3) Ինչո՞ւ են կաթոլիկները դավանում, որ Ամենասուրբ Հաղորդությունը Քրիստոսի Մարմինն ու Արյունն է, եթե այն լիովին նման է հացի և գինու
- 01
- 02
- 03
- 04
- 05
- 06
- 07
- 08
- 09
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
Հասկանալու համար, թե ինչո՛ւ են կաթոլիկները դավանում, որ Պատարագի ժամանակ սրբագործվելուց հետո հացն ու գինին բառացիորեն դառնում են Քրիստոսի Մարմինն ու Արյունը, պետք է հասկանանք փիլիսոփայական երկու գաղափարներ. Էությունը և պատահական հատկանիշները (լատիներեն «accidentia» - «ակցիդենցիա», չեզոք սեռով). Էությունն այն է, ինչը որ տվյալ գոյությունը է՛, իսկ պատահական հատկանիշներն այն են, ինչին որ այդ էությունը տիրապետում է: Օրինակ՝ խնձորը (էությունը) կարող է բազմաթիվ պատահական հատկանիշներ ունենալ. տարբեր գույներ, քաշեր, ձևեր, համեր, և այլն։ Այդ պատահական հատկանիշները կարող են փոխվել, բայց խնձորը կմնա խնձոր (խնձոր մնալով՝ այն կարող է փոխել չափը և գույնը): Այս փոփոխվող հատկանիշները միացած են անփոփոխ էության մեջ, որն անհետանում է միայն այն ժամանակ, երբ խնձորն ինքնին անհետանում է (օրինակ՝ ուտվում և մարսվում է):
Ինչ վերաբերվում է Ամենասուրբ Հաղորդությանը, Եկեղեցին ուսուցանում է, որ սրբագործումից հետո հացի և գինու էությունը, որը կազմում է դրանց ամենախորին միջուկը, փոխվում և դառնում է Քրիստոսի Մարմինն ու Արյունը: Բայց թեև հացի և գինու էությունը փոխվում է, դրանց պատահական հատկանիշները, ինչպես որ մենք ենք դրանք ընկալում, մնում են։ Ահա՛ թե ինչո՛ւ Մարմինը պահպանում է հացի համն ու տեսքը, իսկ Արյունը՝ գինու համն ու տեսքը։ Հացի և գինու հատկանիշները չեն փոխվել, քանի որ դրանց արտաքին տեսքը չի փոխվել։ Փոխարենը՝ դրանց էությունը փոխարինվել է մեկ ա՛յլով, ինչի պատճառով էլ կաթոլիկները դավանում են, որ հացն ու գինին փոխակերպվել են Քրիստոսի Մարմնին և Արյանը:
Սակայն Տասնվեցերորդ դարի բողոքական ռեֆորմատորները մերժեցին գոյացափոխության գաղափարը՝ համարելով, թե այն ո՛չ աստվածաշնչային և անիմաստ է: Լյութերն ասում էր. «Այսպիսին է բառերի անհեթեթ և նոր գործածությունը, երբ հացն ընդունվում է որպես կերպար կամ ''հացի ակցիդենցիա'', իսկ գինին՝ որպես կերպար կամ ''գինու ակցիդենցիա''։ Ինչո՞ւ նրանք չեն ընդունում նաև մնացած բոլոր բաներն իրենց կերպարների և ակցիդենցիայի համար»[1]:
Լյութերի հարցի պատասխանն այն է, որ Հիսուսը միայն հացի և գինու մասին է խոսել որպես Իր Մարմնի և Արյան: Հիսուսը չի ասել «Այս հացն իմ մարմինն է պարունակում» կամ «Ես այս գինու մեջ եմ»: Հիսուսն ուղղակի ասել է, որ հացն ու գինին Իր Մարմինն ու Արյունն «են» (Մտթ 26, 26-29; Մրկ 14, 22-25; Ղկս 22, 15-20; 1Կր 11, 23-26): Բայց քանի որ մենք շարունակում ենք տեսանելիորեն ընկալել Պատարագի հացն ու գինին որպես հաց և գինի, միակ տրամաբանական եզրակացությունն այն է, որ թեև հացի և գինու արտաքին ձևը, որը մենք ընկալում ենք (պատահական հատկանիշները), մնում է նույնը, էությունը, այսինքն՝ այն, ինչը որ «են» այդ առարկաները, վերածվել է Քրիստոսի Մարմնին ու Արյանը:
Այս ուսմունքի ա՛յլ քննադատներ նշում են, որ «գոյացափոխություն» եզրը բացակայում է Աստվածաշնչից և Եկեղեցու Հայրերի գրվածքներից Եկեղեցու պատմության առաջին հազար տարիների ընթացքում: Բայց Եկեղեցու Հայրերի կողմից այս եզրը չօգտագործելու պատճառն այն է, որ նրանց միջև տարաձայնություն չկար Հաղորդության բնույթի վերաբերյալ: Նրանք միշտ միաձայն համաձայն են եղել առ այն, որ Ամենասուրբ Հաղորդությունը ֆիզիկապես և իսկապես ներկայացնում է Քրիստոսի Մարմինն ու Արյունը (տե՛ս Գլուխ 8):
Ավելին, Եկեղեցու պատմության մեջ բնականոն երևույթ է որոշակի մի ուսմունք պաշտոնապես հռչակել վճռորոշ կերպով (և համապատասխան եզրերի մշակմամբ) միայն այն դեպքում, երբ առաջ է գալիս մի հերետիկոսություն, որը պետք է հերքվի: Այսպես, օրինակ, Երրորդության կամ Քրիստոսի Մարդեղության վարդապետությունները եզրաբանական գետնի վրա հստակեցված չէին Առաքյալների կյանքից դարեր հետո էլ, պարզապես այն պատճառով, որ ոչ ոք կասկածի տակ չէր դնում այդ վարդապետությունները: Երրորդության վերաբերյալ և քրիստոսաբանական վեճերին պատասխանելու համար ուղղափառ աստվածաբանները պետք է մշակեին մի եզրաբանություն, որը չի գտնվում Սուրբ Գրքում, բացատրելու համար Եկեղեցու վարդապետությունը և հերքելու համար հերետիկոսների տեսակետները: Այնպիսի եզրեր, ինչպիսիք են «հոմո'ուսի՛ա»ն, որով մատնանշվում է Երրորդության երեք անձանց կողմից հավասար չափով մեկ աստվածային բնություն ունենալու գաղափարը, կամ «հիպոստատիկ միություն»ը, որ վերաբերվում է Քրիստոսի մեկ Անձի մեջ աստվածային և մարդկային բնությունների ամբողջական միությանը, նման եզրաբանության օրինակներ են։
Նման մի բան տեղի ունեցավ Ամենասուրբ Հաղորդության հետ։ Տասնմեկերորդ դարում, Բերենգար Տուրսացի անունով մի վանական վիճաբանություն սկսեց այն մասին, թե արդյո՞ք հացն ու գինին Քրիստոսի Մարմնի ու Արյան սոսկ խորհրդանիշները չեն: Նման հարցադրմանը պատասխանելու համար՝ Եկեղեցին Լաթերանյան Չորրորդ Ժողովում (1215 թ.) պաշտոնապես հայտարարեց, որ «Նրա Մարմինն ու Արյունը իսկապես ներկա են Խորանի Խորհրդի մեջ՝ հացի և գինու կերպարանքով, որոնք Աստծո զորությամբ փոխակերպվել են մարմնի և արյան»[2]։
Ավելի ուշ, այս վարդապետությունն առավել ընդգծվեց 1551 թվականի Տրիդենտյան Ժողովում, որն ուսուցանում է, որ «հացի և գինու սրբագործման միջոցով՝ հացի ողջ էությունը վերածվում է մեր Տիրոջ՝ Քրիստոսի Մարմնին, իսկ գինու ողջ էութունը՝ Նրա Արյան էությանը։ Այդ փոխակերպումը Սուրբ Ընդհանրական Եկեղեցու կողմից իրավացիորեն կոչվում է «գոյացափոխություն»[3]:
