ԳՐԱԴԱՐԱՆ
ՋԱՏԱԳՈՎՈՒԹՅՈՒՆ
ԵՍ ԵՄ ԼՈՒՅՍՆ ԱՇԽԱՐՀԻ ԿԱՄ ՔՐԻՍՏՈՆԵԱԿԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
ՉՈՐՐՈՐԴ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ՀԵՂԻՆԱԿԸ ՀՐԵԱ Է

Չորրորդ Ավետարանի հեղինակը հրեա է

Ա Ա Ա

Ներքին փաստերը մեզ ցույց են տալիս, որ չորրորդ Ավետարանի հեղինակը հրեա է։

Չորրորդ Ավետարանը թեև հունարեն լեզվով է գրվել, սակայն դրա հեղինակի մայրենի լեզուն արամայերենն է եղել, քանի որ էջերից յուրաքանչյուրի մեջ արամայական անթիվ բառեր ու ասացվածքներ են գտնվում։

Հեղինակը հաճախ սեմական բառերին հունարեն բացատրություններ է տալիս, օրինակ, «Ռաբբի, որ նշանակում է վարդապետ»^[1], «Կեֆաս, որ Պետրոս է թարգմանվում»^[2], «Պրոբատիկեի մոտ մի ավազան կար, որ եբրայեցերեն Բեթհեզդա էր կոչվում»^[3], «Գնա՛, լվացվի՛ր Սելոամի ավազանում, որ Առաքյալ է նշանակում»^[4], Հիսուսը «բարձրանում էր այն տեղը, որի անունն էր Գանգ, իսկ եբրայեցերեն՝ Գողգոթա», և այլն։

Մի քանի օրինակ էլ սեմաբանություններ նշենք. «Եթե մեկը վերստին չծնվի, չի կարող Աստծո արքայությունը տեսնել»^[5]։ Սեմական լեզուներում «տեսնել» բառը գործածվում է «վայելելու» իմաստով։ Մեկ ա՛յլ տեղ էլ գրում է. «Ով չի հնազանդվում Որդուն, կյանք չի տեսնի»^[6]։

Ա՛յլ սեմաբանություններ. «Մի փոքր ժամանակ ևս լույսը ձեր հետ է. քայլեցե՛ք, քանի դեռ լույսն ունեք»^[7], «Ով իմ խոսքը պահի, հավիտյան մահ չի ճաշակի»^[8], «Հայրը սիրում է Որդուն և ամեն ինչ տվել է Նրա ձեռքը»^[9], «Նրանց ձեռքից դուրս պրծավ»^[10], «Հայրն ամեն բան Իր ձեռքն էր հանձնել»^[11], «Ընթրիքի ժամանակ, երբ սատանան արդեն իսկ Սիմոնի որդի Իսկարիովտացի Հուդայի սրտում դրել էր, որ մատնի Նրան»^[12], և այլն։

Վերոհիշյալ նախադասություններում ընդգծված բառերը սեմաբանություններ են։

Չորրորդ Ավետարանում այն աստիճան է սեմական լեզվի կնիքը շեշտված, որ քննադատներից ոմանք, ինչպես օրինակ Յուլիուս Ուելհաուզենը, Չառլզ Բըրնին^[13], Չառլզ Թորրին^[14] և այլոք^[15], մի տեսակետ առաջ քաշեցին, համաձայն որի՝ մեզ հասած չորրորդ Ավետարանն արամայերեն լեզվով գրված մի ա՛յլ Ավետարանի թարգմանությունն է, և ճիշտ մեր ունեցած Մատթեոսի Ավետարանի նման, սա էլ արամայերեն լեզվով գրված բնագրի թարգմանությունն է և կամ դրա մի նոր խմբագրությունը։

Նմանապես, Քլոդ Բուամաղը^[16] չորրորդ Ավետարանում արամայերեն ասացվածքներ գտնելով՝ եզրակացրեց, թե սկզբնական շրջանում այս Ավետարանն արամայերեն լեզվով է գրվել։

Մեթյու Բլեքի^[17] համաձայն՝ չորրորդ Ավետարանի հեղինակն օգտագործել է Հիսուսի խոսքերի՝ արամայերենից հունարենի թարգմանված մի գրություն, որից առաջ են եկել հիշյալ բոլոր սեմաբանությունները։

Վերոհիշյալ վարկածներն ընդունելություն չգտան, քանի որ բերված փաստերն անբավարար էին և հեռու էին համոզիչ լինելուց։ Չորրորդ Ավետարանում այնպիսի հունական ասացվածքներ, բառեր ու բացատրություններ կան, որոնց համապատասխանն արամայերենում գոյություն չունի, ուստի չորրորդ Ավետարանն արամայերենից թարգմանված չի կարող լինել^[18]։

^[1] Հվհ 1, 38

^[2] Հվհ 1, 42

^[3] Հվհ 5, 2

^[4] Հվհ 9, 7

^[5] Հվհ 3, 3

^[6] Հվհ 3, 36

^[7] Հվհ 12, 35

^[8] Հվհ 8, 52

^[9] Հվհ 3, 35

^[10] Հվհ 10, 39

^[11] Հվհ 13, 3

^[12] Հվհ 13, 2

^[13] C.F. Burney, The Aramaic origin of the fourth Gospel, Oxford 1922.

^[14] Չառլզ Քաթլեր Թորրի (Charles Cutler Torrey, 1863-1956), ամերիկացի բողոքական լիբերալ աստվածաշնչագետ, սեմագետ, Յելի համալսարանի պրոֆեսոր

^[15] C.C. Torrey, The Aramaic origin of the Gospel of John, «Harvard Theological review», 1923, pp. 305-344.

^[16] Քլոդ Մարի-Էմիլ Բուամաղ (Claude Marie-Émile Boismard, 1916-2004), ֆրանսիացի կաթոլիկ քահանա, աստվածաշնչագետ, Նոր Կտակարանի մասնագետ

^[17] Մեթյու Բլեք (Matthew Black, 1908-?), անգլիացի բողոքական աստվածաշնչագետ, Նոր Կտակարանի մասնագետ

^[18] Տե՛ս՝ J. Bonsirven, Les aramaismes de saint Jean l'évangéliste, 1949, pp. 405-431.

Կայքին օգնելու համար կարող եք դիտել / ունկնդրել այս տեսանյութը։

Շնորհակալություն կանխավ։