցիչներով և կանոններով
- Նկարագրություն Մխիթարի տված դաստիարակության
- Հոգևոր և ուսումնական կրթությունները
- Սքեմառության և ուխտադրության հանդեսները – Քահանայական Ձեռնադրությունը և վարդապետական գավազանի ստացումը
- Վանական մի քանի սովորություններ և հանգստի պահերը
-
- 04
-
05
-
06
-
-
-
- 1) Հայր Միքայել Չամչյան (1738-1823)
- 2) Հայր Գաբրիել Ավետիքյան (1751-1827)
- 3) Հայր Մկրտիչ Ավգերյան (1762-1854)
- 4) Հայր Մանուել Ջախջախյան (1770-1835)
- 5) Հայր Արսեն Բագրատունի (1790-1866)
- 6) Հայր Պողոս Հովնանյան (1802-1884)
- 7) Հայր Ղևոնդ Հովնանյան (1817-1897)
- 8) Հայր Հովսեփ Գաթըրճյան (1820-1882)
- 9) Հայր Ղևոնդ Ալիշան (1820-1901)
- 10) Հայր Մանուել Քաջունի (1823-1903)
- 11) Հայր Կղեմես Սիպիլյան (1824-1878)
- 12) Հայր Արսեն Այտընյան (1825-1902)
- 13) Հայր Գարեգին Զարբհանալյան (1827-1901)
- 14) Հայր Գրիգորիս Գալեմքյարյան (1862-1917)
- 15) Հայր Գաբրիել Մենևիշյան (1864-1936)
- 16) Հայր Հակոբոս Տաշյան (1866-1933)
- 17) Հայր Արսեն Ղազիկյան (1870-1932)
- 18) Հայր Վարդան Հացունի (1870-1944)
- 19) Հայր Ներսես Ակինյան (1883-1963)
- 20) Հայր Ղևոնդ Տայան (1884-1968)
- 21) Հայր Վահան Հովհաննեսյան (1884-1977)
- 22) Հայր Համազասպ Ոսկյան (1895-1968)
- 23) Հայր Վահան Ինգլիզյան (1897-1968)
- 24) Հայր Մեսրոպ Ճանաշյան (1908-1974)
-
-
-
Մի քանի օր անց, երբ ոստիկանները դեռ փնտրում էին իրեն, Զմյուռնիա հասավ Պոլսից եկող և դեպի Վենետիկ ուղևորված մի նավ, որը թեև ուղղակի Մոռեա չէր գնալու, բայց անցնելու էր Զանթա կղզուց, որտեղից Մոռեա անցնելը դյուրին էր: Ուստի, արդեն Հոկտեմբեր ամսին, մեծ զգուշությամբ նավ մտավ երեք աշակերտների հետ միասին: Չնայած որ եղանակն աշնանային էր և ծովը զերծ չէր քամիներից ու ալեկոծությունից, բայց Մխիթարն անբարենպաստ եղանակի վրա այլևս ուշադրություն չդարձրեց, քանի որ այդպես նա շա՜տ ավելի վտանգավոր մի փոթորկից էր ազատվում: Նավը սկզբում լողում էր հանդարտ ընթացքով, անցնելով Արշիպեղագոսի կղզիների մոտով, որոնք ծովի երեսին վիթխարի ժայռերի նման դուրս ցցված, սարսափ էին ազդում նավորդների վրա, ամեն րոպե սպառնալով բախվել ու նավաբեկել: Սա արդեն երկրորդ անգամն էր, որ Մխիթարը ենթարկվում էր ալեկոծության. այս դեպքերն է նա նկարագրում իր տաղերից մեկում, որ սկսվում է «Ընտրեալ ի մէջ հողեղինաց» բառերով: Այդուհետև, զարհուրելի գույներով է պատկերվում ծովը Մխիթարի մտքում. ալեկոծությունն իր համար դառնում է իր հոգևոր ճգնաժամերի ճշգրիտ պատկերը և իր գրություններում նա հաճախ է մեղավորներին նմանեցնում ալեկոծվածի, որ տարուբերվում է իր ներքին կրքերից և տանջվում է խղճի խայթից: Նավը որքան ավելի էր առաջ գնում, այնքան ավելի էր ալիքներից տարուբերվելով կորցնում ճանապարհի ուղղությունը: Հանդիպում են ամայի ու անբնակ կղզիների, որոնց անունն անգամ չգիտեն: Նավապետն ու նավաստիներն իրար չեն համաձայնվում, և նավի մեջ խուճապ ու շփոթ է տիրում: Վտանգի չենթարկվելու համար գիշերները խարիսխ են գցում և սպասում են մինչև առավոտ, կոհակների մռնչյունի, քամիների սուլոցի և նավորդների ճիչուկոծի մեջ: Մի գիշեր էլ հանկարծ նավի մեջ հուսահատ աղաղակ է լսվում, բոլոր ճանապարհորդներն իրար են անցնում. դուրս գալով տեսնում են, որ ջրերի վրա սահելով՝ նավը գրեթե հասել է մի լեռան ստորոտը: Ուժգին քամի էր փչում և ժայռերին բախվելու վտանգ կար: Բարեբախտաբար քամին դադարում է և նավը կարողանում է խուսափել վտանգից: Առավոտյան տեսնում են, որ մի անծանոթ կղզու ափին են. ոմանք կարծում են, թե Կրետեն է, ուրիշները՝ Չերիկոն, ոմանք էլ՝ Ձիան: Եվ մինչ նավաստիներն այսպես վիճում էին, քամին դարձյալ սաստկանում է և տապալում է առագաստակալ մեծ կայմը.
«Ընդ միմեանց մինչ վիճէին,
յանկարծ հընչեաց հողմն ինչ ուժգին.
բեկեաց զմեծ փայտն առագաստին:
Ալէկոծումըն սաստկացաւ,
ի մէջ ծովուն առեալ տարաւ,
նաւապետն անըզգայ դարձաւ»:
Չգիտեն ո՛ւր ուղղեն նավը.
«Ոմանք զնաւն ի հիւսիս ուղղեն,
այլք ի հարաւ դարձուցանեն,
ոմանք ի յարեւմուտս ասեն»:
Աշխարհացույց երկու քարտեզ ունեն, բայց դրանք էլ իրենց ինչ որ մի լույս չեն տալիս.
«Զաշխարհացոյցըս զերկոսին՝
միշտ հայելով քայքայեցին,
նոքօք եւս ոչ շաւիղ գըտին.
միայն յոյս մեր, Սըրբուհի Կոյս, ի քեզ մնաց»:
Այդպես տասնյոթ օր ծովի վրա տանջվելուց, հույսով ու ահով կյանքի ու մահվան միջև երերալուց հետո, վերջապես անվնաս հասան Զանթա կղզի, ուր և ցամաք ելան:
Շուրջանակի ծովով և ամրոցներով պատսպարված Զանթա կղզին Մոռեայից ավելի ապահով էր, ամեն տեսակ բերքով ու ապրանքներով առատ, օդն ու ջուրը՝ բավական մաքուր: Շատ հաճելի թվաց կղզին Մխիթարի աչքին, որն առաջին անգամ ոտք դնելով ազատ և քրիստոնյա երկիր, սրտի մի թեթևություն զգաց և անբացատրելի ուրախության մեջ էր: Ուզում էր այնտեղ մնալ և այնտեղ կառուցել վանքը: Իսկույն փութաց Նեապոլսում գտնվող իրեններին նամակով տեղեկացնել իրենց ողջ ու առողջ հասնելու մասին Զանթա, և կղզու բարեբեր լինելն ու ա՛յլ առավելությունները իմացնելով՝ նրանցից Մոռեայի մասին հավելյալ տեղեկություններ խնդրեց, որպեսզի միմյանց բաղդատելով ընտրություն կատարեր, թե երկուսից ո՛րն էր ավելի հարմար իրենց բնակությանը: Մխիթարի նամակը ստանալով՝ աշակերտները շատ ուրախացան, քանի որ վերջին ամիսներին նրա մասին բնավ տեղեկություն չունենալով՝ իրենց սիրելի առաջնորդի կյանքի վերաբերյալ կասկածներով մտահոգվել էին: Եվ նամակի փոխարեն Զանթա ուղարկեցին իրենցից Ղազար Ակնեցուն, որպեսզի գնար և անձամբ պատմեր, թե ինչպե՛ս տեղի իշխանները հոժար էին ձրիաբար գյուղեր և հողեր տալու իրենց, որպեսզի դրանց եկամուտով ապրեին: Մոռեայի կառավարիչներն այդպես էին վարվում ուրիշների հետ ևս, որպեսզի շենանար և մշակվեր ամայի ու անապատ դարձած երկիրը: Այդ լսելով և հաշվի առնելով ապրուստի առումով իրենց չքավորությունը, Մխիթարն առանց այլևս տատամսելու որոշեց անցնել Մոռեա և 1703 թվականի Փետրվար ամսին մեկնեց դեպի Նեապոլիս: