ՊՈԶԻՏԻՎԻԶՄԻ ՀԵՐՔՈՒՄԸ
- 01
- 02
- 03
- 04
- 05
-
06
-
-
07
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Երկրի վրա պատահական էակներ կան
- 3) Պատահական էակներն իրենք իրենց մեջ չունեն իրենց գոյության պատճառը
- 4) Պատահական էակների գոյության պատճառը հարկավոր է փնտրել որևէ անհրաժեշտ էակի մեջ, որն ինքն իր մեջ կունենա իր գոյության պատճառը: Այդ անհրաժեշտ էակն Աստված է
- 5) Մի հարց
- 6) Հավելված. – ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ՀՈԳՈՒ ԾԱԳՈՒՄԸ
-
- 1) Նախագիտելիք
- 2) Տիեզերքում զմայլելի կարգուկանոն կա, որ մի նպատակի է ձգտում
- 2.1) Կարգուկանոնը նյութական աշխարհում
- 2.2) Նպատակային կարգուկանոնը բուսական աշխարհում
- 2.3) Նպատակային կարգուկանոնը կենդանական աշխարհում
- 2.4) Նպատակային կարգուկանոնը մեր հինգ զգայարաններում և մարմնի տարբեր օրգաններում
- 3) Այս կարգուկանոնը ենթադրում է բարձրագույն իմացականությամբ օժտված Հեղինակի գոյությունը
- 4) Այդ Հեղինակն Աստված է
-
08
- 09
- 10
Պոզիտիվիստների սխալը գալիս է մեր մտքի ճանաչողության մասին ունեցած սխալ գաղափարից: Ինչպես տեսանք մատերիալիզմի առաջին սկզբունքի հերքման մեջ, սխալ է ասելը, թե մեր միտքը կարող է միայն զգայական իրերը ճանաչել, սխալ է ասել նաև, որ «ճանաչելի» է միայն «զգայականը», իսկ ոչ-զգայականը՝ անճանաչելի:
Որովհետև.
1) մարդը երկու տեսակ ճանաչողություն ունի. մեկը զգայական, որ հատուկ է նաև կենդանիներին, մյուսը՝ իմացական, որ հատուկ է միայն մարդուն: Ավելորդ կլիներ ևս մեկ անգամ ապացուցել, որ զգայական ճանաչողությունը մեզ հասանելի է դարձնում եզակի, պատահական, փոփոխական, ժամանակի և տարածության մեջ սահմանափակված իրերը, իսկ իմացական ճանաչողությունը տալիս է ընդհանրական, անփոփոխ, անհրաժեշտ գիտելիքներ, որոնք դուրս են ժամանակի ու տարածության, քանակի ու որակի սահմաններից:
2) Այս ընդհանրական գաղափարներից բացի, ունենք նաև զուտ վերացական գաղափարներ, որոնք երբեք չի կարելի զգայական ճանաչողության առարկա դարձնել. օրինակ՝ աննյութ հոգու, բարության, ճշմարտության վերացական գաղափարները անկարելի է իջեցնել զգացողական մակարդակի;
3) Ընդհանրական և զուտ վերացական գաղափարներից բացի, ունենք նաև մտքի դատողությունները (օրինակ՝ մասն իր ամբողջից փոքր է, շատը ինքնին չի կարող քչից առաջ գալ, ամեն արդյունք իր պատճառն ունի, և այլն), որոնք անփոփոխելի են և զգայական փորձառությունից վեր:
Այդ դատողություններից ոմանք նույնիսկ անկախ են զգայական փորձառությունից. օրինակ՝ հակասության օրենքը, որն ասում է. «Ոչինչ չի կարող միաժամանակ և՛ լինել, և՛ չլինել», և փիլիսոփայական ուրիշ օրենքներ, որոնք զուտ իմացական գաղափարներ են:
4) Ունենք նաև դատողություններ, որոնք թեև կախում ունեն մեր զգայական փորձառությունից, սակայն չեն սահմանափակվում ժամանակի և տարածության մեջ: Օրինակ՝ էմպիրիկ գիտությունների բոլոր օրենքները:
5) Զգացողությունը կամ զգայական ճանաչողությունը զուտ կրավորական գործողություն է, մինչդեռ դատողությունները ներգործական գործողություններ են, որոնք էապես տարբերվում են զգայական ճանաչողությունից: Հետևաբար պոզիտիվիզմը, մատերիալիզմի նման, ո՛չ միայն խարխլում է փիլիսոփայության, կրոնի, բարոյականի հիմքերը, այլև, էմպիրիկ գիտությունների հետ միասին, քանդում է ինքն իրեն:
