Ա՛յլ առարկություններ
- 01
- 02
-
03
-
- Մարկոսը Հիսուսին տեսե՞լ է, թե՞ ո՛չ
- Երկրորդ Ավետարանը Առաջին և Երկրորդ դարերում տարածում ունեցող գիրք է եղել
- Երկրորդ Ավետարանի հեղինակը Մարկոսն է
- Ներքին փաստեր
- Երկրորդ Ավետարանը գրվել է հեթանոսությունից դարձի եկած քրիստոնյաների համար
- Երկրորդ Ավետարանի նպատակը
- Ե՞րբ է գրվել երկրորդ Ավետարանը
- Որտե՞ղ է գրվել երկրորդ Ավետարանը
- Մարկոսի Ավետարանի լեզուն և ոճը
-
- ա) «Բանավոր ավանդության» վարկած
- բ) Համատես Ավետարանների փոխադարձ կախումնավորության վարկած
- բ.1) Մարկոսն անկախ է Մատթեոսից և Ղուկասից
- բ.2) Մատթեոսն ու Ղուկասը փոխադարձաբար անկախ են
- բ.3) Մարկոսն ու Ղուկասը
- բ.3.1) Բացթողումները
- բ.3.2) Հավելումներ և հպումներ
- բ.3.3) Տեղափոխություններ
- բ.3.4) Կրկնակ նյութերի փաստը
- բ.4) Առարկություն Մարկոսից Ղուկասի ուղղակի կախումնավորության դեմ
- բ.5) Մատթեոսը և Մարկոսը
- բ.6) Եզրակացություն
- գ) Ավետարանների աղբյուրները
- դ) Եզրակացություն
-
- Չորրորդ Ավետարանը հայտնի է եղել Երկրորդ դարի առաջին կեսին
- Չորրորդ Ավետարանի հեղինակը Հովհաննես Առաքյալն է
- Տարակույսներ
- Ա՛յլ առարկություններ
- Լռության առարկությունը
- Մեկ ա՛յլ առարկություն
- Ներքին փաստեր
- Չորրորդ Ավետարանի հեղինակը հրեա է
- Չորրորդ Ավետարանիչն ականատես վկա է
- Չորրորդ Ավետարանի ամբողջականության հարցը
- Չորրորդ Ավետարանի նյութերի հաջորդականության մասին
- Առերևույթ հակասություններ
- Հովհաննես Ավետարանիչը և մյուս երեք Ավետարանները
- Միջավայրի ազդեցությունը չորրորդ Ավետարանի վրա
- Չորրորդ Ավետարանի լեզուն և ոճը
- Որտե՞ղ և ե՞րբ է գրվել չորրորդ Ավետարանը
- Եզրակացություն
-
04
-
05
-
Մինչև անցյալ դարի սկիզբը որևէ լուրջ բանասեր հիմնավորված ոչ մի տարակույս առաջ չէր քաշել, թե չորրորդ Ավետարանը Հովհաննես Առաքյալի գրչին չի պատկանում։
1820 թվականին Կառլ Բրետշնայդերը[1] մերժեց ընդհանուր տարածված տեսակետը[2]։
Սակայն նրա ժամանակակից բանասերները հերքեցին վերոհիշյալ ուսումնասիրողի կարծեցյալ փաստարկությունները, և ինքն էլ հետ կանգնեց իր հայտնած թյուր գաղափարներից։
Բայց արդեն մեջտեղ նետված կասկածի սերմը սկսեց արմատ նետել, և արդի բանասերներից ոմանք շարունակեցին մերժել չորրորդ Ավետարանի հեղինակությունը Հովհաննես Առաքյալին ընծայել։
Տեսնենք այդ առարկություններից ոմանք.
ա) Իրենեուսի բերած վկայությունը մեծ արժեք չի ներկայացնում, քանի որ նա արժանահավատ պատմիչ չի եղել։
բ) Իրենեուսն ասում է, թե Պապիասն աշակերտել է Հովհաննես Առաքյալին, բայց սա սխալ է, քանի որ Եվսեբիոսի[3] համաձայն՝ Պապիասն իր գրած հինգ գրքերի առաջաբանում միայն երկու անգամ է հիշատակում Հովհաննես անունը, որոնցից մեկը Հովհաննես Առաքյալն է, իսկ մյուսը՝ Հովհաննես Երեցը։
Պապիասն այս վերջինին է աշակերտել, այսինքն՝ Հովհաննես Երեցին, և ո՛չ թե Հովհաննես Առաքյալին։
գ) Իրենեուսը միևնույն սխալն է գործում՝ Պողիկարպոսին Հովհաննես Առաքյալի աշակերտ նկատելով։ Պողիկարպոսից մեզ մի նամակ է հասել՝ ուղղված փիլիպպեցիներին։ Արդ, թե՛ այս նամակում և թե՛ նրա մարտիրոսագրության մեջ Հովհաննես Առաքյալի մասին ոչ մի հիշատակություն չենք գտնում։
Պատասխան
Թեև ճիշտ է, որ փիլիպպեցիներին ուղղված նամակում Պողիկարպոսը չի հիշատակում Հովհաննես Առաքյալի անունը, սրանից, սակայն, չի կարելի եզրակացնել, թե Պողիկարպոսն Առաքյալին ծանոթ չի, քանի որ հայտնի մեջբերումներ ունի Հովհաննես Առաքյալի Առաջին և Երկրորդ նամակներից, և իր շոշափած նյութն էլ վերցվել է Հովհաննես Առաքյալի Ավետարանից։
Եթե Իրենեուսը սխալվել է՝ Պապիասին Հովհաննեսի աշակերտ կարծելով, ապա սրանից չի հետևում, որ նա սխալվել է նաև Պողիկարպոսին էլ միևնույն Առաքյալի աշակերտ նկատելով։
Իրենեուսը Պապիասի մասին գրածները վերցրել է հենց իր՝ Պապիասի գրությունից։ Մինչդեռ Պողիկարպոսի մասին գրածներն իր անձնական հուշերն են, որ մեզ է փոխանցում։
Իրենեուսը մի նամակ է գրել իր մանկության ընկերոջը՝ Ֆլորինոսին, որի հետ միասին աշակերտել է Պողիկարպոսին։
Ահա՛ այդ նամակում է, որ Իրենեուսը գրում է. «Արդարև, երբ փոքր էի, քեզ տեսել եմ ստորին Ասիայում, Պողիկարպոսի մոտ»[4]։
Արդ, եթե Իրենեուսն իրապես աշակերտած չլիներ Պողիկարպոսին, այսքան վստահությամբ չպիտի կարողանար վերևում նշված տողերը գրել իր մանկության ընկերոջը՝ Ֆլորինոսին։
Ինչ վերաբերվում է Պապիասի կողմից հիշատակված երկու Հովհաննեսներին, ապա եթե նույնիսկ այսօրվա մի շարք բանասերների նման ընդունենք Հովհաննես Առաքյալից բացի մի ուրիշ Հովհաննես Երեցի գոյությունը, նույնիսկ այդ դեպքում չի կարելի ժխտել, որ Իրենեուսը Պողիկարպոսին աշակերտել է և նրանից է քաղել այն վկայությունը, թե չորրորդ Ավետարանի հեղինակը Հովհաննես Առաքյալն է։