8) Ինչի՞ էին հավատում վաղ շրջանի Եկեղեցու Հայրերը Հաղորդության վերաբերյալ
- 01
- 02
- 03
- 04
- 05
- 06
- 07
- 08
- 09
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
Գործք Առաքելոց 2, 42-ում ասվում է, որ վաղ շրջանի քրիստոնյաները «հարատևում էին Առաքյալների ուսուցման, հաղորդության, հացի բեկման ու աղոթքների մեջ»: Ըստ բողոքական պատմաբան Ջ.Ն.Դ. Քելլիի, Հաղորդության վերաբերյալ վաղ քրիստոնեական ուսմունքը «անկասկած իրատեսական էր, այլ կերպ ասած՝ նվիրաբերված հացն ու գինին ընկալվում էին որպես Փրկչի Մարմինն ու Արյունը և դրանց վերաբերվում էին որպես Փրկչի Մարմնին ու Արյանը»[1]: Անգլիկան ուսումնասիրող Դարվել Սթոունը պնդում է նույնը և ասում. «Հայրերի բոլոր գրվածքներում անսասան համաձայնություն կա առ այն, որ նվիրաբերված հացն ու գինին Քրիստոսի Մարմինն ու Արյունն են, իսկ Հաղորդությունը՝ զոհաբերություն է»[2]։
Ահա՛ միայն մի քանի հատվածներ վաղ շրջանի Եկեղեցու Հայրերից, որոնք համաձայնություն են արտահայտում այդ հարցում.
– Սուրբ Իգնատիոս Անտիոքացի, մոտ 110 թ. – «[Հերետիկոսները] հեռանում են Հաղորդությունից և աղոթքից, քանի որ չեն խոստովանում, որ Պատարագը մեր Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Մարմինն է, որ չարչարվեց մեր մեղքերի համար, բայց որին Հայրը հարություն տվեց Իր շնորհով: Այսպիսով, մի կողմ թողնելով Աստծո պարգևը, նրանք մեռնում են իրենց բանավեճերում»[3]:
– Սուրբ Հուստինոս, մոտ 151 թ. – «Այս կերակուրը մենք կոչում ենք Հաղորդություն (գոհաբանություն) [...] ։ Այս կերակուրը, որի վրա երախտագիտություն է ասվում Նրա խոսքի աղոթքով, և որից նմանությամբ միջոցով ձեր արյունն ու մարմինը սնվում են, ինչպես մեզ սովորեցրել են՝ մարմնացած Հիսուսի Մարմինն ու Արյունն են»[4]։
– Սուրբ Իրենեուս Լուգդունացի, մոտ 189 թ. – «Ինչպե՞ս Տերը, եթե Նա պատկանում էր մեկ ա՛յլ Հոր, հաց ընդունելով մեզ շրջապատող արարածներից, այն անվանեց Իր Մարմինը, իսկ բաժակի պարունակությունը՝ Իր Արյունը»[5]:
– Որոգինես, մոտ 248 թ. – «Նախկինում, ծածուկ կերպով, մանանան տրվեց որպես կերակուր։ Այժմ, ակնհայտ կերպով, կա ճշմարիտ կերակուր՝ Աստծո Խոսքի Մարմինը, ինչպես Ինքն է ասել․ «Իմ մարմինը ճշմարիտ կերակուր է, և իմ արյունը՝ ճշմարիտ ըմպելիք» (Հվհ 6, 55)»[6]:
Հակառակ անհերքելի ապացույցների, որ Եկեղեցու Հայրերի մոտ կա միաձայն համոզմունք, որ Քրիստոսը ֆիզիկապես ներկա է Հաղորդության մեջ, որոշ գրողներ խեղաթյուրում են պատմական գրառումները՝ իրենց նպատակներին համապատասխան: Նկատի առնենք, օրինակ, Բարտ Բրյուերի երկերը։ Իր «Հաղորդության խորհուրդը» գրքում նա ասում է. «[Հաղորդության մեջ] մարմնական ներկայության գաղափարը անուղղակիորեն պաշտպանվում էր ոմանց կողմից, ինչպիսին է Ամբրոսիուսը»[7]: Բայց կարդացեք Ամբրոսիուսի հետևյալ հատվածը և հարցրեք ինքներդ ձեզ՝ արդյո՞ք դրանում Քրիստոսի ֆիզիկական ներկայությունը միայն «անուղղակիորեն պաշտպանված գաղափար է»․
«Ինչո՞ւ եք բնական կարգ փնտրում Քրիստոսի Մարմնի մեջ, երբ Տեր Հիսուսն Ինքը ծնվել է Կույսից՝ գերազանցելով բնությանը: Անկասկած, սա Քրիստոսի ճշմարիտ Մարմինն է, որ խաչվեց և թաղվեց: Դա նշանակում է, որ այն իսկապես Նրա Մարմնի խորհուրդն է»[8]։
Ա՛յլ քննադատներ Հայրերի գրություններից որոշ նախադասություններ դուրս են հանում համատեքստից՝ ցույց տալու համար, որ նրանցից ոմանք հավատում էին Քրիստոսի սոսկ խորհրդանշական ներկայությանը Հաղորդության մեջ: Օրինակ, բողոքական ջատագով Ուիլյամ Վեբսթերը գրում է, թե Տերտուղիանոսը «խոսում էր Հաղորդության մեջ հացի և գինու մասին՝ որպես Քրիստոսի Մարմինն ու Արյունը ներկայացնող խորհրդանշաններ ու ձևեր։ Նա հատուկ նշել է, որ դրանք բառացիորեն Տիրոջ Մարմինն ու Արյունը չեն»[9]:
Վեբսթերն այստեղ ակնարկում է Տերտուղիանոսի «Մարկիոնի դեմ» աշխատության հետևյալ հատվածին. «Նա հացը, որ վերցրել և բաժանել էր աշակերտներին, Իր Մարմինը դարձրեց՝ ասելով. ''Սա իմ մարմինն է'', այսինքն՝ ''Իմ մարմնի պատկերը'': Ի վերջո, պատկեր չէր լինի, եթե իրական Մարմին չլիներ»[10]:
Վեբսթերի մեկնաբանության խնդիրն այն է, որ Տերտուղիանոսը հակադարձում է հերետիկոս Մարկիոնին, ով պնդում էր, թե Քրիստոսն իրականում մարդ չէր, այլ՝ պատրանքային կամ անիրական մարմին ուներ: Եթե այդպես լիներ, ապա Հաղորդությունը չէր կարող լինել Քրիստոսի Մարմնի նշանը, քանի որ Քրիստոսն ընդհանրապես մարմին ունեցած չէր լինի: Երբ Եկեղեցու Հայրերը, ինչպես Տերտուղիանոսը, գործածում են այնպիսի եզրեր, ինչպիսիք են «նշան»ը կամ «պատկեր»ը, դրանք չեն նշանակում, որ Հաղորդությունը միայն խորհրդանշական է: Ինչպես նշում է Քելլին. «Իհարկե, չի կարելի ենթադրել, որ այդ ''այլաբանական'' լեզուն նշանակում էր, թե հացն ու գինին համարվում էին ուղղակի ցուցումներ կամ նշաններ մի բանի, որն իրականում չկար։ Ավելի շուտ, դրանք ընկալվում էին որպես իրականության նշաններ, որոնք ինչ-որ կերպ առկա էին, թեև ընկալվում էին միայն հավատքով»[11]:
Ինքը՝ Վեբսթերը, խոստովանում է, որ «Ժամանակի ընթացքում Հաղորդության ավելի հստակ նկարագրություններ՝ որպես տարրերի փոխակերպում բառացիորեն Քրիստոսի Մարմնի և Արյան, հայտնվեցին այնպիսի Հայրերի գրվածքներում, ինչպիսիք են Կյուրեղ Երուսաղեմացին, Գրիգոր Նյուսացին, Գրիգոր Նազիանզացին, Ոսկեբերանը և Ամբրոսիուսը»[12]:
