- 1 -

Քսան տարեկան էի ... կամ քսանհինգ, կամ էլ՝ մի քիչ ավելի կամ պակաս ... դա կարևոր չէ:

Ուզում էի ապրել, բայց չգիտեի ինչի՛ համար, և ո՛չ իսկ՝ ինչպես:

Փնտրում էի:

Այնքան էի փնտրում, որ երբեմն նեղվում էի և բախվում անապատիս ցնորքներին:

 

Քաղցած էի:

Մարմինս քաղցած էր, և այն միլիոնավոր խենթուխելառ բերանների նման փորձում էր հոշոտել յուրաքանչյուր փշրանք, որ գտնում էի ճանապարհիս եզերքին:

Հոգիս սոված էր: Այն կերակրելու համար, խառնակ ձևով հավաքում էի բոլոր մտքերը, որ գտնում էի գրքերի, նկարների, մարդկանց խոսքերի մեջ, բայց գլուխս նմանվում էր փեթակի, որ մեղր չի տալիս:

Երբեմն, այդ խեղճ գլխից մի քիչ այն կողմ, ուր վերջանում էր երկիրը և սկսվում մի ուրիշ տիեզերք, արևի մի քանի ճառագայթ լուսավորում էր իմ գիշերը, բայց ամպերն իսկույն գալիս էին ջնջելու լույսը:

Մնում էր իմ երազը, որն ինձ շատ հեռուներն էր տանում ... :

Բայց երազել՝ արդյոք նշանակո՞ւմ է ապրել անձնական կյանքը: Եվ միանգամից փոթորիկ էր սկսվում: Պայթում էր: Պատռում էր երազիս հագուստները և ինձ մերկ թողնում անկողնուս վրա պառկած, ինչպես մի խենթ սիրահար, որ սիրուհի չունի:

 

Ծարավ էի:

Մանավանդ՝ սիրտս: Այնտեղ, մսից ու արյունից բավական հեռու, այդ խորհրդավոր հողամասում, վրդովված, մտատանջ ու երերուն, չափում էի ծարավիս անսահմանությունը:

Ա՜հ, այրող ծարավը, որ հրկիզում է ամբողջ էությունը, ինչպես մի կրակ, որ թափառում է անծայրածիր անդնդի ներսում ... :

 

 

Եվ սակայն, ապրում էի: Բայց ինչպե՞ս շարունակել ապրել, եթե չգիտես, թե ինչի՛ համար ես ապրում և ինչպե՛ս ես սնուցելու անձնական կյանքդ: Կյանքս քարշ էի տալիս ինչպես մի մեծ պարկ, նման այն չարամիտ ծիծաղասերների, որոնք պարկն իրար են փոխանցում, քանի որ ծանր է և չգիտեն, թե ի՛նչ անեն:

Ծնողներս ինձ ասել էին. «Մենք մեր պարտքը կատարեցինք, քեզ տվեցինք կյանքն՝ ինչպես որ մեզ էր տրվել»: Վեհանձն ու բարի փափաքով, ինձ մի “բարոյականություն” էլ էին ավանդել: Գործածման հին ցուցմունքներ, մասամբ ջնջված ազդարարություններ, որոնք դժվարությամբ էի մեկնաբանում:

Բայց ինձ լավ կարդալ սովորեցրե՞լ էին:

Ցուցմունքները հետևյալներն էին. «Հարկավոր է սա՛ անել, և ո՛չ թե մյուսը»: Ես հարցնում էի, թե ինչո՞ւ, բայց ծնողներս պատասխանում էին. «Որովհետև այդպես լավ է», և կամ էլ՝ հակառակը: Բայց ես չգիտեի, թե ինչո՛ւ էր լավ, կամ ինչո՛ւ՝ վատ: Ո՛չ էլ ծնողներս գիտեին: Իսկ երբ պնդագլուխ բնավորությամբս սկսում էի ավելի քննել ու խորանալ, պատասխանում էին. «Որովհետև այդպես է»:

Բավականին շուտ անդրադարձա, որ հայրս ու մայրս միշտ չէ, որ ապրում էին այնպես, ինչպես ինձ էին թելադրում: Ո՛չ էլ ինձ շրջապատող մյուս չափահասները: Ինչ վերաբերվում է ընկերներիս, ասեմ, որ շատերը քմծիծաղում էին և ասում, որ ցուցմունքներս շատ հին էին և այլևս անգործադրելի: Նրանք ուրիշ ոչինչ չգիտեին և ամեն կերպ պնդում էին, որ եթե նորերն էլ լինեին, միևնույնն է, անօգուտ էին լինելու, քանի որ անիմաստ է հարցեր տալ, երբ բացակայում են պատասխանները:

Կարևորն ապրելն է, ասում էին, տեսնելով, որ այս դարաշրջանում ոչինչ արգելված չէ: Օրինավոր է կոխկրտել մարգերը և մեր քմահաճույքի համաձայն քաղել պարտեզի ծաղիկները: Մի խոսքով, «արա՛ այն, ինչ սիրտդ քաշում է և երջանիկ կլինես»:

Այդպես էլ վարվեցի:

Բազմաթիվ պարտեզներով անցա, երբեմն տրորեցի և երբեմն էլ քաղեցի հաճույքի ծաղիկները, բայց երբեք իրական երջանկություն չգտա: Երբեմն հպվեցի նրան, բայց անցողիկ ու կարճ ժամանակով: Պատառներ կարծես, որ հալվում էին ագահ բերանիս ներսում: Այդ խեղճ երջանկություններն անհետանում էին առանց քաղցս հագեցնելու:

 

 

Իսկ դուք, սիրելիներս, ձեր սրտում զգո՞ւմ եք քաղցի ու ծարավի տվայտանքները, թե՞ արդեն համակերպվել և միացել եք այն անառակ որդիների բազմամարդ ամբոխին, որոնք հարուստ ժառանգություն ունեին, թեև աղքատ էին, բայց Հորից հեռանալով գոհանում են քաղաքի խոզերի կերակուրները գողանալով^[1]:

Նույնիսկ եթե հավատարիմ զավակներ եք, երջանիկ առանձնաշնորհյալներ, որ երկար ժամանակ է, ինչ ապրում եք Տանը, դուք, որ ճանաչում եք Հացի և Գինու համը, մի՞թե ամեն օր քաղց ու ծարավ չեք զգում: Այժմ արդեն գիտեմ. մարդն այդպիսին է, դա իր թե՛ մեծությունն է և թե՛ տառապանքը. ինչպիսի՛ն էլ լինեն իր քաղցն ու ծարավը, անկարելի է դրանք զսպել: Այն պահին, երբ կարծում է, թե տիրել է դրանց, դրանք իրենից խուսափում են և ավելի բուռն վերածնվում: Խոյանում են մարդու դիմաց և նա մաշվում է դրանց հետապնդելով ու երբեք չհասնելով:

Մարդն անհագ քաղց ու ծարավ է: Մեռնում է, երբ մեռնում են իր իղձերը:

 

Քաղցած էի:

Ծարավ էի:

Բայց չգիտեի, թե ի՛նչ կերակուրի կամ ի՛նչ խմիչքի:

Անգութ դաժանություն է, երբ սոված ես ու չգիտես, թե ի՛նչ է հացը:

Անգութ դաժանություն է, երբ ծարավ ես ու չգիտես, թե ի՛նչ է ջուրը:

Եվ մտածում էի. «Ո՞վ կազատի ինձ այս տանջանքից»:

 

Ընկերներիցս մեկն ասաց. «Ինքդ քեզ դիտելով չէ, որ կգտնես ճանապարհդ: Դո՛ւրս եկ քեզնից: Եթե նավահանգստում մնաս, անսահման ծովից ոչինչ չես ճանաչի»:

Բայց կողմնացույց չունեի, և ո՛չ իսկ նավարկել գիտեի:

 

Ուրիշ մեկն ասաց. «Ճանապարհդ “Գրքի” մեջ կգտնես: Այնտեղ են պարունակված Աստծո խոսքերը, որոնք առաջնորդում են և սնուցում մարդկանց, նրանց ճամփորդության ընթացքում»:

«Գիրքը» մի քանի անգամ բացել էի: Հարգում էի այնտեղ գրված խոսքերը, քանի որ գեղեցիկ էին թվում, բայց ամեն անգամ չէ, որ հասկանում էի այդ խորհրդավոր բառերի իմաստը: Կարծես պնդակեղև հատիկներ լինեին, որոնք շատ դժվարությամբ էին տալիս ինձ իրենց սնունդը:

 

Իսկ ուրիշ մեկն ասաց. «Կարիքն ունես մեկի, որ կարողանա բացատրել քեզ բառերի իմաստը: Մեկը, որ արդեն կերել է, և դրանց իմաստով սնված լինելով՝ կարող է ժամանակակից բառերով փոխանցել քեզ կյանքը, որ դրանց ներսում պարունակված է: Գնա՛ Իմաստունին այցելելու: Բոլորն էլ ասում են, թե խոսում է ինչպես Գիրքը, և թե իր խոսքերը սնունդ են բոլոր նրանց սրտերում, ովքեր իրեն լսում են: Եթե հողը բերրի է, հարյուրապատիկ կպտղաբերի»:

 

 

Որոշեցի գնալ ... :

Ձեզ կպատմեմ սրտիս, բայց ո՛չ ամբողջ կյանքիս փնտրտուքները, տարակարծություններն ու պայքարները: