Ե. – Կյանք մահից հետո

Եհովականների համաձայն, այն, ինչը որ ասվում է ինքնաշարժի տակ ընկած շան համար («սատկեց»), նույնը հավասարապես վավերական է մարդու համար, այսինքն՝ եհովականները շարունակ ուսուցանում են, թե մարդը ո՛չ թե մահանում է, այլ՝ սատկում (հմմտ. È questa vita tutto quello che c’è?, 43): Այսինքն՝ իբր թե մահով ամբողջովին ոչնչանում է մարդկային կյանքը (հմմտ. La verità che conduce alla vita eterna, 35; Potete vivere per sempre in una terra paradisiaca, 76): Անշուշտ տալիս են նաև մի փոքրիկ հույս. այն է, որ Աստված կարող է ձեզ «կրկին “ստեղծել”», բայց պայմանով, որ եհովական հերետիկոսության հետևորդ լինեք (հմմտ. La verità che conduce alla vita eterna, 150): Գտնվում ենք մի ամբողջովին բացասական ուսմունքի առաջ, բայց այդ ուսմունքը աստվածաշնչյան չէ:

ա) Եհովականների “աստվածաշնչի” թակարդը:

Արդեն բազում անգամներ անդրադարձանք եհովականների կողմից կատարված աստվածաշնչյան “թարգմանություններին”: Կարծում եմ, որ ընթերցողի համար պարզ դարձավ այն հանգամանքը, որ հնարավոր չէ ճշմարիտ եզրակացությունների հանգել՝ մեկնելով եհովականների կողմից առաջարկվող “թարգմանություններից”: Նրանց խարդախություններից մեկը վերաբերվում է եբրայեցերեն «nefesh» բառին, որը Հին Կտակարանում գործածվում է ավելի քան 750 անգամ: Այս բառը եբրայեցերենում ունի զանազան իմաստներ, որոնք հնարավոր է քննել եբրայեցերենի որևէ բառարանում: Այդ իմաստներից մեկն է «հոգի»ն, մահից հետո գոյատևման նշանակությամբ: Եհովական հերետիկոսների Բրուքլինի «Դիտարան» Ընկերությունը, իր սովորական խաբեբայությունները շարունակելով, անխտիր բոլոր տեղերում «nefesh» բառը թարգմանում է «հոգի», կարողանալու համար համոզել պարզամիտ ու անգետ մարդկանց, թե իբր Աստվածաշնչի համաձայն՝ հոգին մահկանացու է (հմմտ. Potete vivere per sempre, 79): Բայց քանի որ մարմնական մահից հետո հոգու գոյատևումը փաստվում է ամբողջ Աստվածաշնչում, այժմ միասին կքննենք նախ մի քանի հատվածներ Հին Կտակարանից, ապա՝ ուրիշ հատվածներ Նոր Կտակարանից:

բ) Խաղաղությամբ գնալ հայրերի մոտ:

Այս հատվածներում շատ հստակ կերպով զանազանվում են երկու իրականություններ. հայրերին միանալը և թաղվելը: Այս երկու իրականությունները միմյանցից ամբողջովին տարբեր են: Եհովականների ղեկավարները խարդախությամբ ուսուցանում են, թե հայրերին միանալ նշանակում է թաղվել ընտանեկան գերեզմանում: Բայց այդ պատճառաբանումը ամբողջովին անտեղին է, որովհետև Աբրահամի նախնիները Միջագետքում էին (հմմտ. Ծննդոց 11, 27-12, 9), և ո՛չ թե Պաղեստինում: «Նախնիներին միանալ» արտահայտության աստվածաշնչյան իրական իմաստը «շեոլ» կոչվող վայրում կամ վիճակում միմյանց վերագտնելն է: Ահա՛ մի քանի հատվածներ ևս, որոնց ընթերցմամբ պարզ է դառնում, որ եհովականների կողմից «շեոլ»ի և գերեզմանի նույնացումը ճիշտ չէ:

Հակոբը ճանաչում է Հովսեփի զգեստը և ասում է. «Որդուս պատմուճանն է: Մի վայրի գազան կերել է նրան: Հովսեփը հոշոտվել է: [...] Ո՛չ, սգով եմ ուզում իջնել շեոլ, իմ որդու մոտ» (Ծննդոց 37, 33.35): Աշխարհաբար հայերեն Աստվածաշունչը նույնպես տվյալ դեպքում թարգմանում է «գերեզման», բայց շատ պարզ է, որ այստեղ գերեզման չի նշանակում այն փոսը, որի մեջ թաղվում է ննջեցյալի մարմինը, որովհետև եթե Հովսեփին կերել են վայրի գազանները, ուրեմն Հովսեփը չի թաղվել փոսի մեջ (գերեզմանում): Այդուամենայնիվ, Հակոբը ուզում է գնալ «շեոլ», ուր համոզված է, որ գտնվում է իր որդին: Ուրեմն, անկախ այն բանից, թե թաղվում է փոսի մեջ, կամ խեղդվում ջրում, կամ այրվում կրակով, կամ մարսվում վայրի գազանների ստամոքսի մեջ, այս բոլորը վերաբերվում է նյութական մարմնին և ոչնչով չի կարող խոչընդոտել, որ հոգին գնա ննջեցյալների ընդհանուր հավաքավայրը, որը Հին Կտակարանում կոչվում է «շեոլ»:

«Երբ Մովսեսը ավարտեց այս խոսքերը, նրանց [Կորխի, Դաթանի ու Աբիրոնի] ոտքերի տակ պատռվեց գետինը, երկիրը բացեց իր երախը և կուլ տվեց նրանց: [...] Նրանք և նրանց ունեցվածքները ողջ-ողջ իջան դժոխք (շեոլ), երկիրը ծածկեց նրանց և նրանք վերացան ժողովրդի միջից» (Թվոց 16, 31-33): Ինչպես հստակ երևում է, Աստվածաշունչը շեոլը ներկայացնում է երկրի խորքերում, ուր իջնում են նաև «ողջ-ողջ», հետևաբար՝ սա ամբողջովին տարբեր է գերեզմանից:

գ) Հիսուսի ուսուցումները:

Հիսուսն ուսուցանում է, որ կյանքը շարունակվում է մահից հետո. «Գանձեր մի՛ դիզեք երկրի վրա, ուր ցեցն ու ժանգը փչացնում են և ուր գողերը պատերը ծակում են ու գողանում, այլ՝ գանձեր դիզեցեք երկնքում, ուր ո՛չ ցեցն ու ժանգն են փչացնում, և ո՛չ էլ գողերն են պատերը ծակում ու գողանում» (Մատթեոս 6, 19-20; հմմտ. Ղուկաս 12, 33): Երկնքում գանձեր հավաքելը իմաստ ունի միայն այն դեպքում, երբ ենթադրվում է, որ մարդ կարողանալու է վայելել դրանք մահից հետո:

«Մի՛ վախեցեք նրանցից, ովքեր մարմինն են սպանում, բայց հոգին սպանել չեն կարող. այլ՝ առավել վախեցեք նրանից, ով կարող է գեհենի մեջ կորստյան մատնել հոգին և մարմինը» (Մատթեոս 10, 28): Հունարենում «կորստյան մատնել» բայն է «apòllymi», որը եհովականները, շարունակելով իրենց խարդախությունները, կեղծում են ու “թարգմանում”«ոչնչացնել»:

«Եվ ես ձեզ ասում եմ. անիրավ հարստության միջոցով ձեր համար բարեկամներ շահեցեք, որպեսզի երբ այն պակասի, հավիտենական օթևանների մեջ ընդունեն ձեզ» (Ղուկաս 16, 9): Հիսուսը հարստություններ ունեցողներին խորհուրդ է տալիս աստվածավախ կերպով տնօրինել իրենց հարստությունները, այսինքն՝ մտածել աղքատների մասին, որպեսզի այն օրը, որում այդ հարստություններն այլևս բանի պետք չեն լինի տվյալ անձի համար, այսինքն՝ մահվան օրը, Աստծո հավիտենական Արքայության մեջ ընդունեն իրեն, որովհետև ապրել է Հիսուսի ուսուցումների համաձայն (հմմտ. Մատթեոս 25, 31-46):

Մարմնի մահից հետո հոգու անմահության հստակ փաստերից մեկն են Իր հետ խաչված բարի ավազակին ուղղված Հիսուսի խոսքերը. «Ճշմարիտ եմ ասում քեզ. այսօր ինձ հետ դրախտում կլինես» (Ղուկաս 23, 43): Բայց ինչպես արդեն անդրադարձանք սույն գրքի առաջին մասի առաջին գլխում, այս հատվածը նույնպես աղավաղվում ու կեղծվում է եհովականների կողմից՝ իրենց “թարգմանություններում” ու հրատարակություններում:

Շատ լավ գիտեմ, որ եհովականները երբեք չեն կարդում Աստվածաշունչը, այլ՝ գոհանում են եհովական հրատարակությունները սերտելով, բայց խորհուրդ կտայի խելացի (դեռևս խելացի) շարքային Վկաներին ընթերցել Մատթեոս 17, 1-8 հատվածը, ուր պատմվում է Հիսուսի պայծառակերպությունը (հմմտ. նաև Մարկոս 9, 2-12; Ղուկաս 9, 28-36): Առանց որևէ դժվարության կարող են տեսնել, որ փառավորված Հիսուսի մոտ հայտնվում են Մովսես և Եղիա մարգարեները, և Պետրոս, Հակոբոս և Հովհաննես Առաքյալները տեսնում են, թե ինչպես էին նրանք խոսում Հիսուսի հետ: Ավետարանի այս հատվածը հստակ կերպով ցույց է տալիս, որ մարմնի մահից հետո հոգին շարունակում է ապրել, և որ եհովական ցնորամտություններն ամբողջովին հակասում են Աստվածաշնչի պատգամին: Եհովականներն այսօր հետևում են սադուկեցիների աղանդին, որոնք կտրուկ կերպով մերժվում ու հանդիմանվում են Հիսուսի կողմից (հմմտ. Մատթեոս 22, 23-33; Մարկոս 12, 18-27; Ղուկաս 20, 27-40):

Նոր Կտակարանից դեպի Հինը մի քայլ ետ գնալով, նմանատիպ հատվածների ենք հանդիպում Թագավորների Առաջին Գրքի 28, 6-25 և Մակաբայեցիների Երկրորդ Գրքի 15, 12-14 հատվածներում, որոնց և ուրիշ բազմաթիվ հատվածների ընթերցումը թողնում եմ ձեզնից յուրաքանչյուրին, անպայման կարդալ խորհուրդ տալով:

դ) Նորկտակարանյան ուրիշ հատվածներ:

«(Իր մահից հետո, Հիսուսը) գնաց փրկությունն ավետելու նաև այն հոգիներին, որոնք բանտում էին» (Պետրոս Առաքյալի Ընդհանրական Առաջին Նամակը 3, 19), այսինքն՝ շեոլում գտնվող հոգիներին, որոնք սպասում էին ազատարար Մեսիային, հետևաբար՝ չէին ոչնչացել, այլ՝ շարունակում էին հոգով ապրել:

«Երբ Գառը բացեց հինգերորդ կնիքը, խորանի տակ տեսա հոգիներն այն բոլոր մարդկանց, որոնք սպանվել էին Աստծո խոսքի և նրան տրված վկայության համար: Բարձր ձայնով աղաղակում էին. “Սուրբ և ճշմարիտ Տեր, մինչև ե՞րբ [...] “» (Հովհաննեսի Հայտնություն 6, 9-10): Մարտիրոսներին, որոնք իրենց արյունը հեղեցին հավատքի համար, Հովհաննես Առաքյալը տեսնում է երկնային խորանի ստորոտում, ուր աղոթքներով դիմում են Տիրոջը: Հետևաբար՝ ոչնչացած չեն:

Հին և Նոր Կտակարաններից մեջբերումները կարելի է անվերջ շարունակել, բայց դա թողնում եմ Աստծուն անկեղծ սրտով հավատացողներին, որպեսզի իրենց սրտաբուխ նախաձեռնությամբ մասնակցեն ճշմարտության փնտրտուքին: Աստվածային ճշմարտությունը պատրաստի հրամցվելիք խորտիկ չէ, որ ճաշակենք և վերջ: Պարտավոր ենք ապրել այն, նրա ամբողջական քաղցրությունը վայելելու համար:

Իսկ այժմ անցնենք հաջորդ գլխին, ուր կաշխատենք ճանաչել մարդու ճակատագիրը մահից հետո ըստ Աստվածաշնչի: Որոշ առումով, այդ հարցի լուծումը կարելի է նկատել որպես այս գլխի շարունակությունը, որովհետև էապես վերաբերվում է հոգու անմահությանը և ներկա կյանքում բարոյապես դրական կամ բացասական արարքների հատուցմանը: