Սաղմոսները

Ա Ա Ա

Սաղմոսները աղոթքն են երկու ժողովուրդների և երկու կրոնների. հրեա և քրիստոնյա: Սա արդեն Սաղմոսարանի եզակի յուրահատկություններից մեկն է. սահմանները գերազանցող իրականություն է, որը պետք է գործածենք՝ մենք նույնպես մեր հերթին սահմաններն ու բաժանումները գերազանցելու համար:

Սաղմոսերգություն. հաղորդության գործիք:

Ի՞նչ է անում քրիստոնյան, երբ բացում է Սաղմոսների գիրքը: Աչքերը սահում են խոսքերի վրայով. խոսքերը, որոնք նախապես փակված էին գրքում, երևան են գալիս, ծնվում են գրքից, քո հետ միասին շնչում են:

Բայց ասել, որ քրիստոնյան մի ընթերցող է, բավական չէ. հարկավոր է ասել, որ Սաղմոսներ ծնող է, որովհետև քանի դեռ Սաղմոսը փակված է մնում իր գրքում, ոչինչ չի իմաստավորում, մեռած է: Վերակենդանանում է, երբ դու և Հոգին վերարծարծում եք խոսքը:

Միմիայն երբ բացում ես խեցեփողի երկու պատյանները, գտնում ես մարգարիտը: Հին և Նոր Կտակարաններն այն երկու պատյաններն են, որոնք իրենց ներսում պարունակում են անգնահատելի արժեք ունեցող մարգարիտը (Մտթ 13, 45...):

Արդ, երբ էջերից աղոթք է բարձրանում առ Աստված, խոսքը դառնում է հաղորդակցություն, գերազանցում է սահմանները, ստեղծում է հարաբերություն: Աշխարհը սկսում է կազմավորվել ու կարգավորվել. մի «Ես» և մի «Դու», մի «գնալ» և մի «գալ», մի «տալ» և մի «ունենալ»: Աղոթքը կազմավորում ու կարգավորում է աշխարհը:

Հաճախ խոսքը, որն ընթերցողը կարդում է, որն աղոթողը ճամփորդության է դնում դեպի երկինք, արտաբերվում է երգեցողությամբ:

Այնժամ, աչքերից ու փափագից բացի, ներգրավվում են ձայնն ու արվեստը, այսինքն՝ մարմինն ու պատմությունը. մարդու բնություն, դարերի մշակույթ, հազարամյակների շունչ, սահմանների գերազանցում:

Նաև երբ խոսքը դեռ երգված չէ, այլ՝ միայն արտասանված, արդեն ավելին է, քան սոսկ կարդացված:

Ամեն անգամ, որ բացում ենք գիրքը, որից կարդում ենք, որից արտասանում ենք, որից երգում ենք, աշխարհն ի մի է գումարվում մեր շուրջը:

Ծեսն, իսկապես, այն վայրն է, ուր ի մի են գումարվում երկրի մշակութային բարձրակարգ արտահայտությունները: Վայրը մշակույթի ու գեղեցկության մեծագույն խտացման:

Մի պահ պատկերացրեք մի եկեղեցի, ծիսական մի արարողություն. ճարտարապետությունը, քանդակագործությունը, նկարչությունը, լույսի խաղը, գեղազարդումը, ծաղիկները, երգը, գրությունների ընթերցումը: Իսկապես ի մի են գումարված մարդկային ստեղծագործ կարողությունների բարձրագույն արտահայտությունները:

Հետևաբար, կա դարերի և անթիվ ու անհամար անձնավորությունների կողմից բեռնավորված մի կշիռ, մի պատմություն, մի զանգված, որ մեզ մղում է առաջ:

Արդ, «արտասանություն» եզրը սակավ հրապուրիչ բառ է, հիշեցնում է դպրոցական դասերը, կամ թատերական ներկայացումները: Եվ սակայն, այս եզրը ունի իր առավելությունները. իմաստավորում է մի բացակայություն և մի ներկայություն:

Մի բացակայություն. երբ արտասանում եմ Սաղմոսներից մեկը, կամ մի բանաստեղծություն, ես պարզապես ձայնն եմ մի ուրիշի, գրությունը պատկանում է մի ա՛յլ հեղինակի, պատկանում է մի բացակա անձնավորության:

Իսկ հետո մատնանշում է մի ներկայություն. որովհետև երբ լավ եմ արտասանում, ես պետք է ներքուստ հարեմ խոսքերին, մասնակից դարձնեմ զգացումները, յուրացնեմ և իմը դարձնեմ, անկեղծորեն, ուրիշների խոսքերը:

Այնժամ Սաղմոսների արտասանությունը ներկայանում է որպես Ավանդության արարք, այս եզրի կենսական իմաստով. ես ինքս դառնում եմ այժմեականացումը մի պատգամի, որն ինձնում չունի իր ծնունդը:

Ես այսօր ներկա եմ դարձնում մի պատգամ, որ ծնվում է ուրիշներից, որ գալիս է ուրիշ վայրից, սրբության ու ստեղծագործականության իր բեռով, որպեսզի ես էլ իմ հերթին այն ավանդեմ: Սա՛ է ճշմարիտ Ավանդությունը:

Ծնունդը

Սաղմոսները նման են հրաշքի հացերին, բազմացման մեծ կողովներում:

Սաղմոսները չպետք է ընկալել պարզապես որպես հրեա ժողովուրդը, որն աղոթում է: Սաղմոսները չպետք է արտասանել պարզապես այնպես, որ կարծես Հիսուս Քրիստոսն է նրանց միջոցով խոսում: Եվ ո՛չ իսկ պարզապես խոսքեր են, որ արտահայտում են իմ կյանքը: Պարզապես աշխարհի աղքատների խոսքերը, կամ Եկեղեցու խոսքերը չեն: Այս «պարզապես»ներից ոչ մեկը չեն: Սաղմոսները բազմացում են:

Սաղմոսները պարունակում են այս բոլոր օղակները, այս բոլոր շրջանները. խոսքերն են հրեա ժողովրդի, այսօրվա Եկեղեցու, Հիսուս Քրիստոսի, աշխարհի աղքատների և անձամբ իմ, մեկը մյուսի մեջ վերցված, որ անցնում են մեկը մյուսի միջով: Աղոթողը կարող է փոխել օղակը, ձայնաստիճանը, անցնել մի սիրուց մյուսին: Մանավանդ թե, պարտավոր է հրահանգվել կատարելու այս անցումը Սաղմոսների հոգնակի ոգու ներսում, և զգալ երբեմն Իսրայելի ժողովրդին, երբեմն Եկեղեցուն, երբեմն Հիսուս Քրիստոսին, երբեմն աշխարհի աղքատներին, երբեմն էլ իր ներքին հոգևոր կյանքը:

Եթե որևիցէ մի առիթով դժվարություն ենք զգում Սաղմոսների ըմբռնման ու ապրման գործում, դա պատահում է, որովհետև պետք է տակավին հոգեպես ընդարձակվենք, լայնորեն տարածվենք, պետք է անցնենք սահմանները:

Դարեր շարունակ արտասանելով Իսրայելի աղոթքը, քրիստոնյաներն ընդունել են, որ Սաղմոսների հեղինակները կարողացել են արտահայտվել որպես ողջ մարդկության վկաները:

Այս գործի համար ընտրված լինելով, սրբազան հեղինակները գնացել են փնտրելու հեռվում, մի հեռավոր ճիչ, որ մեզնից առաջ է և իրենցից իսկ առաջ էր:

Սաղմոսների աղաղակի մեջ մեր բոլոր նախահայրերը, ամբողջ վիթխարի շղթան դառնում է մերձավոր: Այս աղաղակը հասնում է հեռուները, շա՜տ հեռուները, եթե ճշմարիտ է, որ Աստծո առաջ այն ավելի հզոր է, քան մահը (Սղմ 79, 11):

Եվ հարցը կայանում է նրանում, թե որքա՛ն մարդկայնություն գոյություն ունի յուրաքանչյուր ընթերցողի, արտասանողի կամ երգողի սրտում, թե որքա՛ն մարդկայնություն կա քեզնում, որ կարող է միանալ այդ աղաղակին:

Ի՞նչ է ասում այդ աղաղակը:

Փորձենք բացել Սաղմոսների գիրքը ճիշտ մեջտեղում, գտնելով 150 Սաղմոսների կենտրոնում գտնվող 77րդ Սաղմոսը: Վերցնենք կենտրոնական Սաղմոսի կենտրոնական տողը և այնտեղ կկարդանք խոսքեր, որոնք իսկապես Սաղմոսարանի սիրտն են.

«Ես ասում եմ. ''Սա՛ է իմ տվայտանքը.

Բարձրյալի աջը փոխվել է''» (77, 11):

Սաղմոսերգուն խոսում է ինչ որ մի փոփոխության մասին:

Վերջացել է հրաշքների ժամանակը, Աբրահամի ժամանակը, փառավոր ու պատերազմական Ելքի ժամանակը: Հրաշքների ժամանակի հետ միասին, Աստվածաշունչը միշտ ներկայացնում է մեզ հրաշքի վաղվա օրվա և վաղը չէ մյուս օրվա փորձառությունը:

Այսինքն՝ փորձառությունը, որ հրաշքն այլևս հեռավոր իրականություն է:

Իսկ սա տառապանք է պատճառում, սա կրծում է հոգին ու մարմինը:

Ասում է Սաղմոսերգուն.

«Վրդովված եմ ու առանց խոսքի,

սիրտս մտաբերում է անցյալի օրերը» (77, 5-6):

Եգիպտոսից Ելքը ապրած մեկ սերնդի դիմաց՝ եկել ու անցել են հարյուրից ավելի սերունդներ, որոնք այդ իրադարձությունից պատմություններ ու խոսքեր են միայն լսել:

Եվ տեսել են, թե ինչպե՛ս է Տապանակը գերեվարվել փղշտացիների կողմից, թե ինչպե՛ս են Դավթի որդիներն ապստամբել իրենց հոր դեմ, թե ինչպե՛ս են Արևելքի թագավորները մեծագործություններ կատարել իրենց բանակներով: Եվ աքսորը ... :

Այնժամ ծնվում է աղաղակը.

«Մի՞թե ընդմիշտ լռել է քո խոսքը» (77, 9):

Որդիների աղաղակն է: Կյանքն անցնում է հաջորդ սերունդների աղաչանքի միջով, հրաշքների ժամանակից հետո:

Եվ աղաչանքը ծնում է ինչ որ մի նոր բան.

«Քո որոտման շառաչի ձայնին,

կայծակներդ լուսավորեցին աշխարհը,

երկիրը դողաց ու խռովվեց:

Քո ընթացքը ծովի վրայով,

Քո ճանապարհը ջրերի վրայով,

Քո հետքերն անտեսանելի մնացին» (77, 19-20):

Սաղմոսերգուն ամբողջովին ինքնատիպ կերպով վերընթերցում ու մեկնաբանում է Ելքը, Կարմիր Ծովի ճանապարհը, խոր ջրերի միջով անցնող արահետը:

Աստված այսօր էլ շարունակում է հրաշքներ գործել, բայց ջնջում է դրանց հետքերը:

Եվ ծովի մեջ բացահայտում է վայրը Աստծո անճանաչելի ներկայության: Ելքի ծով, անիմանալիության ծով:

Ո՞վ կկարողանա գտնել Իսրայելի անցած ճանապարհը, Աստծո արահետը, երբ կոհակներն այլևս վերադարձած կլինեն իրենց նախնական վիճակին: Եվ սա մի խորհրդածություն է, թերևս մի գիշեր, բայց որը սկսում է լույս դառնալ:

Գոյություն չունի Ելքի, ո՛չ էլ մյուս հրաշքների հնարավոր հնախուզություն: Ելքը պատկանում է երեկվա օրվան, հնարավոր չէ այն պեղել ինչպես Պրիամոսի ոսկիները, բայց ծովը նույն երեկվանն է ու այսօրվանը, նույնը: Պատմությունը:

Եվ այդ ծովն Իսրայելի Աստծո մշտական ճանապարհն է, թեև ոչ ոք չի ճանաչում Նրա հետքերը:

Սաղմոսերգուն գիտի, որ Իսրայելը գտնվում է այդ նույն ծովի ափին – տակավին – , այդ նույն մահվան ափին – տակավին – , և որ Աստծո արահետները միշտ անցնում են ծովի միջով, և որ Նա միշտ առաջնորդում է Իր ժողովրդին, «ինչպես արոտավայրերումդ արածող հոտ» (77, 21):

Այսպես մենք նույնպես, երբ ինքներս մեզ հարցնում ենք, թե Աստված արդյոք ի՞նչ ճանապարհներ է գծել Իր Եկեղեցու, իմ շրջապատի, անձամբ իմ և իմ ընտանիքի համար, կարող ենք միայն կրկնել Սաղմոսերգուի հետ. «Ոչ ոք չի ճանաչում Նրա հետքերը»: Բայց ճանապարհը գծվում է: Ճանապարհն անցնում է ծովի վրայով: Իսկ ջուրը հիշողություն չունի:

Ծովն Իսրայելի համար խորհրդապատկերն է մահվան, մահվան խավար անդնդի: Ուրեմն Աստված քայլում է մահվան վրայով: Կյանքով է հեղեղում նաև մահվան ճանապարհները:

Սաղմոսը կապված չէ ժամանակագրությանը. վերաբերվում է Իսրայելի պատմության, Հիսուս Քրիստոսի պատմության, իմ անձնական պատմության բազմաթիվ պահերին: Սաղմոսը ոչ-ժամանակագրական բնույթ ունի, ժամանակից անդին:

Բայց Նախախնամություն կամ հրաշք գոյություն չունի նստած մարդու համար:

Նախախնամությունը ճանաչում է միայն ճանապարհ ընկած, քայլող մարդիկ:

Սաղմոսները լի են ողբերգական իրավիճակներով, մահվան և թշնամիների ստվերն ամենուր ներկա է թվում. «Մահվան սարսափը հարձակվում է վրաս» (55, 5), «Անդնդից դեպի Քեզ եմ աղաղակում, Տե՜ր» (29, 1), «Ոսկորներիս մեջ ողջ մաս չի մնացել» (28, 8): Բավական է բացել գիրքը, պատահական մի էջ, հայացքը սահեցնել տողերի վրայով:

Որքա՜ն տարբեր է այս աղոթքների ձայներանգը մերինից. մենք Աստծո առաջ ներկայացնում ենք մեր գոյության փոքրիկ նեղությունները, երբեմն էլ ուղղակի ապրելու ձանձրույթը:

Սաղմոսներում ամեն բան արմատական է, զգացումներով, որոնք երբեմն գրեթե չափազանցված են թվում:

Դժվարությամբ ենք արտասանում դրանք, երբեմն, հանգիստ օրերում, նվազ վտանգված օրերում, երբ մեր անձնական նեղությունները չեն հասնում այդպիսի սաստկության:

Սաղմոսները տառապանքն են և հափշտակությունը. մենք ապրում ենք տհաճությունն ու նեղությունը:

Այնուամենայնիվ, Սաղմոսարանը մեզ հայտնում է պատմության իրական դեմքը.

– որովհետև, եթե մի մեծ դժբախտություն ես ապրել, այն իր կնիքը դնում է քո վրա, ընդմիշտ թողնում է քո վրա իր նշանը. և տարիներ շարունակ, կյանքի յուրաքանչյուր օրը ներկայանալու է վշտակրության թևերի ներքո.

– որովհետև յուրաքանչյուր մարդ սկզբից ևեթ կրում է իր վրա մահվան կնիքը, մի ներկայություն, որն օրն ի բուն աշխատում է մեր ներսում, որն արդեն իսկ հաստատել է մեզնում իր բույնը: Ամեն ջանք գործի ենք դնում այն մոռացության մատնելու համար, բայց. «Հիշիր, որ կյանքը մի շունչ է» (Հոբ 7, 7; Սղմ 39, 12).

– որովհետև աշխարհում ներկա է բազմությունը նրանց, ովքեր այս պահին սպանվում են, ովքեր այս պահին հալածվում են, ովքեր այս պահին միայնակ են, հիվանդ, սարսափահար:

Այնժամ Սաղմոսը, փոխանակ ինձ ասել տալու. «Ես աղոթում եմ նրանց համար», ինձ ասել է տալիս, մի փոքրիկ մեծ փոփոխությամբ. «Ես նրանք եմ», «Ես այդ սարսափահար, վռնդված, սպառնալիքների ենթարկված անձերն եմ», «Ես՝ նրանց տեղը», «Ես նրանց ձայնն եմ»:

Ես եմ մարդը, Աբելը, Կայենը, այն անանունն ու անհայտը, որն այս պահին աղաղակում է, երրորդ աշխարհի աղքատ գյուղերում, վիթխարի քաղաքների արվարձաններում, կամ էլ մերժվում ու ետ է ուղարկվում հարուստ երկրների սահմաններից:

Այնժամ Սաղմոսն ավելին է, քան այդ դժբախտներին մի աղոթքի ողորմություն տալը, այլ ընդհակառակն՝ իրենք են, որ մեզ կերպարանափոխում են իրենց աղաղակով, ընդարձակում են մեր սիրտը, խուժում են մեր սրտից ներս և ներխուժում են Աստվածաշնչի մեջ, ինչպես ներխուժում են պատմության մեջ:

Աղոթել՝ նշանակում է ասել «Ես» աշխարհի բոլոր աղետյալների փոխարեն: Եվ կանչված լինել դեպի նրանք: Եվ Աստծո համար անտանելի դարձնել մարդու աղաղակը:

Դեպի գերմանական լագերներից մեկն ուղղված երկաթուղային կառքում, պատին մատիտով գրված գտնվեց հրեա մի կնոջ պատկանող հետևյալ գրությունը.

«Ես՝ Եվան, այստեղ եմ իմ որդու՝ Աբելի հետ: Եթե հանդիպես Կայենին, իմ մյուս որդուն, ասա՛ նրան ... »: Ոչ ոք ոչինչ էլ չասաց Կայենին: Բայց սա մնում է որպես նոր կազմավորվող Սաղմոսի գեղեցկագույն օրինակ:

Բայց ո՞րն է այն շաղախը, որով մահվան մեջ ցրված անթիվ ու անհամար մարդիկ կարող են միևնույն վայրում, միևնույն խոսքերի մեջ միավորել իրենց իղձը:

Աստված ամբողջ մարդկությունը տեսնում է որպես միայն մեկ մարմին Իր Քրիստոսի հետ, միայն մեկ աղաղակ՝ խաչյալ Հիսուսի աղաղակի հետ:

Մարդկանց վշտահար աղաղակին պատասխանելուց առաջ, Աստված այդ աղաղակը դարձրեց Իրենը, և Խաչի վրա աղաղակեց զոհաբերության գառան նման:

Եվ միևնույն բանն է, որ մենք նույնպես անում ենք Սաղմոսարանի հետ, արյան գրքի հետ, որն Աստվածաշունչն է:

Աղոթողը մեկ միակ մարմին է դառնում բոլոր ցիր ու ցան եղածների հետ. «Ինչպես բլուրների վրա ցրված ցորենն է դառնում մեկ միակ հաց» (Դիդախե 9, 4): Ինչպես աղոթում ենք Պատարագի ընթացքում. «Պարգևիր մեզ դառնալ մեկ միակ մարմին, մեկ միակ հոգի, մեկ միակ սիրտ ի Քրիստոս Հիսուս»:

Խոնարհեցված ու ստորացված մարդու «Ես»ը Հիսուս Քրիստոսի «Ես»ն է, աղոթողի «Ես»ն է:

Աշխարհը վերստին կազմավորվում է, պատմությունը վերակազմավորվում է միության մեջ: Սաղմոսների միջոցով ևս Աստված պատմություն է ստեղծում, ստեղծելով հաղորդություն և ազատություն:

Գոյության սրտում, հավատքի սրտում

Աղաղակից հետո, Սաղմոսներում արտահայտվող մարդկանց ամենահատկանշական գիծը կյանքի փափագն է: Սաստկությամբ, որ նախանձ է առաջացնում մեզնում, և վերարթնացնում է մեզ:

Ա. Կյանքը, Սաղմոսարանում, շատ պարզ իրականություն է. խոսքը վերաբերվում է այն ամենին, ինչը որ բոլորս, մինչև այսօր, հասկանում ենք այս անվան ներքո: Կյանքն այն ամենն է, որ կարող ենք փափագել:

Եբրայեցերենում, իմաստի այս հոգնակիությունն արտահայտվում է «nefèsh» եզրով, որն ունի զանազան նշանակություններ. կենսատու շունչ, շնչառություն, անձնականություն, կոկորդ, հոգի: Եվ որը միավորում է շնչելու, ուտելու և խմելու հասկացողությունը, գաղափարը չորացած կոկորդի և հագեցած բերանի, տրտմությամբ փակված և երգով բացված կոկորդի – օրհներգներ են ծաղկում բոլոր կոկորդներում, իմ կոկորդը չորացած կավ է (Սղմ 126, 2; 22, 16) – . կոկորդ՝ հասկացված որպես հոգի, որպես կյանք:

Կյանքը հոգնակի է, հարուստ, բաղադրյալ: Եվ թերևս մանկան դեմքին է միայն հնարավոր հանդիպել ճառագայթող ժպիտների և արցունքների այս հերթափոխությանը, որ ներկայացնում են մեզ Աստվածաշնչի աղոթքները:

Բայց հատկապես, Աստվածաշնչում գոյություն ունի հոգու և մարմնի մի միություն, որը մենք չենք ճանաչում: Մենք միմյանցից բաժանել և միմյանց հակադրել ենք մարմինն ու հոգին, մինչդեռ աստվածաշնչյան մարդը ճանաչում է միայն մեկ իրականություն. միմյանցից անբաժանելի հոգի-մարմին:

Ահա՛ այս պատճառով է, որ Սաղմոսներում հանդիպում ենք մի նյութականության, մի մարմնականության, որ կարող է զարմացնել մեզ: Բայց որը մի մեծ դաս է: Ավետարանի, Հիսուսի ներկայացրած միևնույն դասն է. Հիսուսի, որին շատ հաճախ զբաղված ենք տեսնում իր եղբայրների ու քույրերի մարմիններով. Հիսուսի, որը սատանայի հետ իր համեմատական մրցումը սկսում է հացի նյութի շուրջ, երբ քաղցած է:

Հանապազօրյա կյանքի դասն է, որովհետև առարկաները, որոնք մեր ձեռքերից անցնում են ուրիշների, կամ նրանց ձեռքերից՝ մեզ (հագուստ, սնունդ, ծառայություններ, դեղորայք, ... ), սոսկ առարկաներ չեն, այլ՝ կյանքի և մահվան խորհրդանշաններ են: Հնարավոր է նյութապես առարկաներ նվիրել, իսկ ներքուստ հոգեպես մերժել տվյալ անձին. այդպիսի դեպքում կյանքն այլևս չի փոխանցվում:

Սաղմոսների կյանքը մեր հոգեկանության մեջ ըմբռնված հավիտենական կյանքը չէ. Սաղմոսների կյանքը բուրում է հաց, հարս, որդիներ, ցորենի բերնեբերան լի շտեմարաններ:

Բ. Սաղմոսարանի յուրահատկություններից մի ուրիշը խթանի նման հարում է Սաղմոսների խոսքերը, ձաղկում է դրանք. «Շուտո՛վ պատասխանիր ինձ» (69, 18), «Շտապի՜ր, շունչս արդեն կտրվում է» (143, 7): Աճապարանք, որովհետև կյանքն անցնում է, մի շունչ է: Իսկ հետո, շեոլում, Աստծո հետ հարաբերություն գոյություն չունի կամ կարևոր չէ: Մյուս կյանքը ոչ-կյանք է:

Սաղմոսների մարդը հավատում է, որ Աստված գործում է այս ներկա կյանքում: Եվ եթե մենք կարծում ենք, թե Քրիստոսի հարությունն իր ներգործությամբ չի հասնում մեզ արդեն այս ներկա կյանքում, սա նշանակում է, որ նվազ հառաջադիմյալ ենք, քան Հին Կտակարանի հավատացյալը: Հիսուսի հարությունը, մինչդեռ, այժմ արդեն հասնում է մեզ իր ներգործությամբ, իսկ հետո ընդարձակելու է մեզ մի կյանքում, որը վախճան չի ունենալու:

Սաղմոսերգուն հարության գաղափարը չունի, բայց մենք, մեր հերթին, ենթակա ենք այս կյանքի գաղափարն այլևս չունենալու վտանգին, գաղափարն այս մարմնականության, ուր խաղի են կանչված սերն ու վիշտը, մերժումն ու դատաստանը:

Աստծո դատաստանը լինելու է նաև նյութական առարկաների չափանիշով. «Քաղցած էի, բայց չկերակրեցիք ինձ. մերկ էի, հիվանդ էի, լքված էի ... » (Մտթ 25, 35): Ա՛յս աշխարհում, այս մարմնականությա՛ն մեջ է խաղի դրված փրկությունը:

Գ. Քանի՜ արտահայտություններ Սաղմոսներում խնդրում, փափագում են նյութական բարիքներ, դրանց հույսն ունեն.

«Բարիքներով լիացնում ես քաղցածներին» (107, 9).

«Մեր հոտերը բյուրավոր են, բերնեբերան լի են ցորենի շտեմարանները» (144, 13).

«Դու կերակրում ես կենդանի բոլոր էակներին» (145, 16).

«Քո կինը նման է պտղառատ որթատունկի» (128, 3):

Այս թանձրացյալ արտահայտություններով իսկապես հասկացվում է այն ամենը, ինչ մարդը փափագում է, երբ լսում է այդ խոսքերը:

Նաև երբ մարդը պարզապես արտահայտում է հացի իր փափագը, իր հոգին գործում է: Հացի մեջ հացից ավելի իրականություն է պարփակված. ներկա է խոսակցությունը, պատմությունը, հոգևորը՝ նյութականից բացի: «Իմ համար» հացը նյութական իրականություն է. «մեր հացը», «իմ եղբոր համար» հացը հոգևոր իրականություն է:

Եվ Սաղմոսը երբեք, երբե՛ք, միայն իմ համար չէ:

Իսկ երբ հացի փափագից անցնում ենք մի ա՛յլ անձի, մի ա՛յլ մարդկային էակի, չդավաճանող ընկերների, ընտանիքի, կողակցի, որդիների փափագին, տակավին միևնույն փափագն է, որ սննդից անցնում է սեռականությանը. տակավին միևնույն մարդկային և հոգևոր փափագն է, որով մարդկությունն ինքն իրեն կամենում է որպես ներդաշնակության ու խաղաղության մեջ ընկղմված հասարակություն. «Խաղաղություն հայցեցեք Երուսաղեմի համար, թող խաղաղություն լինի որդիներիդ վրա» (Սղմ 122, 6):

Հոգևորը սկսվում է մեր էության արմատին, մարմնի արմատին, սկսվում է մեր գոյության ծայրագույն սկզբին արդեն:

Ուրեմն, աղոթքը բնական է:

Իմ փրկությունը սկսվեց այն պահին, երբ մարմինս ու հոգիս հանդիպեցին միմյանց և միմյանց սիրահարվեցին:

Հավատքի երգը և գոյության կենտրոնը համընկնում են միմյանց:

Մեկ միակ և միևնույն ծարավը Արամի ջրհորի մոտ, Սամարիայի ջրհորի մոտ, մարդու խորություններում, Աստծո խորություններում:

Գոյություն չունեն երկու սերեր: Սերը մեկ է, ծարավը մեկ է: Կենտրոնը մեկ է:

Եվ թեև սա մի քիչ անսպասելի է, մի ակնթարթում լուսավորում է Աստվածաշնչի բազմաթիվ հատվածները: Զարմանում էին լսելով, որ Աստված նյութական և տեսանելի այդքա՜ն բարիքներ է խոստանում: Հարկավոր էր կա՛մ լավ հասկանալ այդ «երկրային», «աշխարհիկ» փափագները, կա՛մ գրաքննության ենթարկել Աստվածաշնչի բազմաթիվ հատվածները: Այս այլընտրանքի դիմաց՝ ջանանք սխալ ընտրություն չկատարել:

«Տերն է իմ հովիվը,

ինձ ոչինչ չի պակասում» (Սղմ 23, 1):

Սպասումներից ոչ մեկին ոչինչ չի պակասում: Սա ամբողջականության փայլակնացայտ արտահայտություն է:

Ահա՛ Սաղմոսների լեզուն:

Ներկայացնում է մեզ այն ամենը, որ գունագեղ է, արևաշատ, շոշափելի և տաք՝ ինչպես թոնրից նոր դուրս բերված հացը:

«Այստեղ՝ ողջերի երկրում ընթանալու եմ Տիրոջ ներկայությանը» (Սղմ 116, 9):

Ողջերի երկիր, այն ամենի հետ միասին, որն այս խոսքերն արթնացնում են մեզնում. պատկերներ, փափագներ, քաղցրություն:

Ընթերցել այս խոսքերն այն ամենի հետ միասին, որ արթնացնում են: Ամենի հետ, որովհետև ոչ մի մարդ չգիտի, թե ճշգրիտ կերպով ի՛նչ է փափագում: Եվ ճիշտ սա է փափագի էությունը. ո՛չ թե ճշգրիտ մի առարկա, այլ՝ շարժում: Մի նավարկություն դեպի «անդին»:

Ուրեմն հարկավոր է փափագել, երբ ընթերցում ենք աստվածաշնչյան այդ գրությունները, հարկավոր է ընթերցել դրանք մեր սեփական փափագի հետ միասին, հարկավոր է դրանց մեջ կարդալ մեր սեփական փափագը:

Դ. Աղոթելը սա է. Սաղմոսի մեջ, Սաղմոսի հետ միասին, ընթերցել սեփական փափագը և այն լուսարձակել դեպի Նա, Ով ակունքն է մեր փափագների:

Որովհետև փափագը նման է ձայնամեկուսիչ խցիկին, որից դուրս՝ Ավետարանն ընկալելի չէ:

Ո՞րն է առաջին խոսքը, որն Հիսուսը արտասանում է Հովհաննեսի Ավետարանում: Խոսքը վերաբերվում է մի հարցադրման, ուղղված նրանց, ովքեր հետևում էին Իրեն, և մեզնից յուրաքանչյուրիս. «Ի՞նչ եք ուզում» (Հվհ 1, 38): Իսկ մենք ի՞նչ ենք ուզում:

Եվ կոչն ուղղված չէ բանականությանդ, որովհետև բանականությանդ վերաբերվող հարց չէ իմանալը, թե ի՛նչ ես ուզում. կոչն ուղղված չէ քաջությանդ, ուղղված չէ հմտությանդ, այլ՝ փափագիդ. «Ի՞նչ ես իսկապես փափագում»:

Փափագը վայրն է, ուր հնչում է խոստումը:

«Եկել եմ կյանք բերելու» (Հվհ 10, 10): Բայց եթե մենք չենք փափագում կյանքը, մեզ չի հետաքրքրում այն, ինչ Հիսուսը եկել է բերելու:

Ձայնին հնչողականություն հաղորդող այս իրականությունը, որ փափագն է, մենք կարող ենք խեղդել, ենթարկվելով սակայն վտանգին, որ կարող ենք խեղդել պատգամը: Որովհետև եթե չես փափագում սերը, եթե չես փափագում կյանք, ի՞նչ կարող է տալ քեզ Ավետարանը:

Ասում էր Սուրբ Իգնատիոսը. «Մաղթում եմ ձեզ փափագներ ունենալու փափագը»:

Եթե ապագայից ոչինչ չես սպասում, չես կարող աղոթել:

Եթե հույս չունես, եթե կյանքն անշարժ է, չես կարող աղոթել:

Եթե սիրտդ դատարկ է սպասումներից ու փափագներից, չես աղոթում:

Մեր աղոթքը բխում է մեր կյանքի ներսում և համահյուսված է այն ամենի հետ, որ զբաղեցնում է մեր օրերը:

Որևիցէ մի բան, որ լցնում է սիրտը, կարտահայտվի աղոթքի մեջ:

Արդի վերջին փորձությունը քրիստոնեությունը սոսկ բարեգործության վերածելն է: Անհետանում է վերանցականությունը: Կենտրոնը ես եմ և ո՛չ թե Աստված: Մի ա՛յլ հանդերձավորումով վերադառնում է քրիստոնեական բարոյագիտությունը. կրոնը բարոյախոսություն է: Ավետարանը բարոյականի գիտությունն է:

Իսկ ո՞ւր է բարի լուրը: Մենք՝ քրիստոնյաներս պատմություն ենք ստեղծում ապրելով, տարածելով Ավետարանը, Բարի Լուրը. Աստված սիրում է:

Փրկությունը չի կայանում նրանում, որ ես սիրում եմ, այլ՝ որ Նա սիրում է: Աստված դարձավ մարդ, որպեսզի մարդը դառնա Աստված: Սա՛ է Կրոնի էությունը. կապել, իրար կցել մարդուն և Աստծուն: Կյանքի սահմանների ընդարձակում:

Ավետարանը վերածել սոսկ բարի գործերի կատարման, նշանակում է ենթարկվել անաստված կրոն ստեղծելու վտանգին, կրոն առանց Աստծո:

Բարոյական հետևողականությունը հաջորդ հանգրվանն է, գալիս է հետո, բխում է Աստծո հետ կենսական միությունից:

Ե. Ուրեմն, մեր առաքելությունը կայանում է նրանում, որ պետք է ընկալենք այսօրվա մարդու փափագները և պատասխաններ առաջարկենք, և ապա փափագներ առաջացնենք:

Հարցը նրանում է, որ հարկ եղածի չափ բարձր ալեհավաքներ չունենք, որոնց միջոցով ընդունակ կլինեինք ընկալելու այսօրվա մարդու փափագներն ու խնդիրները:

Ես գիտեմ, որ կյանքի սրտում կա ճշգրիտ կերպով միևնույն իրականությունը, որ կա հավատքի սրտում:

Գոյության սրտում և Ավետարանի սրտում կա միևնույն իրականությունը. սերը:

Սա՛ է քրիստոնեության մեծ ուժը:

Սաղմոսները միավորում եմ այն, ինչը գոյության սրտում է, նրա հետ, ինչը հավատքի սրտում է: Սաղմոսների հետ միասին, պետք է ընթանանք դեպի այս միավորումը:

Բայց սա անել կարողանալու համար նախևառաջ պետք է, Սաղմոսների օգնությամբ, մեր ներսում ընկալենք սիրո լռությունները, փսփսուքներն ու աղաղակները:

Սաղմոսները լի են արահետներով, ճանապարհներով, ուղիներով

Եվ մեր հոգուն շատ մոտ իրականություն է, ճի՛շտ որովհետև շատ մոտ է մեր մարմնին:

Ճանապարհի գաղափարը պատշաճ է երկրին, որովհետև ամուր է ու հաստատուն, և պատշաճ է երկնքին, որովհետև նրանով ընթանում ենք, հառաջանում, կարծես թևեր ունենայինք, երբ նպատակակետը փափագելի է:

«Տերը պահպանելու է քո ելքն ու մուտքը» (Սղմ 121, 8):

«Առաջնորդում է ինձ ճիշտ ճանապարհով» (Սղմ 23, 3):

Ճանապարհի ավարտակետը լեռն է: Փափագը սլանում է դեպի գագաթը. «Մինչև հեռավոր ժայռն ես դու ինձ առաջնորդում» (Սղմ 61, 3):

Ճանապարհն ունի գագաթի միևնույն հատկությունները. հաստատուն է և առաջնորդում է դեպի վեր, ապահով է և ազատ:

Ազատությունը, որի գաղափարն է վերակոչում ճանապարհը, Եգիպտոսից Ելքի ազատությունն է, ազատությունը դեպի խոստացված երկիրն ուղղված ընթացքի:

Յուրաքանչյուր ոք կանչված է դուրս գալու, ի լուր իր սեփական փափագի, դեպի ո՛ւր հրավիրում է Ավետարանը, որը փափագի մեջ է միայն գտնում իր արձագանքը:

Անցումը դեպի Աստված, դա մի անակնկալ ոստում չէ դեպի բացարձակը, կատարելությունը, այլ՝ մի հանդարտ քայլք է – «Դու ննջում ես, թե հսկում, սերմն աճում է» (Մրկ 4, 27) – , դեպի Աստված տանող անցումը մի հանդարտ քայլք է, ամեն մեկի համար տարբեր, իսկ ճանապարհին կան հանդիպելիք դեմքեր, իրագործելիք պարտականություններ: Բայց առաջադիմում ենք միայն այն դեպքում, երբ «սիրտ» ենք ներդնում:

Աղոթքը՝ ճանապարհի մեջ «սիրտ» ներդնելու կերպն է:

Բայց եթե սիրտը փափագում է որոշակի բաներ՝ երբ աղոթում է, և ամբողջովին տարբեր բաներ՝ երբ չի աղոթում, – ինչը մեզ հաճախ է պատահում – , ո՞ւր է, ուրեմն, մեր աղոթքի ճշմարտությունը:

Աղոթքը պետք է կերպարանափոխի սրտի փափագը, բայց սրտի փափագը պետք է սնուցի աղոթքը: «Սովորեցրո՜ւ ինձ Քո արահետները» խնդրանքը (Սղմ 25, 4) պետք է ասվի այս մյուս խնդրանքի հետ միասին. «Օգնի՜ր ինձ առաջադիմել իմ ճանապարհում, այն ճանապարհում, ուր ես իսկապես ես ինքս եմ» (հմմտ. Սղմ 56, 14): «Կընթանամ Քո արահետներով, միայն թե կամենաս ընդարձակել սիրտս» (Սղմ 119, 32):

Այդ ճանապարհն առաջնորդում է դեպի իր նպատակակետը՝ Աստծո Արքայությունը, ուր վերջապես գտնելու ենք այս ըմբոստ ու մասնատված սրտի միությունը, հաղորդության մեջ այն ամենի հետ, որն ապրում է, և Աստծո հետ, Ով կյանքի աղբյուրն է:

«Երգի՛ր և քայլի՛ր», ասում էր Սուրբ Օգոստինոսը:

Եվ աղոթում եմ, որովհետև քայլում եմ, և ես քայլում եմ, ճի՛շտ որովհետև աղոթում եմ: Երկրային ճանապարհներ, երկնային ճանապարհներ:

Կարծր խոսքեր

Քրիստոնեական ավանդության մեջ և մյուս կրոններում կարո՞ղ են գոյություն ունենալ, կա՞ն ավելի խաղաղ ու անամպ, կամ ավելի վերասլաց գրքեր, քան Սաղմոսարանը: Կարող են գոյություն ունենալ, մանավանդ թե՝ ամբողջական գրադարաններ կարելի է լցնել աղոթքի գրքերով, որոնց պարունակությունն ավելի վերամբարձ է, քան Սաղմոսարանինը, նվազ նյութական ու մարմնական:

Հարցը նրանում չէ, թե գոյություն ունեն կամ չունեն ավելի լավ շարադրված, ավելի հոգեշինիչ և օրինակելի գրքեր, որոնց էջերում բացակայում են նզովքներն ու անեծքները: Սաղմոսարանում էլ չեն պակասում անդորրն ու երկնասլաց իրականությունները: Բայց գտնել Հիսուս Քրիստոսին, Ով տիպար օրինակն է դավաճանված և մահվան դատապարտված արդարի, մի Հիսուս Քրիստոս, որ հասնում է երեկվա ու այսօրվա բոլոր մարդկանց, յուրաքանչյուրի կյանքի վճռական, ճակատագրական և ճգնաժամային պահերին, սա գեղագրության կամ ներդաշնակ մտքերի խնդիր չէ:

Սա՛ է պարունակված Սաղմոսարանում:

Աստված ո՛չ միայն մեզնից ավելի կատարյալ է, այլ՝ նաև, մեզ համեմատած, Ուրիշ է, Տարբեր է:

Ինչը որ ավելի հստակ է երևում, երբ Նա ստանձնում է մեր ճանապարհները և կատարում է մեր միևնույն արարքները:

Սաղմոսներն աղոթում են որպես մեկնակետ ունենալով հողի փոշին: Ո՛չ միայն զղջումի ու ապաշխարության հողն ու մոխիրը, այլ նաև՝ փոշին ճանապարհների, ամբոխի, ապստամբությունների, անկումների:

Այդպիսի դեպքերում տեղի է ունենում այն, ինչն ասում է Ելից գիրքը. «Բարձրացրեցի ձեզ արծվի թևերի վրա և հասցրեցի ձեզ մինչև իմ մոտ» (Ել 19, 4):

Միջակությունից՝ ազատ և բարձր թռիչքի, փոքրիկ հորիզոնից՝ բաց երկինք:

«Արծվի նման բարձրացրեց նրան իր թևերի վրա» (2Օր 32, 11): Ուրեմն, ով կանչված է հովիվ կամ հնձվոր լինելու, զգում է թևերի ներկայությունը, որոնք տանում են իրեն բարձր և հեռու, ինչպես կարեկցանքը, որ տարել էր իրեն վշտի մոտ և ներսը:

Աստծո թևերը: Առանց դրանց, միջակության բանտարկյալներն ենք, բանտարկյալները ոչինչ չարժող մեր փոքրիկ ցանկությունների, որոնք չեն թողնում մեզ տեսնել պատմությունը և վեր բարձրացնել աշխարհը:

Աղոթողն աղքատ է. մի գավազան ունի միայն՝ հոգնածությունը նրան կռթնելու համար, և հողաթափեր՝ քայլելու և տակավին քայլելու համար: «Չի կրում ո՛չ դրամ, ո՛չ քսակ, ո՛չ էլ երկու պատմուճան» (Ղկս 10, 4), բայց ունի արծվի թևեր:

Չունի ոչինչ, այլ միայն՝ թևերի պաշար և դեպի երկինք ձգվող ճանապարհ:

Որոնք, ապա, Աստծո թևերն են, Աստված Ինքն է այդ թևերը. «Ձեր հետ եմ լինելու ամեն օր, մինչև ժամանակի վախճանը» (Մտթ 28, 20), մինչև հունձքի օրը:

Կյանքի իմաստը «գոյությանն ի նպաստ» լինելն է. լինելը սահմանի մարդ, անցուդարձի մարդ, բնակված, վերամբարձված, նավամատույցի ափ և մեկնումի նավակայք, և թևեր, որոնք բարձրացնում են, և կարեկցանք, որ գիտի հոգատար լինել, և խոսք, որ գալիս է ուրիշ տեղից:

Եվ Հիսուսը գնում էր քաղաքից քաղաք և գյուղից գյուղ, քարոզելով Աստծո մոտիկությունը և բժշկելով ամեն հիվանդություն, ամեն աղքատություն, ամեն ցավ ու վշտակրություն (Ղկս 9, 11-17): Հիսուսն այն մարդն է, որն Ինքն Իրեն չի պատկանում և որ կամենում է բժշկել կյանքը: Նրա մեջ՝ մեզնից յուրաքանչյուրը գտնում է վերջին իմաստը, որն հետևյալն է. գոյություն ունենալ Աստծո համար, կյանքի նկատմամբ հոգածություն ցուցաբերելու համար, բժշկելու համար կյանքը:

Այսպիսի դեպքում, յուրաքանչյուր ոք Հիսուս Քրիստոսի հետ դառնում է խաչմերուկ, հանդիպման վայր՝ սահմանափակի ու անսահմանի, փոշոտ ոտքերի ու արծվի թևերի, տղամարդու և կնոջ, որոնք իրենք իրենց անձերին չեն պատկանում. կարեկցանքի և լայնատարած թևերի այր ու կին:

Մեր վրա վերցնենք, ուրեմն, Իր ճակատագիրը. գոյություն ունենալ Աստծո համար՝ բժշկելու համար կյանքը, կամ առնվազն՝ մեր հոգատարության ներքո վերցնելու համար հոտեր և ցորենի դաշտեր, վշտակրություններ և թևեր, պահպանելու համար կյանքը մեր կյանքով:

Եվ աշխարհի հունձքերը կունենան հոգեզվարթ հնձվորներ:

Փառաբանության խոսքեր

Սաղմոսների կեսից ավելին դասակարգված են որպես փառաբանության Սաղմոսներ:

Փառաբանությունը և երախտագիտություն հայտնելը ընդհանուր մի գիծ ունեն. խոսքը վերաբերվում է սեփական անձից դուրս գալուն, մի ուրիշ անձի դիմելուն, անձ, որն հասել է մեզ որպես պարգև:

Ահա՛ այս պատճառով է, որ փառաբանության խոսքերը գտնվում են աղոթքի կենտրոնում, սրտում, որովհետև աղոթելու համար հարկավոր է դուրս գալ սեփական անձից:

Փառաբանության և երախտագիտություն հայտնելու ճիշտ հակառակն է նախանձը, այսինքն՝ ուրիշի ունեցած ինչ որ մի բարիքի պատճառով, ուրիշների ձիրքերի կամ պարգևաշնորհների պատճառով տխուր լինելը:

Փառաբանության ազատությունը, մինչդեռ, վայելելն է մի բարիք, որ վայելում են ուրիշները:

«Դավիթը տավիղ էր նվագում և իր ողջ ուժով պարում էր Տիրոջ առաջ: Եվ Դավիթը վուշե պատմուճան էր հագել: Ահա՛ այսպես Դավիթն ու Իսրայելի ողջ տունը տեղափոխեցին Տիրոջ Տապանակը ցնծությամբ և փողի հնչմամբ» (2Սմ 6, 14-15):

Իսկ Մեղքողը՝ Դավթի կինը, տխուր ու նախանձոտ հսկա Սավուղի դուստրը, արհամարհում է Դավթին՝ թշվառ ամբոխին միացած լինելու համար: Եվ պատժվում է ամլությամբ:

Այս միջադեպը մեր առջև դնում է փառաբանությունը և այն թշնամի ուժը, որ դիմադրում է նրան. փառաբանությունը, որը Դավիթն արտահայտում է պարով, և նախանձի նշանն իր վրա կրող մահվան ուժը, որն ամլության է հասցնում:

Հասարակությունը, ընտանիքը, ուր բացակայում է ժամանակ առ ժամանակ միմյանց ուղղված գովասանքը, ամուլ հասարակություն է, ամուլ ընտանիք է:

Հիսուսը, մինչդեռ, սովոր էր գովասանքներ շռայլելու: «Ասում եմ ձեզ, Իսրայելի մեջ սրանից ավելի մեծ հավատք չեմ գտել», երբ գովում է հարյուրապետին (Մտթ 8, 5-10), երբ գովում է Զակքեոսին (Ղկս 19, 9), երախտագետ օտարերկրացուն (Ղկս 17, 18), քանանացի կնոջը (Ղկս 8, 48), անուշահոտ յուղը բերած կնոջը (Մրկ 14, 9):

Փառաբանությունը ներմուծել աղոթքի մեջ և աղոթքից արտահանել գովաբանություն դեպի հասարակությունը: Դյուրին չէ գովելը, և սակայն, հասարակություններն, ուր շրջանառության մեջ չէ այս տրամադրությունը, այս դիրքորոշումը՝ թիկունք կանգնելու մեկը մյուսին, ուրախանալու, որովհետև մյուսը հարուստ է ինչ որ մի բանով, այդպիսի հասարակությունները դատապարտված են սղվելու, ջնջվելու. այդպիսի հասարակություններում մարդիկ ջնջում եմ միմյանց, փոխանակ զորավիգ կանգնելու:

Փառաբանության աղոթք՝ նշանակում է նաև վայելել կյանքը, զգալ կյանքի համը և աղոթել ապրելու ուրախությամբ, գոյություն ունենալու խոնարհ հաճույքով:

Լուռ աղոթքի, ինքնին աղոթքից անդին անցնող աղոթքի պահեր, երբ սիրտը բռնկվում է. ստեղծագործ լարվածության և խաղաղարար վստահության պահեր, երբ հասնում է լույսը՝ ճշմարտության կամ գեղեցկության բնազդային զգացողության միջոցով. երբ լսում ես իրադարձությունների սրտի բաբախյունը, երբ մի իրական հանդիպման մեջ բացահայտում ես հայացքի ներքին օվկիանոսը, և մյուս անձը՝ որպես մի հրաշք: Երբ երակներդ զգում ես կյանքով ուռած:

Պահեր, որոնց ընթացքում միանում ես, ինչպես գարնանը, ծաղկափթիթ առաջին նշենու ալլելուիային: Կամ միանում ես հողի շնչառությանը, անտառի բուրմունքին, ամպերի կամ մառախուղի տիեզերական խնկարկմանը: Կամ Երգ Երգոցին մի մեծ ու ազնվական սիրո, ուր մարմինները համն են հոգու և տոնախմբում են իրենց մարմնեղեն ծիսակատարությունը:

Գոյություն ունենալու խոնարհ բերկրանքը, երախտագիտությա՛մբ փաստված, ո՛չ անհագ կամ ինքնահաճ կերպով, այլ հարգանքով՝ գոյություն ունեցող ամեն ինչի նկատմամբ, որոնց վրա Աստծո Անունը դրոշմել է հավիտենականության կնիքը: Գոյություն ունենալու այս բերկրանքը կարող է դառնալ ոչ-կռապաշտական ուրախություն, քո «Մեծացուսցէ»ն, որ պոռթկում է անակնկալ, գրեթե որպես ֆիզիքական ծես, կենսաբանական փառաբանություն, ուղղված Նրան, Ով լավ և բարի ստեղծեց ամեն բան (Մրկ 8, 37):

Սա՝ սեփական պատմությամբ աղոթել է: Մանավանդ թե՝ աղոթքը ազատագրել, թողնել, որ իմ կյանքն ինքն աղոթի:

Սովոր ենք զոհողությամբ աղոթելուն, սովորենք աղոթել բերկրանքով:

Աղոթքի տարրական քերականություն

Փառաբանությունը կազմում է յուրաքանչյուր աղոթքի սկիզբն ու ավարտը. սա առաջին կանոնն է:

Երկրորդ կանոնն այն է, որ փառաբանությունն ու աղաչանքը այն երկու տարրերն են, որոնք միայն իրենք արդեն բավական են՝ նկարագրելու համար աղոթքի ողջ էությունը:

Մեր առջև միշտ պետք է դնենք այս երկու հարցերը. մեր աղոթքը կազմված է միայն խնդրանքների՞ց, կամ՝ պարունակում է միայն փառաբանությո՞ւն, ենթարկվելով վտանգին, որ կյանքի թշվառությունները չհասնեն իսկապես հպվելու մեր աղոթքին: Փառաբանություն և աղքատություն, փառաբանություն և ողբերգություն. տարրերի մի զույգ, որ գրեթե միշտ միասին են գործում Սաղմոսարանում:

«Տե՜ր, Աստվա՜ծ իմ, Դու իմ ապավենն ես.

հետապնդում են ինձ. փրկի՜ր, ազատի՜ր ինձ» (Սղմ 7, 2):

Այս հատվածը պարունակում է տիպար ուրվագիծն այն ամենի, ինչ որ է աղոթքը:

Կարող ենք նրանում զանազանել չորս պատկերներ, չորս ժամանակներ.

ա) անվանակոչությունը. անվանվում է Տերը, իմ Աստվածը.

բ) փառաբանությունը. Դու իմ ապավենն ես, Դու իմ ուժն ես. սրա համար եմ Քեզ փառաբանում.

գ) կյանքի իրավիճակը. հետապնդում են ինձ, հալածում.

դ) խնդրանքը. փրկիր ինձ և ազատիր:

Այս կարճ հատվածը կատարյալ կերպով ներկայացնում է աղոթքի քերականությունը:

ա) Աղոթողը սկսում է անվանակոչելով Նրան, Ում ուղղված է աղոթքը, այսինքն՝ Աստծուն: Սեփական շուրթերին ունենալ Աստծո Անունը՝ արդեն իսկ աղոթքի շեմին գտնվել է նշանակում:

բ) Աղոթողը երբեմն գործի է դնում գովաբանությունների մի շարան, ինչպես Երգ Երգոցում. «Սիրելի՜ իմ, գեղեցի՜կ իմ, աղավնի՜ իմ, քո՜ւյր իմ, իմ մտերի՜մ» (Երգ 2, 13-14). գովաբանությունների մի շարան, ինչպես Սաղմոսարանը. «Տե՜ր, զորությո՜ւն իմ, իմ վե՜մ, ամրությո՜ւն իմ, ազատարա՜ր իմ, իմ վահա՜ն, ... » (Սղմ 18, 3):

Աստծուն վայելում է անանունությունը, և միաժամանակ՝ գոյություն ունեցող ամեն անուն:

Արև, աստղ, կրակ, ջուր, շունչ, եղյամ, ամպ, վեմ, հենարան այն ամենի, որ գոյություն ունի:

Աստված գաղտնիքն է, որից անդադար բխում են լույսի կաթիլներ: Այսպիսին է Աստված, այսպիսին է նաև արարածներից յուրաքանչյուրը, որին մոտենում ես առանց նախանձի. արարածներից յուրաքանչյուրից, որին մոտենում ես հիացումով, բխում են լույսի կաթիլներ:

Ուշադրություն դարձնենք, ապա, «իմ» ստացական դերանվան կրկնությանը: Այն թաքցնում է մի մեծ գաղտնիք, մեծ, որքան Անունը, որովհետև արտահայտում է սեր, արտահայտում է դաշինք. «Ես կլինեմ ձեր Աստվածը և դուք կլինեք իմ ժողովուրդը» (Ղևտ 26, 12):

Աղոթողը չի կանչում պարզապես Յահվեին, «Նրան, Ով Է», այլ՝ դիմում է «Նրան, Ով իմ համար Է», Աստծուն, որ ապրում է լուսարձակված դեպի մեր կողմ. «Եթե Աստված մեր կողմն է, ո՞վ կլինի մեր դեմ» (Հռմ 8, 31): Եվ մենք դիմում ենք այս Աստծուն, որ մեր կողմն է:

Արդ, աղոթքի կանոններն ասում են, որ հավատացյալին պատշաճ չէ խնդրանքներ ուղղել Աստծուն առանց արտահայտելու Նրա նկատմամբ սեփական պատկանելությունն ու սերը, առանց կրկնելու «Տեր իմ» կամ «Հայր մեր», առանց կրկնելու հավատքի դավանությունը, որ «Աստված իմ համար է», որ «Աստված մեր համար է»:

Աստվածաբանն ասում է. «Յահվե»: Աղոթողն ասում է. «Տեր իմ», մատնանշելով Աստծո նպատակամղվածությունն ու Նրա ներգրավումը:

գ) Գովաբանությունն ու խնդրանքը բնականաբար ընթանում են միասին: Սա ըմբռնում ենք նաև Երգ Երգոցից. «Սիրելիս ասում է. ''Բացի՜ր դուռը, քո՜ւյր իմ, մտերի՜մ իմ, աղավնի՜ իմ, իմ կատարյա՜լ: Գլուխս եղյամով է ծածկված''» (5, 2):

Երկու անձինք գտնվում են մի դռան երկու կողմում: Ավելի պարզ ոչինչ չկա, բայց այս իրավիճակից ավելի լավ ոչինչ չի վերակոչում աղոթքը: Երկու անձինք՝ դռան երկու կողմում: Պարզապես «թրջված եմ, դուռը բա՛ց» ասելու համար նույնպես հարկավոր է ճանաչման նշաններ փոխանակել. ո՛վ է խոսում, ինչո՛ւ է խոսում, ինչպե՛ս է խոսում, ո՛ւմ է խոսում:

Առանց այս փոխանակման՝ աղոթքն իրական չէ: Կան խոսքեր, որ փաղաքշալի փայփայանքի են նման, և գոյություն ունի մի տեսակ սիրո ճակատամարտ, ուր զենքը խորամանկ հնարամտությունն է (որովհետև եղյամով թրջված գլուխը գլխավոր պատճառը չէ, որի համար սիրեցյալը կամենում է ներս մտնել. պատճառն ամբողջովին ա՛յլ է, սիրո բաղձանքն է), բայց սիրո մեջ ամեն բան սեր է, նաև խաղը և խորամանկ հնարամտության զենքը:

Այսպես, խնդրանքը մի պայքար է, ուր սերտորեն ներգրավված է սիրո գովաբանությունը:

Լավ աղոթելու համար՝ հարկավոր է ներգրավել սիրո գովաբանությունը:

Իսկ սերն առաջնորդում է քեզ անջատվելու և մի քիչ հեռանալու քո անձնական կարիքից, քո «ես»ից, ճանաչելու և ընդունելու համար «Դու»ն: «Դու իմ ապավենն ես: Դու իմ աղավնին ես, սիրեցյալն ես իմ» (Սղմ 32, 7; Երգ 2, 14):

դ) Հետո հասնում է խնդրանքի հերթը: Բայց ի՞նչ իմաստ ունի խնդրելը, եթե ընդունակ չես տեսնելու այն, ինչը որ արդեն տրվել է քեզ: Նման ենք այն երեխաներին, որոնք հազիվ թե ստանում են այն, ինչ խնդրել էին, մի կողմ են նետում ստացածը, մոռանում են պարգևը: Բայց ով մոռանում է ստացած բարիքը, հետո այն կրկին կխնդրի, բայց վատթար կերպով, կրկնելով մեռած խոսքեր:

Շնորհակալություն հայտնել, այո՛: Բայց շնորհակալություն հայտնել կարողանալու համար պետք է ճանաչեմ ստացածս բարիքը. գոնե կյանքը, որն ընդունակ չեմ տեսնելու, և ընկերները, և սիրտս, որն ընդունակ է բոցավառվելու:

Սովորել բարի գնահատել գոյություն ունենալու փաստը: Հարկավոր է փառաբանել՝ խնդրելուց առաջ, բայց փառաբանել կարողանալու համար հարկավոր է իմանալ և վայելել այն, ինչ բարի է: Որևիցէ մի աղոթքի նախանյութը բացահայտումն է այն փաստի, որ աշխարհը բարիք է, որ աշխարհում գոյություն ունենալը բարիք է, ծածուկ բարիք, ուր գտնում ենք Արարիչ Աստծուն, Նրան, Ով «դիտեց ստեղծված ամեն բան և ահա՛ գեղեցիկ էին ու բարի» (Ծնդ 1, 31):

Աղոթողն հաճախ ուրիշների ևս հրավիրում է մասնակցելու իր կատարած փառաբանությանը. մի երրորդ անձ, շատերին, ամբողջ աշխարհը. «Եկե՛ք, միասին փառաբանենք Տիրոջը» (Սղմ 34, 4): Մինչև օրս, Եկեղեցու Արևագալի Ժամերգությունը սկսվում է այս հրավերով: Ուր այլոց խոսվում է Աստծո մասին: Փառաբանությունը փոխանցում, ավանդում է հավատքը:

Փառաբանությունն ավելի ազդեցություն է գործում մեր վրա, քան հաստատող բանաձևումները: Վերջիններն հաստատում են, իսկ հետո ամեն բան վերջացած է:

Փառաբանությունը, մինչդեռ, իր հետ բերում է հուզմունք, բերկրանք, երեկվա ու այսօրվա փորձառություն, բերում է Դավթի պարն ու եղջյուրը, որն հնչում է ու պատուհաններից ձայն տալիս Սիոնի բնակիչներին: Հաստատող բանաձևումներից շա՜տ ավելին:

Միևնույնն է, թե խոսքը վերաբերվում է փառաբանությանը կամ խնդրանքին, ուրիշները միշտ ներկա են: Շատ հազվադեպ են այն Սաղմոսները, որոնց մեջ գործում են միայն աղոթողը և Նա, Ում ուղղված է աղոթքը: Աղոթողը թվում է, թե ռազմավարական դիրք է գրավում աշխարհում, և թվում է, թե ամեն բան կախում ունի իր հաղթանակից կամ իր պարտությունից: Սաղմոսները մեզ ուսուցանում են, որ մեր ճակատագիրը և ամբողջ աշխարհի ճակատագիրը փոխկախումնավոր են:

Աստված վերակազմավորում է աշխարհը. սա՛ է աղոթքի խորին տարողությունը:

Այս իսկ պատճառով, աղոթքն ընդարձակում է աղոթողի սիրտը, և հետևաբար՝ աշխարհի մի նոր արարում է:

Փառաբանությունն ուղղված է դեպի ապագան

Սաղմոսներում «հետոն» ձգում է «այսօրվան»: Ապագան ներկայի բնօրինակն է: Սաղմոսները մարգարեություն են:

Դեպի ապագան ուղղվածության նշանը գտնում ենք մի շատ գեղեցիկ նախադասության մեջ, որը շատ անգամներ վրիպում է մեր հայացքից. «Նոր Երգ»ը:

«Նոր երգ երգեցեք Տիրոջը» (33, 3). «Նոր երգ դրեցիր բերանումս» (40, 3). «Փրկիր ինձ և նոր երգ կերգեմ Քեզ» (144, 7-9):

Երբ մարդ դուրս է գալիս անդունդից, չի կրկնում ուրիշների խոսքերը, չի եղանակում հին երգեր: Դուրս գալ վիհից՝ նշանակում է վերածնվել: Յուրաքանչյուր ծնունդ նորություն է: Յուրաքանչյուր փրկություն նոր է: Եվ հետևաբար, երգը նույնպես նոր է, պարունակելով խոսքեր, որոնք միայն քոնն են:

Եվ ճիշտ այն է, ինչ հույսը փափագում է. որ Աստված հայտնվի որպես նոր երկրի և նոր երկնքի Արարիչ: Մշտապես ինքն իրեն կրկնող փառաբանության գաղափարը չի ներկայացնում Աստծուն այնպես, ինչպես որ Նա է: Կրկնությունը ծնում է սովորույթ: Մինչդեռ Աստված հավիտենական է, իսկ հավիտենականությունն անհնարին է սովորույթի վերածել: Եթե հավիտենականությունը կրկնություն է, այն մեզ այլևս չի հետաքրքրում:

Բոլորս էլ ճանաչում ենք «առաջին անգամվա» հրաշքը. առաջին անգամ, որ ծանոթացանք մի իրական ընկերոջ հետ, առաջին անգամ, որ սիրահարվեցինք ... , առաջին անգամ: Հետո դառնում է սովորույթ:

Հավիտենականությունը, մինչդեռ, առաջին անգամվա հրաշքն է, որ տևում է միշտ: Հավիտենականությունը նշանակում է չվարժվել, սովորույթի չվերածել:

Կրկնությունը կարող է մինչև իսկ ծածկել, չքացնել Աստծո ճշմարիտ հավիտենականությունը, որովհետև Աստված միաժամանակ հավիտենական է և նոր:

Իսկ եթե տառապանքը մեզ կորցնել է տվել հնամենի երգի հետքերը, երբ կարող էինք ասել. «Ծովի վրայով անցնում էր ճանապարհդ, բայց հետքերդ անտեսանելի մնացին» (Սղմ 77, 20), ուրեմն խավարից հետո, արշալույսի առաջին շողերի հետ, կյանքի խոր խոռոչից պետք է որ հայտնաբերեինք ու մեջտեղ հանեինք մի նոր փառաբանությունը, մի նոր երգ:

Ահա՛, բոլորս էլ պետք է որ գրեինք մե՛ր անձնական Սաղմոսարանը, Աստծո հարյուրերորդ Անունը, անունը մե՛ր սիրո. բոլորս էլ պետք է որ գրեինք մե՛ր «Մեծացուսցէ»ն, որպեսզի երգը նոր լիներ:

Ինչպես հորդորում էին միջնադարյան «Օրհնեցէք»ները. «Նոր օրհներգներ թող երգվեն»: Եվ մատնանշում էին Եվրոպայի գարունը: Մենք բոլորս որդիներն ենք «Օրհնեցէք»ների և որդիներն ենք Սաղմոսարանի. բոլորս աշուղներ ենք, որ փնտրում ենք նոր խոսքեր ու մեղեդիներ, հնարավորություն ստեղծելով, որպեսզի փափագի կենդանի կոճղից ծլարձակվեն և մեծ ազատությամբ գոհարազարդվեն արարքներ ու խոսքեր:

Ով փառաբանում է, դառնում է առաքյալ. փառաբանությունը հավատքի գործ է և առաքելության գործ, որը մեզ և աշխարհն ամբողջ ներքաշում է դեպի Դեմքի տեսությունը մի Աստծո, որ երիտասարդ է, մշտնջենավորապես նոր, տիեզերքի գարունը, մեր միայնությունների անխոնջ սերմնացանը:

Աստվածաշունչը բազմաթիվ գրքերից ձևացած գիրք է, և դրանցից յուրաքանչյուրում կան բազմահազար նախադասություններ, իսկ յուրաքանչյուր նախադասության մեջ՝ շա՜տ ու շա՜տ աստղեր ու ձիթենիներ ու աղբյուրներ, մտրուկ իշուկներ ու թզենիներ, ցորենի արտեր, թռչուններ ու ձկներ, և քամին, ամենուր քամին, երեկոյան քամու ստվերը, առավոտյան քամու վարդագույն լույսը, արևամուտների կարմրավուն դեղինը, մեծ փոթորիկների սևը:

Այսօրվա գրքերը թղթից են. երեկվա, մի ժամանակվա գրքերը մագաղաթից էին: Աստվածաշունչը միակ գիրքն է, որ քամուց է, մի հեղեղ է՝ թանաքի և քամու: Եդեմի քամին, Քորեբի քամին, միլիոնավոր ու միլիոնավոր արևամուտների, քամին՝ Զատկվա արշալույսին դեպի Քրիստոսի գերեզմանը շտապող կանանց վարսերի մեջ, քամին՝ մանուկների աչքերում:

Սաղմոսարանը մեծ գիրքն է քամու,

որ արծարծում է կրակները,

որ փոխադրում է աղաղակներ,

որ կրում է երկնքի բեղմնափոշին,

որ բարձրացնում է արծվի թևերի վրա

նրան, ով բռնվում է փափագով՝

ապրելու երկնքի ու երկրի սահմանագծի վրա:

Կայքին օգնելու համար կարող եք դիտել / ունկնդրել այս տեսանյութը։

Շնորհակալություն կանխավ։